Tập đoàn Hoành Sơn chây ì đóng phí: Ưu ái cấp nước cho Formosa?

Nước từ đập dâng Lạc Tiến về hồ Thượng Sông Trí nhưng lượng nước không đáng kể (Ảnh là hạng mục đập dâng Lạc Tiến với số vốn hơn 1.075 tỷ đồng).

Trên số báo ra ngày 24/4, báo Đại Đoàn kết có bài phản ánh “Doanh nghiệp tư nhân sử dụng công trình Nhà nước nhưng chây ì đóng phí”. Nội dung đề cập đến việc Cty PT Vũng Áng sử dụng hồ Thượng Sông Trí để cấp nước cho Formosa suốt 2 năm trời nhưng không thực hiện cơ chế tài chính, gây thất thoát vốn và tài sản nhà nước.

Theo tìm hiểu của PV, hồ chứa nước Thượng Sông Trí là công trình thủy lợi đa mục tiêu, có dung tích thiết kế 25,4 triệu m3, được Sở NNPTNT Hà Tĩnh đầu tư xây dựng với số tiền gần 200 tỷ đồng. Công trình xây dựng vào năm 2007, đến năm 2013 giao cho DN nhà nước là Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh (Cty Nam Hà Tĩnh) khai thác, quản lý.

Thông qua hồ Thượng Sông Trí, từ năm 2015 đến đầu 2018, đơn vị cấp nước cho Formosa là Cty Nam Hà Tĩnh với giá 945 đồng/m3, mỗi năm Cty này thu về bình quân từ 10-15 tỷ đồng (năm 2017 cao nhất gần 17 tỷ đồng). Tuy nhiên, giữa năm 2018, Cty PT Vũng Áng được UBND tỉnh Hà Tĩnh “ưu tiên” cấp nước cho Formosa. Theo hợp đồng 2 bên ký kết, Cty PT Vũng Áng cấp cho Formosa 92.000m3/ngày đêm, với giá 3.000 đồng/m3, tương đương gần 100 tỷ đồng/năm.

Cty PT Vũng Áng có “đặc quyền” cấp nước cho Formosa vì Cty này là chủ đầu tư của Dự án cấp nước cho KKT Vũng Áng. Cty PT Vũng Áng mới “khai sinh” năm 2011 nhưng được UBND tỉnh Hà Tĩnh chọn làm chủ đầu tư cho đại Dự án cấp nước cho KKT Vũng Áng với tổng vốn đầu tư “khủng” là 4.415,38 tỷ đồng. Cty PT Vũng Áng có “con át chủ bài” là Cty CP Tập đoàn Hoành Sơn (trụ sở tại thị xã Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh) với 92% cổ phần, Cty CP Thương mại và Dịch vụ Nga Sơn chiếm 4%, riêng ông Phạm Ngọc Hà chiếm 4% còn lại.

Dự án cấp nước cho KKT Vũng Áng bao gồm hệ thống hồ chứa nước Rào Trổ; đập dâng Lạc Tiến và hệ thống tuynel, kênh dẫn chuyển nước từ hồ Rào Trổ sang hồ Thượng Sông Trí; cống ngăn mặn, giữ ngọt, thoát lũ Kỳ Hà; nhà máy nước công suất 140.000 m3/ngày đêm và hệ thống đường ống cấp nước đến các đơn vị sử dụng nước.

Đáng nói, đến nay dự án có nguồn vốn “khủng” này vẫn chưa hoàn thành mà mới chỉ có hạng mục đập dâng Lạc Tiến hoàn thành và đưa vào sử dụng. Hạng mục hồ Rào Trổ chậm tiến độ 6 năm, hiện nay vẫn tiếp tục gia hạn. Còn hạng mục cống Kỳ Hà, theo ông Nguyễn Văn Luyện - Chủ tịch UBND xã Kỳ Hà (thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh), đến nay cống chưa hề được đầu tư xây dựng. “Huyện giải phóng mặt bằng 6 năm rồi để đó chứ không thấy bóng dáng công trình đâu” – ông Luyện nói.

Hạng mục hồ Rào Trổ chậm tiến độ 6 năm, chưa ngăn dòng.

Dù vậy, Cty PT Vũng Áng viện cớ nước từ hồ Rào Trổ chảy về đập dâng Lạc Tiến sau đó dẫn về hồ Thượng Sông Trí và cấp cho Formosa. Nhưng thực chất nguồn nước cấp cho Formosa chủ yếu là nước của hồ Thượng Sông Trí chứ không phải từ đập dâng Lạc Tiến. Bởi dung tích của hồ Thượng Sông Trí là trên 25 triệu m3, có lúc lên đến 30 triệu m3/năm. Trong khi nhu cầu của Formosa trung bình mỗi tháng mua chỉ khoảng 2,7 triệu m3/tháng. Bình quân mỗi năm hồ Thượng Sông Trí trung chuyển hơn 28 triệu m3 nước để Công ty Vũng Áng bán cho Formosa, thu về khoảng 100 tỷ đồng nhưng không chi trả tiền trung chuyển nước cho Cty Nam Hà Tĩnh.

Ông Phan Viết Liệu, Phó Giám đốc Cty Nam Hà Tĩnh cho hay, tháng 5/2019, Cty PT Vũng Áng mới lắp đồng hồ nước, qua đồng hồ này xác định được mực nước từ đập dâng Lạc Tiến về hồ Thượng Sông Trí. Vào mùa khô, hồ Thượng Sông Trí mới cần nước từ đập dâng Lạc Tiến, thực tế nước cũng không được đáng bao nhiêu, hồ Rào Trổ chưa ngăn dòng nên nước không trữ được để điều tiết về đập dâng Lạc Tiến.

Theo một lãnh đạo của Ban quản lý KKT tỉnh Hà Tĩnh, Dự án cấp nước cho KKT Vũng Áng có hạng mục hồ Rào Trổ chậm tiến độ và tiếp tục xin tỉnh cho gia hạn. Trong tương lai khi có các DN lớn vào đầu tư tại KKT Vũng Áng thì khi đó mới cần đến nước từ hồ Rào Trổ còn hiện tại nước từ hồ Thượng Sông Trí và một số hồ khác dư sức cấp nước cho Formosa và các DN đang đầu tư tại đây cũng như đủ cung cấp cho sản xuất nông nghiệp.

Được biết, không chỉ cấp nước cho Formosa, Cty PT Vũng Áng còn phối hợp với Cty Nam Hà Tĩnh lấy nước từ hồ Tàu Voi, xử lý và cấp nước cho Cty Nhiệt điện Vũng Áng 1 (xã Kỳ Lợi, thị xã Kỳ Anh). Tuy nhiên, do lượng nước cấp cho DN này ít, mỗi năm chỉ chi trả cho Cty Nam Hà Tĩnh khoảng 300 triệu đồng nên thanh toán dứt điểm. Còn cấp cho Formosa khối lượng nhiều nên Cty PT Vũng Áng chây ì không chịu thực hiện cơ chế tài chính.

Chưa có cơ chế tài chính nhưng UBND tỉnh Hà Tĩnh đã cho phép Cty PT Vũng Áng sử dụng công trình nhà nước là hồ Thượng Sông Trí cấp nước cho Formosa, gây thất thoát ngân sách Nhà nước. Vậy trách nhiệm này thuộc về ai?

Năm 2014, Thanh tra Chính phủ chỉ ra nhiều sai phạm tại Dự án cấp nước cho KKT Vũng Áng. Trong đó, chủ đầu tư là Cty PT Vũng Áng quyết định phê duyệt dự án khi chưa xác định được ngồn vốn đầu tư là không đúng quy định, vi phạm Luật Xây dựng. UBND tỉnh Hà Tĩnh chọn chủ đầu tư là đơn vị không chuyên ngành, chưa có kinh nghiệm. Tiến độ thực hiện dự án quá chậm. Chủ đầu tư thực hiện chỉ định thầu (trong đó có cả nhà thầu là cổ đông của chủ đầu tư) khi chưa được Thủ tướng Chính phủ cho phép là vi phạm các quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đấu thầu, Luật Xây dựng.

Hạnh Nguyên