Brexit và nguy cơ không thỏa thuận
Thủ tướng Anh Boris Johnson và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã đưa ra nỗ lực phá vỡ thế bế tắc trong các cuộc đàm phán thương mại bắt nguồn từ những khác biệt sâu sắc giữa Anh và EU. Cuộc trò chuyện “thẳng thắn và thực tế” của hai nhà lãnh đạo đã cho thấy nhu cầu nhượng bộ lẫn nhau, nhưng “bóng ma” về một Brexit không có thỏa thuận vẫn xuất hiện.
Điểm sáng le lói
Ngày 7/12, tờ The Times đưa tin, Thủ tướng Đức Angela Merkel và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã đồng ý giảm bớt điều kiện của EU về vấn đề được gọi là “sân chơi bình đẳng”, điều này xác định Vương quốc Anh sẽ phù hợp với các quy định của Liên minh châu Âu ra sao, khi đây là lời đề nghị cuối cùng đối với Thủ tướng Anh Boris Johnson về các cuộc đàm phán thương mại hậu Brexit bị đình trệ.
Tuy nhiên, sự nhượng bộ được các nhà lãnh đạo EU áp dụng sẽ đi kèm với cảnh báo về việc Pháp có thể từ bỏ các cuộc đàm phán để chấp nhận một Brexit không thỏa thuận, The Times trích dẫn một nguồn tin ngoại giao của Brussels.
Trước đó, ngày 6/12, Thủ tướng Anh Boris Johnson và Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen đã tiến hành các bước để cố gắng phục hồi các cuộc đàm phán bị đình trệ.
Hai nhà đàm phán David Frost của Anh và Michel Barnier của EU tiếp tục những cuộc đàm phán cuối cùng của họ kéo dài trong hai ngày 6-7/12 (giờ địa phương) để đảm bảo được một thỏa thuận thương mại hậu Brexit sau 8 tháng không đạt được kết quả.
Các cuộc đàm phán dự kiến sẽ kéo dài vì một nhóm nhỏ gồm các nhà đàm phán cấp cao đang tranh luận những vấn đề cuối cùng gây nhiều tranh cãi nhất.
Sau cuộc họp hôm 6/12, ông Johnson và bà von der Leyen đã đưa ra một tuyên bố chung không mấy hào hứng, cho thấy hai bên vẫn có sự chia rẽ lớn về quyền đánh bắt cá, các quy tắc thương mại công bằng và cơ chế thực thi để điều chỉnh bất kỳ thỏa thuận nào.
Anh đổ lỗi cho Pháp vì đã đột ngột đưa ra lập trường cứng rắn của Brussels với những yêu cầu chưa từng có vào phút chót. Anh cho rằng các điều kiện của EU rõ ràng đã được đưa ra dưới áp lực từ Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, người đã áp dụng đường lối cứng rắn đối với việc tiếp cận vùng biển đánh bắt cá, Pháp khẳng định sẽ không chấp nhận bất kỳ thỏa thuận Brexit nào gây bất lợi cho ngư dân Pháp.
Tuy nhiên, cốt lõi để đạt được một thỏa thuận là một mấu chốt khác, đó chính là quy tắc cạnh tranh công bằng hay còn gọi là “sân chơi bình đẳng”.
Có thông tin cho rằng, đã có những bất đồng trong EU về cách gây áp lực với Vương quốc Anh trong việc điều chỉnh quy định. Pháp, Ý, Tây Ban Nha, Bỉ, Hà Lan, Đan Mạch và Romania được cho là đã áp dụng một lập trường cứng rắn hơn.
Trong khi đó, Pháp ngày càng tỏ ra căng thẳng trước các cuộc đàm phán thương mại khi thời gian sắp kết thúc vào ngày 31/12.
“Chúng tôi sẽ không nhượng bộ trước áp lực thời gian. Trong những ngày tới, chúng tôi sẽ phải quyết định, hoặc tiếp tục thương lượng hoặc bước tiếp mà không có thỏa thuận” - tạp chí Journal du Dimanche trích lời Bộ trưởng phụ trách các vấn đề châu Âu của Pháp Clément Beaune cho biết.
Tình huống Brexit không thỏa thuận
Về vấn đề “sân chơi bình đẳng”, Pháp và Đức được cho là đang nỗ lực đạt được điểm chung bằng cách tiếp cận nhượng bộ hơn một chút. Các nguồn tin ở Brussels khẳng định, vấn đề sắp xếp các quy định, chẳng hạn như các tiêu chuẩn về môi trường và xã hội sau khi kết thúc giai đoạn chuyển đổi ngày 31/12 là điểm mấu chốt chính.
“Vương quốc Anh đang tìm kiếm nhiều lựa chọn hơn để phân kỳ; EU đang tìm kiếm nhiều lựa chọn hơn để tìm cách khắc phục nếu thiệt hại xảy ra” - một nhà ngoại giao EU cho biết. Trong khi đó, Trưởng đoàn đàm phán của Anh, David Frost báo hiệu, 24 giờ tới sẽ rất quan trọng để đạt được bất kỳ bước đột phá nào, tuy nhiên, kỳ vọng rất thấp về một giải pháp được tìm thấy.
Nước Anh đã chính thức rời EU vào tháng 1/2020, gần 4 năm sau cuộc trưng cầu dân ý về tư cách thành viên EU của nước này.
Hiện, Vương quốc Anh vẫn bị ràng buộc trong thị trường chung châu Âu cho đến khi giai đoạn chuyển tiếp hậu Brexit kết thúc vào cuối năm nay - một thời hạn đã được ấn định và hai bên cho tới thời điểm đó phải cố gắng thống nhất các điều khoản mới cho mối quan hệ trong tương lai.
Nếu không có một thỏa thuận, phần lớn hoạt động thương mại xuyên biên giới giữa Anh và EU sẽ lại chịu thuế quan và hạn ngạch theo quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), kết thúc gần 5 thập kỷ hội nhập kinh tế và chính trị chặt chẽ.
Theo dự báo của Văn phòng Trách nhiệm ngân sách (OBR) của Anh, Brexit không thỏa thuận sẽ làm sản lượng kinh tế của Anh trong năm 2021 giảm thêm 2% trong khi làm gia tăng lạm phát, thất nghiệp và vay nợ công.
“Cú sốc” đối với châu Âu sẽ khác nhau, song những nước có khả năng bị ảnh hưởng nặng nề nhất bao gồm Ireland, Hà Lan, Bỉ, Pháp, Luxembourg, Malta và Ba Lan.
Viện Nghiên cứu kinh tế Halle dự báo các công ty xuất khẩu của EU sang Anh có thể mất hơn 700.000 việc làm nếu không có thỏa thuận thương mại nào được thống nhất.
Theo những diễn biến của các cuộc đàm phán trong ngày 7/12, Thủ tướng Anh dự kiến sẽ công bố một Dự luật mới mang tên “Thị trường nội bộ” được cho là vi phạm các điều khoản của thỏa thuận Brexit. Dự luật này được các Bộ trưởng coi là một cách cung cấp “mạng lưới an toàn” nếu các cuộc đàm phán thương mại không thành công và đảm bảo dòng chảy hàng hóa giữa Anh và Bắc Ireland được thông suốt. Dự luật sẽ được các nghị sĩ Anh xem xét sau khi loại bỏ các điều khoản vi phạm, tuy nhiên, Thủ tướng Johnson cũng thừa nhận rằng, chúng có thể bị loại bỏ nếu không còn cần thiết. Còn Brussels cho rằng, nếu Dự luật được thông qua, các điều khoản thỏa thuận Brexit sẽ bị phá vỡ trong chưa đầy một năm.