Cách sơ cứu bỏng khi bị bỏng nhiệt an toàn đúng cách

Tự chữa bỏng, nhiễm trùng nặng

Em bé 6 tuổi ở Bắc Giang, nghịch bật lửa bỏng vùng mặt, người nhà dùng nhựa lá nha đam, thuốc mỡ bôi vào mặt cho bé.

Sáng hôm sau, vùng mặt bé bị bỏng nặng hơn, sưng nề, trợt da, đau rát kèm theo sốt, gia đình đưa đến Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang cấp cứu. Các bác sĩ xác định vết bỏng độ hai vùng mặt bé có dấu hiệu nhiễm trùng, may mắn vùng giác mạc không bị tổn thương. Ngày 23/11, sau 5 ngày điều trị, bé xuất viện.

Một bé trai 17 tháng tuổi ở Yên Bái, đang điều trị bỏng tại Bệnh viện Đa khoa Hùng Vương. Bé trai bị bỏng hai bàn chân do vô tình cho chân vào chậu nước nóng, gia đình không đưa đến bệnh viện điều trị ngay mà tự đắp thuốc nam tại nhà. Sau 6 ngày, hai bàn chân bé bị nhiễm trùng nặng.

Khi đến viện, vùng bỏng hai bàn chân sưng nề chảy dịch đục, trợt da, nhựa lá cây dính bết vào vết bỏng, cử động cổ chân hạn chế. Các bác sĩ nhận định do không được điều trị đúng cách, bé nguy cơ nhiễm trùng huyết và có thể nguy hiểm đến tính mạng. Bé đang điều trị tại khoa Chấn thương chỉnh hình.

Sơ cứu ban đầu khi bị bỏng

Theo Vnexpress, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết tai nạn bỏng chiếm hàng đầu trong những loại tai nạn xảy ra tại nhà với trẻ em. Thống kê của Viện Bỏng Quốc gia, trong 100 nạn nhân bị bỏng nhập viện khoảng 2/3 là trẻ em, thường gặp ở độ tuổi 1-6.

Bác sĩ Phạm Văn Đại, Trưởng Khoa Ngoại, Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang, cho biết có nhiều nguyên nhân gây bỏng ở trẻ, thường gặp là bỏng do nghịch lửa, bỏng nước sôi, bỏng do điện, hóa chất... "Bỏng không chỉ gây đau đớn, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và tâm sinh lý của trẻ, còn có thể tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời", bác sĩ cho biết.

Sơ cứu ban đầu ở nhà khi trẻ bị bỏng là một trong những yếu tố quan trọng để vết thương không bị ăn sâu và tránh tình trạng bội nhiễm. Tuy nhiên, nhiều phụ huynh chưa nắm rõ, thậm chí hiểu sai về sơ cứu khi trẻ bị bỏng khiến vết thương trở nên trầm trọng hơn.

Khi trẻ bị bỏng, phụ huynh cần nhanh chóng cách ly trẻ khỏi nguồn gây bỏng. Trẻ bỏng do lửa, bỏng hơi, bỏng nước sôi, nước có tạp chất như phở, mì, lẩu... ngâm ngay bộ phận bị bỏng (tay, chân...) vào trong nước mát, sạch hoặc xả nhẹ vòi nước vào vùng bỏng với nhiệt độ nước khoảng 15-20 độ C, thời gian khoảng 15-20 phút. Trẻ bị bỏng vùng mặt thì dùng khăn ướt đắp vào mặt nhằm giảm độ sâu của bỏng và làm giảm cảm giác đau đớn, sau đó đưa tới cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.

Nếu quần áo dính vào vết bỏng, tuyệt đối không được làm mọi cách để gỡ ra vì sẽ làm rách vùng da bị bỏng, gây khó khăn cho quá trình trị liệu về sau. Tuyệt đối không được bôi hóa chất như dầu gió, nước vôi, kem đánh răng, nhựa chuối, nước mắm, mỡ trăn và đặc biệt là thuốc nam vào vùng bị bỏng vì sẽ khiến trẻ bị nhiễm trùng và tổn thương nghiêm trọng hơn.

Bỏng ở mắt do hóa chất bắn vào, phải rửa mắt ngay bằng nước sạch loại bỏ hóa chất càng sớm càng tốt, sau đó dùng vải mỏng băng mắt lại và đưa trẻ đến bệnh viện.

Trẻ bị bỏng do điện, có thể ngừng thở, ngừng tim, ngay lập tức phải sơ cứu tại chỗ. Đặt trẻ nằm xuống nền đất cứng, hô hấp nhân tạo, ép tim ngoài lồng ngực đúng cách, khi trẻ thở lại được thì nhanh chóng đưa vào viện.

Theo bác sĩ, sau bỏng trẻ thường bị sốc về tinh thần. Khi đó người lớn phải động viên, an ủi, đừng để trẻ bị hoảng loạn. Trông coi trẻ cẩn thận, không cho chơi đùa ở nơi đang nấu ăn hoặc gần nguồn điện, dây dẫn điện, ổ cắm điện. Cất giữ chất dễ gây cháy, bỏng vào tủ có khóa hoặc để ngoài tầm tay trẻ em.

Những việc không nên làm khi sơ cứu bỏng

Theo Sức khỏe đời sống, Bác sĩ Ngô Chí Công cho biết bỏng là tai nạn thường gặp trong đời sống sinh hoạt và lao động, có thể gặp cả ở người lớn và trẻ em, có xu hướng ngày càng tăng. Bỏng không những gây tổn hại trước mắt tới sức khỏe mà còn để lại những hậu quả lâu dài, đặc biệt ở trẻ em.

Việc xử trí đúng ngay sau bỏng làm giảm diện tích, độ sâu bỏng, làm diễn tiến bệnh nhẹ hơn, giảm tỷ lệ tử vong, hạn chế di chứng. Do đó, ngoài việc nâng cao ý thức phòng tránh xảy ra bỏng, mỗi người dân cần trang bị những kiến thức xử trí ban đầu cho bệnh nhân bỏng để giúp nâng cao hiệu quả điều trị, hạn chế những hậu quả khi xử lý sai cách.

Không sử dụng nước đá lạnh, nhiệt độ thấp khiến thân nhiệt bị giảm dẫn đến tình trạng mạch máu bị co lại khiến vết bỏng nghiêm trọng hơn. Đây là lỗi sai phổ biến mà mọi người cần lưu ý để không mắc phải.

Tuyệt đối không bôi những cách chữa bỏng truyền miệng như dùng nước mắm, củ chuối,... bôi vào chỗ bỏng. Đây là những điều phản khoa học và không nên thực hiện theo, chúng chỉ khiến vết bỏng nghiêm trọng hơn. Bôi kem đánh răng lên chỗ bị bỏng là một quan niệm sai lầm, trong kem đánh răng có chứa một lượng ít bazơ, khi thoa lên vùng bỏng chỉ khiến bệnh nhân đau đớn hơn. Không làm vỡ các nốt phỏng để tránh tình trạng nhiễm trùng.

Sơ cấp cứu bỏng nhiệt đúng cách

Bước 1: Loại trừ tiếp xúc với tác nhân gây bỏng càng sớm càng tốt: Nhanh chóng đưa nạn nhân ra khỏi nơi hỏa hoạn, dập tắt lửa trên người nạn nhân, cởi bỏ quần áo bị cháy hoặc thấm đẫm nước sôi,... Đồng thời tiến hành cấp cứu toàn thân khi có ngừng tuần hoàn, đa chấn thương kèm theo, suy hô hấp do bỏng đường thở.

Bước 2: Nhanh chóng ngâm rửa vùng cơ thể bị bỏng vào nước sạch: Thời điểm ngâm rửa bằng nước mát càng sớm càng tốt, tốt nhất trong 30 phút từ sau khi bị bỏng. Sau khoảng thời gian trên, việc ngâm rửa ít có tác dụng.

Nước để ngâm rửa yêu cầu là nước sạch, nhiệt độ tiêu chuẩn là từ 16-200C. Tuy nhiên, vì là cấp cứu nên cần tận dụng nguồn nước sẵn có ngay tại nơi bị nạn. Lựa chọn nguồn nước sạch nếu có như nước đun sôi để nguội, nước máy, nước mưa, nước giếng khoan,...

Không dùng nước đá gây nhiễm lạnh cho nạn nhân. Không dùng nước ấm, có nhiệt độ cao hơn vì ít có tác dụng hạ nhiệt và giảm đau. Một dấu hiệu cho thấy nhiệt độ nguồn nước phù hợp là nạn nhân thấy giảm đau ngay khi ngâm hoặc trẻ em giảm cường độ khóc hoặc không khóc nữa.

Có thể ngâm rửa phần bị bỏng dưới vòi nước chảy hoặc ngâm trong chậu nước mát hoặc đắp thay đổi bằng khăn ướt dội rửa liên tục nước sạch lên vùng bỏng.

Kết hợp nhanh chóng cởi bỏ quần áo chật, nhẫn, đồng hồ trước khi phần cơ thể bị bỏng sưng nề. Vừa ngâm rửa vừa cắt bỏ quần áo bị cháy, rửa sạch dị vật hoặc tác nhân gây bỏng còn bám dính trên bề mặt.

Thời gian ngâm rửa từ 15 - 30 - 45 phút (thường tới khi hết đau rát). Không làm trợt vỡ vòm nốt phỏng.

Giữ ấm phần cơ thể không bị bỏng. Đối với trẻ em, người già, khi thời tiết lạnh nên giảm bớt thời gian ngâm rửa đề phòng nhiễm lạnh.

Bước 3: Che phủ tạm thời vết bỏng: Che phủ vùng bỏng bằng vật liệu sạch: gạc y tế, khăn mặt, khăn tay, vải màn,... sạch để quấn phủ lên, sau đó băng ép nhẹ bằng băng sạch. Với vùng mặt và sinh dục chỉ cần phủ một lớp gạc. Tránh băng quá chặt gây chèn ép vùng bỏng.

Bước 4: Bù nước, điện giải sau bỏng: Cho uống nước oresol nếu nạn nhân không nôn, không trướng bụng, vẫn tỉnh táo. Có thể cho uống nước chè đường ấm, nước cháo loãng, nước hoa quả, cho trẻ bú bình thường.

Bước 5: Nhanh chóng vận chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được chăm sóc chuyên môn. Chú ý nếu bệnh nhân bỏng nặng, cần vận chuyển bằng cáng, bằng ôtô. Nếu bỏng kết hợp với chấn thương, gãy xương, cần cố định tạm thời vùng chấn thương và xương bị gãy trước khi vận chuyển. Nếu bỏng kèm theo chấn thương cột sống: vận chuyển bệnh nhân trên ván cứng, cố định đầu.

Bùi Phúc (tổng hợp)