Đổi mới đào tạo sư phạm
Trong bối cảnh cả nước đang đặt nhiều kỳ vọng vào công cuộc đổi mới nền giáo dục, vai trò của các trường sư phạm hơn bao giờ hết được nhắc đến như một yếu tố quan trọng làm nên sự thành công của đổi mới. Từ đây, những người thầy được đào tạo không chỉ về mặt kiến thức, trình độ mà còn về đạo đức, phong cách, là tấm gương mô phạm, tấm gương văn hóa.
Thách thức về quy hoạch, đào tạo
Theo thống kê của Bộ GDĐT, cả nước đang có 113 cơ sở đào tạo giáo viên, bao gồm 14 trường ĐH sư phạm, 48 trường ĐH đa ngành có đào tạo giáo viên, 30 trường cao đẳng sư phạm (CĐSP), 19 trường cao đẳng (CĐ) đa ngành có đào tạo giáo viên và 2 trường trung cấp (TC) sư phạm. Cùng với đó là 40 trường TC đa ngành đang đào tạo giáo viên mầm non.
Chính phủ đã có quyết định chuyển các trường TC,CĐ về Bộ LĐTBXH nhưng riêng sư phạm vẫn do Bộ GDĐT quản lý nhằm có sự nhất quán trong lĩnh vực đào tạo sư phạm. Hiện Bộ GDĐT với sự tư vấn của các trường sư phạm đã xây dựng được bộ chuẩn nghề nghiệp cho đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục.
Các trường sư phạm căn cứ vào chuẩn đó để đào tạo, hướng tới sự chuẩn hóa ngay trong quá trình đào tạo, chứ không phải chờ ra trường mới bồi dưỡng. Như vậy, sẽ không còn tình trạng mạnh ai nấy làm, các trường sư phạm phải đảm bảo chuẩn đầu ra, đảm bảo chất lượng tối thiểu để giáo viên có thể đáp ứng yêu cầu đổi mới trong giai đoạn tới.
Tuy nhiên, từ lý thuyết đến thực tế vẫn còn là một khoảng cách khá xa. Tại Hội thảo “Đổi mới giáo dục ĐH trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông” tổ chức mới đây, TS Nguyễn Phú Chiến - Hiệu trưởng Trường THCS Ngoại ngữ (ĐH Ngoại ngữ, ĐH Quốc gia Hà Nội) đề xuất giảng viên các trường ĐH,CĐ sư phạm cần đủ trải nghiệm làm giáo viên phổ thông thực thụ và đúng nghĩa trước khi trở thành giảng viên thay vì chỉ kiến tập, thực tập khoảng 8 tuần trước khi tốt nghiệp ĐH như hiện nay.
Một vấn đề được nhìn nhận là hết sức cấp thiết nhưng không dễ thực hiện đó là quy hoạch mạng lưới các trường sư phạm. Việc sắp xếp, quy hoạch lại đến giờ vẫn chưa công khai bản kế hoạch chi tiết trong khi từ phía các trường, các chuyên gia giáo dục và cán bộ quản lý lại có nhiều ý kiến khác nhau.
Đáng chú ý, PGS.TS Trần Xuân Nhĩ - nguyên Thứ trưởng Bộ GDĐT cho rằng việc quy hoạch thành 6 hay 8 hay 10 trường chủ chốt Bộ GDĐT cần cân nhắc kỹ bởi việc này động chạm và ảnh hưởng đến hàng triệu con người, không chỉ giáo viên, cán bộ, nhân viên nhà trường mà còn cả gia đình họ.
Còn nếu chỉ sáp nhập trên giấy tờ mà trên thực tế không làm chặt, mạnh tay với các trường không đạt chất lượng thì sẽ không thể đảm bảo mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên.
Bao giờ rộng mở cơ hội việc làm?
Đầu ra sau tốt nghiệp là một câu hỏi muôn thuở với bất cứ thí sinh nào dù chọn học nghề hay học ĐH. Với sinh viên sư phạm sau khi tốt nghiệp đi đâu về đâu lại càng là một bài toán lớn bởi với hai chữ “biên chế” thì đây là một chặng đường dài do ngành giáo dục không tự quyết được vấn đề này mà phụ thuộc vào địa phương. Đào tạo không có đặt hàng khiến cho việc dư thừa và cả thiếu hụt rất có nguy cơ xảy ra.
Nhìn vào số lượng sinh viên sư phạm tốt nghiệp hàng năm đều tăng. Tuy nhiên, nhìn vào đội ngũ giáo viên tiểu học, THCS, THPT về cơ bản gần như đã đủ, thậm chí thừa ở một số bộ môn, một số nơi và một số cấp học như thống kê của nhiều địa phương cho biết.
Trong khi đó, giáo viên bậc học mầm non lại thiếu trên 30 nghìn tính chung cả nước nhưng sinh viên theo học ngành này lại không mặn mà với nghề sau khi ra trường do đây là công việc được nhìn nhận là áp lực và vất vả.
Đối với những sinh viên lựa chọn dạy các trường tư thục, dân lập… thì chỉ những thành phố lớn cơ hội mới rộng mở vì hệ thống các trường này ở nông thôn, vùng khó khăn là không nhiều. Đó là chưa kể, với áp lực nghề nghiệp như Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ thừa nhận, nghề giáo thậm chí còn là một nghề “mạo hiểm”.
Nhắc lại điều này để thấy nếu không có được một cơ hội việc làm tốt, đảm bảo để giáo viên yên tâm cống hiến cho nghề thì khó thu hút học sinh giỏi đầu quân vào sư phạm. Bởi thực trạng những năm qua, tình trạng sinh viên sư phạm ra trường không có việc làm khá nhiều.
Địa phương nào cũng có sinh viên sư phạm thất nghiệp nhiều do có những tỉnh hàng chục năm không có chủ trương tuyển dụng giáo viên. Đã có những câu chuyện đầy xót xa trong ngành giáo dục như giáo viên dạy hợp đồng theo tiết, theo tháng kéo dài hàng chục năm và không biết đến khi nào mới được ký hợp đồng chính thức… cũng là một rào cản với những học sinh quyết định chọn đầu quân vào sư phạm.
Theo Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương cần tiếp tục quan tâm và quan tâm hơn nữa, quan tâm thực sự tới việc chăm lo cho đội ngũ giáo viên. Đặc biệt, sinh viên sư phạm sẽ an tâm hơn rất nhiều về điều kiện học tập và công việc sau khi tốt nghiệp nếu các địa phương chú trọng việc giao nhiệm vụ, đặt hàng hay đấu thầu đào tạo giáo viên phù hợp với yêu cầu của địa phương mình.