Những ngày giá rét
Với nhiều gia đình sống ở miền núi phía Bắc, đàn trâu bò là tài sản lớn. Tuy nhiên, năm nào khi mùa Đông đến thì đàn trâu bò vẫn bị lạnh, khó phát triển, có khi còn bị bệnh, bị chết.
Năm nay, mùa Đông đến sớm. Ngay từ cuối tháng 10, một số nơi vùng cao phía Bắc như Sa Pa (tỉnh Lào Cai), Mẫu Sơn (tỉnh Lạng Sơn) đã rét, có ngày nhiệt độ xuống gần 10 độ C. Từ cuối tháng 11 cho tới cữ này, miền Bắc có đợt lạnh kéo dài, trong đó các tỉnh miền núi nhiệt độ xuống thấp. Vì thế, cần phải đề phòng cho cả người lẫn vật nuôi, cây trồng. Nhất là với đàn trâu bò.
Với nhiều gia đình sống ở miền núi phía Bắc, đàn trâu bò là tài sản lớn. Tuy nhiên, năm nào khi mùa Đông đến thì đàn trâu bò vẫn bị lạnh, khó phát triển, có khi còn bị bệnh, bị chết. Vậy, phải làm gì để bảo vệ đàn trâu bò qua những ngày đông tháng giá?
Theo cán bộ nông nghiệp các địa phương miền núi phía Bắc, mùa này, để bảo đảm đàn trâu bò không bị cái lạnh tấn công, thì phải chú ý tới những việc sau:
-Chuẩn bị chuồng trại trước khi giá rét: Đó là phải kiểm tra lại chuống trại, củng cố nền chuồng, mái che, tường bao quanh, đảm bảo nền chuồng luôn khô ráo, đảm bảo đủ ấm, không bị gió lùa, mưa hắt vào chuồng. Dự phòng bạt, phên nứa, chăn màn cũ, áo cũ… để quây chuồng nuôi và giữ ấm cho trâu bò khi rét đậm, rét hại.
-Chuẩn bị thức ăn: Dự trữ thức ăn cho trâu bò, tận dụng triệt để nguồn phế phụ phẩm nông nghiệp để chế biến thức ăn cho chúng, đặc biệt là rơm, thân, lá cây ngô trong vụ thu đông, đảm bảo mỗi hộ chăn nuôi có tối thiểu 1 cây rơm.
-Chăm sóc, nuôi dưỡng: Tăng cường chế độ chăm sóc, nuôi dưỡng, đảm bảo khẩu phần ăn đủ dinh dưỡng và sức khỏe cho đàn trâu bò để chống rét, chống bệnh dịch. Những con trâu bò già, yếu cần nuôi vỗ béo để bán; đối với bê con, nghé con thì phải có chế độ chăm sóc hợp lý để tăng cường sức đề kháng với bệnh, dịch và giá rét trong vụ đông.
- Phòng, chống bệnh dịch: Thực hiện tiêm phòng vắc-xin phòng các bệnh truyền nhiễm, định kỳ 2 lần/năm (vụ xuân hè, vụ thu đông) hoặc tiêm phòng bổ sung theo quy định. Định kỳ vệ sinh, tiêu độc, khử trùng, xử lý chất thải chăn nuôi để hạn chế dịch bệnh lây lan.
Trong mùa Đông, cần phải thực hiện các biện pháp chống rét, trước hết là việc dọn chuồng cho trâu bò. Cùng đó cần chú ý giữ cho bộ lông của trâu, bò thật sạch và khô. Nếu bộ lông ướt sẽ giảm cách nhiệt và làm cho trâu, bò bị rét hơn. Ngoài ra, cần sử dụng rơm rạ, cỏ khô lót chuồng để làm giảm ảnh hưởng thời tiết lạnh đến gia súc. Tùy vào điều kiện thực tế, có thể rải một lớp độn chuồng dày khoảng 5 - 15 cm trong suốt mùa Đông. Hàng ngày cần cho thêm chất độn chuồng ở phía trên, đảm bảo chất độn chuồng không bị ướt, ẩm.
Chuồng nuôi trâu bò cũng cần được che chắn tránh gió bằng vải bạt hoặc các tấm phên, bao tải. Tuy nhiên, bà con cần nhớ không nên che kín, chỉ che qua chiều cao của con vật, từ 1,8 - 2 mét.
Mùa Đông giá rét, trâu bò được lùa về nuôi nhốt trong chuồng, vì thế chúng cần phải có thức ăn và nước uống đầy đủ, cung cấp tại chuồng. Khi nhiệt độ trên 12 độ C, ban đêm cho trâu, bò ăn thêm từ 10 đến 15 kg thức ăn/con/ngày, trong đó từ 7 đến 10 kg cỏ tươi xanh hoặc cỏ ủ chua; 2 đến 3 kg rơm, 1 đến 2 kg thức ăn tinh. Cần nhớ cho trâu bò uống nước ấm pha muối loãng (từ 20 đến 30 gam muối/con/ngày).
Cần chú ý, khi nhiệt độ xuống dưới 12 độ C thì nhất thiết phải dồn trâu, bò về chuồng, lán tạm. Tuyệt đối không thả rông tự do ngoài đồng, ngoài bãi chăn thả, trên rừng qua đêm. Cho trâu bò nghỉ và cho ăn đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng, khẩu phần ăn từ 30 đến 40 kg thức ăn/con/ngày, trong đó từ 26 đến 34 kg cỏ tươi xanh hoặc cỏ ủ chua; từ 3 đến 4 kg rơm hoặc rơm ủ urê; từ 1 đến 2 kg thức ăn tinh. Và cho chúng uống nước ấm pha muối loãng (từ 20 đến 30 gam muối/con/ngày).
Trong những ngày rét đậm, rét hại, bà con cần điều chỉnh lượng thức ăn tinh tăng lên khoảng 2 kg để bổ sung năng lượng giúp trâu, bò chống lại giá rét. Chú ý cho trâu, bò ăn thức ăn thô trước rồi mới cho ăn thức ăn tinh, uống nước. Để tăng sức đề kháng cho trâu bò, cần chú ý bổ sung vitamin tổng hợp và muối khoáng. Có thể pha nước ấm 37 độ 38 độ C với muối, nồng độ 0,1 - 0,3% tương đương từ 10 đến 30 gam muối/10 lít nước.
Cùng với việc nuôi nhốt, cho trâu bò ăn uống đủ no, đúng khoa học thì trong những ngày rét buốt cũng cần đốt lửa sưởi ấm cho chúng. Những ngày khi nhiệt độ ngoài trời xuống dưới 12 độ C, bà con có thể dùng bóng điện hoặc đốt lửa chống rét. Lưu ý, khi dùng xô, chậu cũ để đựng củi, trấu, nhóm lửa thì phải để củi bén ở ngoài chuồng cho bớt khói rồi mới đưa vào trong chuồng. Khi đốt lửa chống rét cho trâu bò cần chú ý nhất tới vị trí đặt: Đặt khay lửa ở cuối chuồng để khói không tạt vào mặt trâu bò và đặt tránh xa chất độn chuồng, bạt che để phòng bén lửa gây cháy, gây bỏng cho chúng.
Ở nhiều nơi, bà con còn mặc áo chống rét cho trâu bò, đây cũng là cách làm tốt và cần thiết, nhất là khi nhiệt độ đã xuống dưới 12 độ C. Bà con có thể mặc áo cho trâu bò suốt mùa Đông, nhưng những ngày nắng ấm, nhiệt độ lên cao thì cũng nên cởi áo và cho chúng ra phơi nắng. Khi mặc áo cho trâu bò cần chú ý chiều dài áo phủ từ thân đến hết đuôi, chiều ngang vừa đủ choàng qua thân, các dây thắt như khuy áo buộc ở dưới bụng.
Mùa Đông, trâu bò cũng có thể phát sinh một số bệnh tật, vì thế chuồng trại cần được giữa vệ sinh bằng cách thường xuyên quét dọn, định kỳ phun thuốc khử trùng từ 2 đến 3 tuần 1 lần để tiêu độc khử trùng. Những ngày quá rét, trâu bò thường bị cước chân, da chân bị sưng phù, nứt nẻ, có hiện tượng xung huyết. Trường hợp bệnh nặng lớp biểu bì ở chân có chảy dịch màu vàng, tạo vết loét, gây nhiễm trùng, nếu không điều trị kịp thời tổ chức dưới da bị hoại tử làm cho con vật bị què, nặng hơn trâu, bò có thể kế phát các bệnh truyền nhiễm khác.
Khi đó cần tăng cường giữ ấm, để nền chuồng khô ráo, tăng cường cho trâu bò ăn uống đầy đủ có bổ sung muối, khoáng, vitamin. Bệnh mới xuất hiện có thể dùng gừng giã nhỏ hoà với rượu để xoa bóp hàng ngày. Đồng thời cho trâu bò vận động trong chuồng để tăng cường tuần hoàn máu tại chân, tránh hiện tượng sưng phù bệnh sẽ càng nặng. Trong trường hợp nếu bệnh của chúng nặng lên thì bà con cần báo cán bộ thú y để điều trị bằng kháng sinh.