Kanye West có thực sự tranh cử tổng thống Mỹ?

Rapper Kanye West trong cuộc phỏng vấn với tạp chí Forbes được phát ngày 8/7 xác nhận việc anh quyết định gia nhập cuộc đua vào Nhà Trắng. Rapper người Mỹ sẽ tham gia với tư cách ứng viên độc lập, đại diện cho đảng Birthday Party, nếu Tổng thống Donald Trump không bỏ cuộc. Nếu Tổng thống Trump dừng tranh cử, anh muốn đại diện đảng Cộng hòa. Khả năng Trump từ bỏ gần như bằng không nên có thể chắc chắn rằng nếu tranh cử, West sẽ tham gia với tư cách ứng viên độc lập.

Quyết định tranh cử của West được đưa ra tương đối muộn khi mà chỉ còn khoảng 4 tháng nữa là tới ngày bầu cử 3/11 và anh còn rất nhiều thủ tục phải hoàn thành. West cần đăng ký với Ủy ban Bầu cử Liên bang (FEC), trình bày nền tảng chiến dịch, thu thập đủ chữ ký để đưa tên mình lên lá phiếu.

Hôm 7/7, một phát ngôn viên FEC cho hay West có vẻ vẫn chưa nộp những giấy tờ cần thiết để chính thức hóa hoạt động tranh cử của mình.

"Những ứng viên từng đắc cử tổng thống thường gia nhập đường đua sớm hơn thế rất nhiều", phát ngôn viên FEC nói. "Nếu bạn chạy đua cho bất kỳ vị trí nào trong chính quyền liên bang, 4 tháng dường như là quá trễ, dựa trên kinh nghiệm của tôi".

Những ứng viên độc lập khởi động muộn như West thường có kết quả không khả quan. Hồi năm 2016, phải tới tháng 8 cựu nhân viên Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) Evan McMullin mới tuyên bố tranh cử. Sau ba tháng, ông quyên góp được 1,6 triệu USD và chỉ giành 0,53% số phiếu phổ thông.

Mặt khác, West đã lỡ thời hạn nộp đơn với tư cách ứng viên độc lập ở nhiều bang như Alabama, Illinois, Montana, Nevada, New Hampshire, New Mexico, New York, Bắc Carolina và Texas, theo thông tin do FEC đăng tải.

Vậy nếu West lựa chọn tranh cử với tư cách ứng viên bổ sung (ứng viên không có tên trên lá phiếu nhưng cử tri có thể viết thêm vào), anh có thể phá vỡ các quy định liên quan đến quy trình đưa tên lên lá phiếu không? Câu trả lời vẫn là rất khó. Ứng viên bổ sung vẫn cần nộp những giấy tờ cần thiết ở các bang. Nhiều bang yêu cầu ứng viên bổ sung phải hoàn thành hồ sơ trước bầu cử, trong khi nhiều bang còn không cho phép ứng viên bổ sung tham gia.

Chưa ứng viên bổ sung nào từng đắc cử tổng thống Mỹ trong lịch sử. Dù vậy, chính trường Mỹ những năm qua luôn ẩn chứa vô số bất ngờ và West hoàn toàn có thể tác động tới cuộc đua năm 2020 theo những cách khó có thể lường trước được.

"Nếu cuộc đua giữa Trump và Joe Biden ( ứng viên tổng thống đảng Dân chủ) cạnh tranh sát nút thì mọi yếu tố đều quan trọng", Nathan L Gonzales, chuyên gia phân tích bầu cử, đánh giá.

Theo cựu thành viên đảng Cộng hòa John Pudner, giám đốc điều hành tổ chức phi lợi nhuận Take Back Our Republic (TBOR), ông không thấy bất cứ vấn đề gì với việc West tranh cử tổng thống.

"Người dân Mỹ cần thêm lựa chọn chứ không phải ít hơn. Cử tri càng có nhiều lựa chọn thì khả năng chắc chắn đạt được lá phiếu từ một nhóm nào đó của ứng viên tổng thống càng thấp đi", ông nói.

Nhưng Matt Klink, chủ tịch công ty tư vấn chiến lược truyền thông và quan hệ công chúng Klink Campaigns Inc., cho biết ông không tin West thực sự nghiêm túc với mục tiêu chính trị của mình và rapper này cũng khó tạo ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với Trump hay Biden.

"West không đủ điều kiện để có tên trên lá phiếu ở hầu hết các bang. Anh ấy cũng chưa có một nền tảng chiến dịch chắc chắn, không có nhóm cử tri cơ sở, chưa thể hiện quan điểm rõ ràng ở bất kỳ vấn đề nào. Anh ấy chỉ nổi tiếng trong nhóm cử tri trẻ tuổi nhưng riêng điều đó chưa đủ để biến West trở thành một ứng viên triển vọng và chắc chắn không phải mối đe dọa đối với hai ứng viên tổng thống hàng đầu", Klink bình luận.

"Nếu West thực sự nghiêm túc, anh ấy phải bắt đầu từ rất lâu rồi", John Mark Hansen, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Chicago, nhận xét.

Đây không phải lần đầu tiên West tiết lộ về dự định tranh cử tổng thống Mỹ. Hồi năm 2015, tại Lễ trao giải Video Âm nhạc MTV, anh đã kết thúc bài phát biểu khi nhận giải bằng lời tuyên bố rằng sẽ tranh cử vào năm 2020. Nhưng vào tháng một năm ngoái, West đăng tweet "2024", dường như ngụ ý trì hoãn kế hoạch của mình.

Bên cạnh đó, West vừa ra mắt album ca nhạc mới. Không ít người cho rằng việc anh công bố ý định tranh cử tổng thống chỉ nhằm mục đích lôi kéo chú ý từ truyền thông và tạo tiếng vang.

Larry Sabato, giám đốc Trung tâm Chính trị Đại học Virginia, dự đoán West chỉ có thể giành được chưa đầy một phần trăm số phiếu ủng hộ. "West còn cả chặng đường dài phải đi để thuyết phục cử tri rằng anh ấy nghiêm túc", ông nói.

Trong khi đó, David Smith, giảng viên về chính trị Mỹ tại Đại học Sydney, Australia, cho rằng rất khó để biết liệu West có thực sự nghiêm túc với ý định tranh cử tổng thống hay không.

"Anh ấy là một gã khá phức tạp", ông nhận xét. "Kanye West đã đạt được rất nhiều thành tựu nhưng tổ chức một chiến dịch tranh cử với quy mô như Trump đã làm, tôi không nghĩ anh ấy có thể".

Dù khả năng đắc cử của West được đánh giá là không cao nhưng theo giới phân tích, sự tham gia của anh hoàn toàn có thể ảnh hưởng tới kết quả cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Chẳng hạn, năm 1992, ứng viên độc lập, tỷ phú Ross Perot đã giành được 19% số phiếu phổ thông, khiến phiếu bầu dành cho đảng Cộng hòa bị giảm sút. Năm đó, ứng viên tổng thống đảng Dân chủ Bill Clinton đã giành chiến thắng với một kết quả sát sao.

Thậm chí một lượng nhỏ phiếu bầu cũng có thể định đoạt kết quả cuối cùng. Năm 2000, ứng viên đảng Xanh Ralph Nader giành 10.000 phiếu ở Florida, hơn người xếp ngay sau 500 phiếu. Nếu không có kết quả này, ứng viên đảng Dân chủ Al Gore đã trở thành tổng thống Mỹ thay cho George W. Bush.

West nổi tiếng trong cộng đồng người trẻ da màu, những người thường có xu hướng bầu cho đảng Dân chủ. Hồi tháng 9/2015, theo kết quả một cuộc khảo sát, 25% số cử tri da màu ở Mỹ nói họ sẽ cân nhắc bầu cho anh, và cử tri Dân chủ ưa thích West hơn so với cử tri Cộng hòa.

Nhưng tình thế đã thay đổi sau khi West công khai ca ngợi Tổng thống Trump hồi tháng 4/2018. Trong các cuộc khảo sát gần đây, chỉ 9% cử tri da màu nói họ có cái nhìn tích cực về West, so với 20% ở cử tri da trắng.

"Hiện tại, rất khó nói Kanye West sẽ lấy lá phiếu khỏi bên nào", Smith cho hay.

Dù trước đây ca ngợi Trump, West hôm qua tỏ ý không còn ủng hộ người mà anh từng ngưỡng mộ. "Với cuộc phỏng vấn này, tôi sẽ bỏ chiếc mũ đỏ xuống", West nói với Forbes, đề cập chiếc mũ bóng chày màu đỏ có khẩu hiệu "Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại" của Tổng thống Trump.