Cõi nhớ
Quê nhà là một khái niệm, không chỉ là dòng ghi trong lý lịch mỗi người. Quê nhà là nơi tôi lớn lên, qua những chiều mưa...
H. thân!
Ai cũng có một cõi nhớ.
Ai cũng có một quê nhà.
Quê nhà là một khái niệm, không chỉ là dòng ghi trong lý lịch mỗi người. Quê nhà là nơi tôi lớn lên, qua những chiều mưa, qua những trưa nắng, qua buổi trốn mẹ đi tắm suối, qua những lần trầy trụa đầu gối để tập đạp xe…
Quê nhà là nơi tôi lớn lên, một ngày thấy tim mình đập dồn khi gặp một ánh mắt tha thiết, là góc phố rúc rích bao câu chuyện không đầu không cuối bên hàng quà rong, là bạn bè lớn theo nhau qua từng lớp học, là vui – buồn – giận hờn – vất vả – khó nhọc…
Quê nhà là nơi khi đi xa, tôi nhớ về…
Quê nhà là nơi nỗi nhớ tăng lên tỷ lệ thuận với tuổi tác…
Người ta có nhiều cõi nhớ. Nhưng ai cũng chỉ có một quê nhà.
Ở thành phố này gần 20 năm, tôi vẫn thấy mình là người lạ. Chỉ một buổi sớm thu của một năm xa xôi, tôi bồi hồi thấy mình thuộc về thành phố. Rồi tan. Cảm giác ấy chưa bao giờ trở lại.
Chỉ có một nơi là quê nhà. Phải thế không? Mà bố xa quê gần 70 năm, vẫn mơ về tiếng sóng Cửa Việt dội qua mười mấy cây số vọng tới làng, về con đường xa xôi lên quê ngoại trong mắt đứa trẻ mấy tuổi, về những người anh người chị người em đã nằm lại đồng làng… Mà trong hồi tưởng của mẹ, bãi giữa sông Hồng luôn đầy quả lạc tiên ngọt ngào, những mũ trứng chim tròn trặn, con cóc béo múp ngày nước lên, rã rượi lội sông, vại dưa muối nén chặt chờ Tết…
Quê nhà là nơi lưu giữ tuổi thơ tôi. Là Trong trẻo. Là Hồn nhiên. Là Dại khờ. Là Ngày xưa không bao giờ gặp lại.
Nỗi nhớ lọc qua thời gian, ngày càng trong, ngày càng tươi. Nên càng già, người ta càng nhớ quê. Nếu chẳng may quê nhà của hiện thực không còn như trong ký ức, thì người ta không cần nhớ cái vùng đất mới ấy. Nếu chẳng may quê nhà của hiện thực đã tha hoá, thì người ta càng có cớ để tiếc thương quê nhà trong cõi nhớ của mình.
Bởi ai cũng chỉ có một quê nhà, nên khi chạm ngưỡng tuổi già, người ta bươn bả đến thế để tìm về. Người ta đau đáu đến thế khi nói về. Người ta nhớ thương đến thế khi chạm vào vùng ký ức.
Quê nhà của cháu gái – thành phố này, sẽ đọng lại điều gì thành cõi nhớ của cháu mai sau? Chắc không phải là cảnh người lớn tranh đua, văng tục vào mặt nhau; chắc không phải là khói bụi; chắc không phải là dòng sông Hồng ngập rác trước nhà…
Quê nhà của cháu gái, có phải là một sớm mù sương của mùa xuân, cháu ngỡ ngàng trước một bông cải cúc mọc lạc. Một nhành cỏ đẫm sương đơn côi trên bãi sông, cũng thành một hồi ức trong trẻo…
H. ơi!
Bây giờ đã mưa đầu mùa.
Cõi nhớ của tôi là Tây Nguyên một mùa mưa một mùa khô. Mong chờ lớn dần lên sau mỗi trận mưa, như cũng được tưới đẫm nước để nảy lộc đâm chồi sau một mùa khô khát cháy đằng đẵng vắt từ tháng 10 cho tới tận tháng 3.
Sau vài cơn mưa đầu mùa, khi đất ngậm đủ nước, lá cây đủ mục để quyện với đất thành một mùi hăng nồng ẩm ướt, cỏ đủ sức để ngoi đầu mừng rỡ chui lên, là nấm mối cũng đội đất đứng dậy.
Những cuộc đi tìm nấm mối phập phồng hy vọng và luôn đầy bất ngờ mừng rỡ. Sau một đêm mưa, sáng dậy thật sớm, khấp khởi cắp rổ ra vườn sục sạo. Nấm mọc nhanh lắm, sáng sớm đội đất chui lên, mũ tròn vương đất còn khép chặt, mặt trời bừng lên thì cũng kịp cao thêm mấy phần, tán bắt đầu xòe dần. Đến chiều thì cây nấm đã lớn phổng. Sáng hôm sau tán nấm đã cong vênh, nứt thành vài mảnh. Hôm sau nữa là mũ nấm bắt đầu rữa nát, cây nấm gục xuống trong niềm tiếc nuối khốn khổ của người rình nấm!
Trong cơn mê của người già nhớ núi, mùa nấm mối là mùa no đủ, khi rừng bừng dậy, lại xanh tươi, lại rào rạt, tràn trề, khỏe khoắn. Truyền miệng nhau rằng nấm mối chỉ mọc trên ụ mối. Vô vàn bào tử rụng xuống từ tai nấm sẽ nằm đó, dưới sự chở che của đám mối thợ, đợi cơn mưa mùa sau để bắt đầu một vòng đời mới. Nên nếu năm nay tìm thấy nấm mối ở đây, thì cứ yên tâm năm sau, năm sau nữa, cứ việc đến đó, là gặp nấm mối.
Người giỏi ăn nấm không vội vàng nhổ ngay, mà bới đất, lấy cho bằng hết cái chân nấm trắng ngà cắm sâu xuống đất. Những cây nấm còn chưa bung tán là ngon nhất, mới có những cái chân dài ấy. Nấm đã già thì chân trồi lên sát đất, chỉ việc nhổ nhẹ. Nhưng đừng vội lấy những cái còn chưa kịp vỡ đất ngoi đầu lên, hãy để đấy, đợi ngày mai cũng chưa muộn. Và cũng đừng cố nhặt những cây nấm đã sắp tàn, hãy để chúng lại đó cho mùa sau và những mùa sau nữa, để lại được phập phồng đợi trận mưa đầu mùa – mưa nấm mối.
Trong ký ức về những mùa nấm mối, không có loại nấm nào ngon hơn thế. Những chiếc nấm nâu nhạt hứa hẹn một nồi canh ngon với nắm rau tập tàng mọc vội sau mưa, một nồi cháo ngọt lành, một đĩa xào quyện mùi thơm của quả mướp hương non tơ vừa hái trên giàn. Nấm mối là một thứ gì đó thần kỳ, ngon một cách trong trẻo, rạng rỡ, quyến luyến, và đầy tiếc nuối. Bởi chỉ thể gặp nấm mối đôi lần mỗi năm, trong vài ngày ngắn ngủi, nếu ta có duyên.
Người già nhớ núi và người trẻ nhớ nấm mối gặp nhau, ngồi nói về mùa nấm mối trong niềm tiếc nhớ những ngày đã xa không bao giờ còn về được nữa. Thỉnh thoảng sau này, ra chợ, gặp một rổ nấm mối. Không phải ai cũng biết nấm mối, nên vội vàng mua ngay trong một nỗi mừng như gặp được người thân đã xa lâu ngày.
Rổ nấm mua được ấy, có lẽ vẫn ngon như ngày xưa thôi, nhưng sao không thể nhận ra cái hương vị xưa cũ ấy. Có lẽ bởi thiếu mùi hương của đất, thiếu vị mát lành sau một đêm mưa, thiếu cái run rẩy khi nhận ra một vạt nấm vừa đội vỡ đất đứng dậy. Mà cũng đã lâu quá rồi, không còn cả được hối hả mua vội những cánh nấm mối đầu mùa mưa nữa.
Cơn mưa không ra đầu mùa cũng không phải giữa mùa ở đồng bằng năm nay, trong nhà bỗng có gì khác lạ. Ngẩng đầu nhìn lên ngọn đèn sáng trắng, vần vũ một đám cánh vỗ tơi bời tao tác. Mất một lúc mới nhận ra đó là những con mối. Bao nhiêu năm xa rừng, lần đầu tiên lại thấy mối bay vào nhà tìm đèn sau cơn mưa. Chúng mày ở đâu ngoài kia, đậu lại ở đâu trên triền sông đầy gạch đá và xà bần?
Liệu có bào tử nấm mối nào đi lạc theo ngọn gió vô tình thổi từ miền nhớ ấy về đây?
H. thân!
Từ bao giờ, với tôi, quê nhà là miền đất của ký ức? Cõi nhớ của tôi…
Chào H. nhé!