Tết 'Pây tái' của đồng bào Tày, Nùng

Đây được coi là ngày lễ báo đáp công ơn của con cái đối với cha mẹ, những người đã sinh thành và nuôi dưỡng mình. Cũng là một nét văn hóa truyền thống độc đáo, mang đậm bản sắc của bà con các dân tộc Tày - Nùng.

Ngày rằm tháng Bảy, bà con thường gói bánh trái, dọn dẹp nhà cửa… nói chung là chu toàn hết, và chỉ đợi con cháu về sum họp. Theo người dân tại xã Lương Thông, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng, trong những ngày tháng Bảy, bà con nơi đây thường tự tay làm bánh gai, bánh dợm- là thức bánh đặc trưng của rằm tháng Bảy. Nhất là không thể thiếu được những con vịt béo tròn dành cho một trong những ngày lễ ý nghĩa nhất trong năm.

“Đây là tết cổ truyền của người Tày - Nùng, dù cuộc sống có hiện đại bao nhiêu mình cũng phải lưu giữ tết của mình”, một người dân địa phương chia sẻ.

Lễ “Pây tái” của đồng bào Tày - Nùng mang ý nghĩa riêng, đó là: Những người con gái sau khi đi lấy chồng, quanh năm cùng chồng con chú tâm công việc làm ăn nơi nhà chồng, lo toan quán xuyến hương khói thờ phụng ông bà tổ tiên nhà chồng. Trong năm thường chỉ có ngày mùng 2 tháng Giêng và ngày Rằm tháng Bảy mới là dịp được trở về nhà bố mẹ đẻ để tự tay chăm sóc, báo hiếu cha mẹ và sửa soạn lễ cúng tạ ơn ông bà tổ tiên.

Được biết, trong dịp lễ này, mỗi một cô con gái sau khi đi lấy chồng sẽ mang một đôi vịt về để làm lễ “Pây tái” tại nhà bố mẹ đẻ của mình. Sau khi kết thúc ngày lễ, nhà bố mẹ sẽ hồi lại một con vịt. Thịt vịt thường được ăn kèm với bún do tự tay bà con làm trong ngày lễ này. Với người Tày - Nùng ở Cao Bằng, mâm cỗ cúng ngày lễ “Pây tái” không thể thiếu con vịt quay, các loại bánh gai, bánh dợm.

Theo nhà nghiên cứu văn hóa Hoàng Đức Hiền hiện sống tại Cao Bằng, thì tất cả lễ tết trong năm của người Tày - Nùng đều gắn với sản xuất nông nghiệp, và rằm tháng Bảy cũng không phải là ngoại lệ.

Cũng theo ông Hiền: Dân tộc Tày - Nùng có câu như thế này gắn với lao động sản xuất: “Bươn chiêng bấu kin nựa pất, bươn chất bấu kin nựa cáy”. (Tháng Giêng không ăn thịt vịt, tháng Bảy không ăn thịt gà). Nghĩa là vào rằm tháng Bảy thì là mùa nước, là chăn nuôi vịt, còn tháng Giêng là mùa khô là chăn nuôi gà. Đây là cái tết gắn liền với lao động sản xuất là như vậy”.

Tùy từng địa phương, dân tộc, đồ lễ có thể sẽ có sự khác nhau chút ít nhưng đều mang ý nghĩa chung là cầu mong sức khỏe, bình an đến với gia đình và nhất là thể hiện lòng biết ơn đối với ông bà, tổ tiên và những người đã khuất trong dòng họ. Không chỉ là một nét văn hóa truyền thống độc đáo mà lễ Pây tái còn là dịp để các thế hệ con cháu nhớ về công ơn của những đấng sinh thành, nhớ về tổ tiên, nguồn cội.

H. Anh