Dấu hiệu vi phạm hình sự tại dự án mở rộng Nhà máy phân đạm Hà Bắc

Có dấu hiệu vi phạm hình sự trong đấu thầu

Theo Kết luận thanh tra của TTCP, Công ty Đạm Hà Bắc đã có vi phạm khi bổ sung liên danh nhà thầu WEC-CECO trái quy định (WEC-CECO thiếu các hồ sơ, tài liệu quan trọng làm căn cứ xác định tổng mức đầu tư...). Công ty Đạm Hà Bắc vẫn nghiệm thu và thanh toán cho nhà thầu đủ số tiền theo hợp đồng đã ký. Điều này dẫn đến công ty không chọn được nhà thầu EPC và làm phát sinh chi phí. Cùng với một số nguyên nhân khác, việc giá than tăng cao, chênh lệch tỷ giá tăng làm cho dự án thua lỗ. “Những vi phạm trên có dấu hiệu hình sự trong đấu thầu”, TTCP kết luận.

Theo Cơ quan thanh tra, khi thẩm định, phê duyệt dự án năm 2008 (lần 1), Tổng Công ty Hóa chất Việt Nam chỉ thẩm định tổng mức đầu tư dự án, không thẩm định các nội dung khác của dự án là vi phạm quy định. Mặc dù tổng mức đầu tư của dự án thiếu các hồ sơ, tài liệu quan trọng để xác định nhưng vẫn được Tổng Công ty Hóa chất thẩm định phê duyệt (trên 392 triệu USD) là thiếu căn cứ, cơ sở. Năm 2009, dự án lại được điều chỉnh tổng mức đầu tư. Công ty Đạm Hà Bắc dù không đủ điều kiện, năng lực, nhưng vẫn tự lập dự án điều chỉnh và được Tổng Công ty Hóa chất thẩm định, phê duyệt.

Việc điều chỉnh tổng mức đầu tư ở thời điểm này tuy không thay đổi về quy mô, công suất, những nội dung về chi phí thiết bị không được làm rõ, nhưng vẫn được Tổng Công ty Hoá chất thẩm định, phê duyệt điều chỉnh lên mức gần 569 triệu USD, tăng trên 176 triệu USD (tăng 44,9%). TTCP khẳng định việc điều chỉnh này là thiếu căn cứ, cơ sở, không đúng quy định của pháp luật về đầu tư xây dựng.

TTCP cũng kết luận, rằng năm 2008, khi thẩm định tổng đầu tư dự án ở mức 392,375 triệu USD, tổ thẩm định đã nêu: “Dự án sẽ gặp khó khăn khi vốn đầu tư tăng 20% hoặc giá urê giảm 8%”. Tuy vậy, năm 2009, dự án này lại được điều chỉnh tăng 44,9%, ở mức 568,646 triệu USD. TTCP kết luận, tổng mức đầu tư dự án tăng làm tăng chi phí đầu tư, tăng chi phí lãi vay, tăng chi phí sản xuất kinh doanh là một trong nguyên nhân chính dẫn đến dự án thua lỗ. Những vi phạm trên có dấu hiệu hình sự về thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng theo Điều 360 - Bộ luật Hình sự năm 2015.

Theo cơ quan thanh tra, vốn đầu tư có 82,1% là đi vay, dẫn đến chi phí lãi vay lớn, thua lỗ kéo dài. Nhiều nguyên nhân khác cũng khiến cho dự án kém hiệu quả dù những năm đầu có lãi.

Kết quả là đến tháng 6/2019, lỗ lũy kế của Công ty Đạm Hà Bắc đã lên đến trên 2.887 tỉ đồng. Cụ thể, năm 2015 lỗ gần 670 tỷ đồng; năm 2016 lỗ trên 1.051 tỷ đồng. Theo báo cáo năm 2017 lỗ trên 661 tỷ đồng, năm 2018 lỗ trên 332,5 tỷ đồng; 6 tháng đầu năm 2019 lỗ trên 222,3 tỷ đồng. Số lỗ lũy kế tính đến tháng 6/2019 là trên 2.887 tỷ đồng.

Những ai phải chịu trách nhiệm?

TTCP chỉ rõ, chịu trách nhiệm đối với những vi phạm, khuyết điểm nêu trên thuộc về Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Chủ tịch Hội đồng thành viên, Tổng giám đốc, Ban lãnh đạo Tổng công ty Hóa chất Việt Nam (Tập đoàn Hóa chất Việt Nam), người đại diện phần vốn Nhà nước tại Công ty Đạm Hà Bắc. Đồng thời là trách nhiệm của Hội đồng thành viên, Hội đồng quản trị, Chủ tịch Hội đồng thành viên, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc, Ban lãnh đạo Công ty Đạm Hà Bắc; Các đơn vị, phòng ban, cá nhân có liên quan thuộc Tổng công ty Hóa chất Việt Nam và Công ty Đạm Hà Bắc.

Về xử lý trách nhiệm, Tổng TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công thương, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, Tập đoàn hóa chất Việt Nam theo thẩm quyền kiểm điểm, chỉ đạo kiểm điểm trách nhiệm đối với các đơn vị, cá nhân liên quan đến các sai sót nêu trong kết luận thanh tra để xử lý theo quy định.

Đối với Công ty CP phân đạm và Hóa chất Hà Bắc tổ chức kiểm điểm trách nhiệm đối với các đơn vị, cá nhân của công ty đã có khuyết điểm, vi phạm trong việc lựa chọn nhà thầu tư vấn lập dự án, lập trình dự án điều chỉnh, việc chậm thanh toán, quyết toán gói thầu EPC, quyết toán dự án, trong quá trình quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại công ty và các sai phạm khác.

Đặc biệt, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an điều tra, xác minh, xử lý những vi phạm có dấu hiệu hình sự tại dự án đầu tư cải tạo, mở rộng Nhà máy phân đạm Hà Bắc. Những vi phạm bao gồm: Vi phạm trong tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà thầu tư vấn lập dự án; thiếu trách nhiệm trong việc lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh dự án.

Đức Sơn