Đưa đầu tư công thành 'trụ cột' kéo tăng trưởng

Tiếp tục triển khai các chính sách về thuế, phí hỗ trợ doanh nghiệp

Dự báo tình hình dịch bệnh Covid-19 vẫn còn diễn biến phức tạp trong năm 2021, xin Bộ trưởng cho biết những giải pháp chủ yếu sẽ được thực hiện để vừa hỗ trợ doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo mục tiêu thu NSNN trong năm 2021?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Những thành quả đạt được trong năm 2020 về phát triển kinh tế - xã hội và NSNN là hết sức tích cực và đáng tự hào, đóng góp vào thành công chung của cả nhiệm kỳ 2016-2020, củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng và Nhà nước, nâng cao uy tín và vị thế của đất nước trên trường quốc tế và khu vực. Tuy nhiên, vẫn còn quá sớm để cho rằng chúng ta đã thoát ra khỏi khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch Covid_19, vẫn còn đó những yếu kém nội tại của nền kinh tế chưa được xử lý dứt điểm; sự phục hồi diễn ra không đồng đều giữa các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế, một số ngành nghề vẫn còn rất khó khăn như du lịch, hàng không, khách sạn...; năng suất, chất lượng, sức cạnh tranh của nền kinh tế còn hạn chế; tiềm lực tài chính của cả khu vực nhà nước, doanh nghiệp và nhân dân đều đã giảm đáng kể; những rủi ro và bất định của kinh tế thế giới sẽ tiếp tục hạn chế dòng vốn đầu tư nước ngoài, ngăn cản hoạt động thương mại, dịch vụ và du lịch quốc tế. Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu, diễn biến bất thường thời tiết... tiềm ẩn nguy cơ tác động không thuận đến sự phát triển kinh tế - xã hội và việc thực hiện các nhiệm vụ tài chính - NSNN.

Trong bối cảnh đó, để tiếp tục thực hiện linh hoạt, hiệu quả “mục tiêu kép” - vừa phòng, chống đại dịch Covid-19, vừa phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội trong trạng thái bình thường mới, đồng thời phấn đấu hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ thu NSNN năm 2021, ngành Tài chính sẽ tập trung thực hiện một số nhóm giải pháp chủ yếu sau:

Điều hành chính sách tài khóa chủ động, chặt chẽ, hiệu quả, phối hợp đồng bộ, linh hoạt với chính sách tiền tệ và các chính sách vĩ mô khác để tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế, hỗ trợ phục hồi tăng trưởng.

Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính cùng với các Bộ, ngành chức năng nghiên cứu, đề xuất những giải pháp chính sách để tiếp tục hỗ trợ, duy trì quá trình phục hồi của nền kinh tế trong năm 2021, trong đó giải pháp về chính sách tài khóa đóng vai trò quan trọng trong việc giảm chi phí đầu vào, tăng vốn khả dụng cho doanh nghiệp, thông qua việc tiếp tục rà soát, xây dựng và triển khai các giải pháp chính sách về thuế, phí, lệ phí phù hợp với tình hình thực tế, nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh phục hồi và phát triển sản xuất - kinh doanh.

Với quan điểm lấy tăng trưởng kinh tế làm gốc để nuôi dưỡng và phát triển nguồn thu, chúng tôi cho rằng các giải pháp về thuế, phí và lệ phí như nêu trên có thể sẽ làm giảm nguồn thu trong ngắn hạn. Nhưng khi sản xuất – kinh doanh phát triển, doanh nghiệp mạnh lên thì sự gia tăng về quy mô nền kinh tế sẽ làm cho nguồn thu NSNN nhiều lên, không chỉ bù đắp số giảm thu do thay đổi chính sách, mà còn tăng thu NSNN so với dự toán được giao.

Cho đến nay, việc đề xuất các giải pháp chính sách nêu trên đang được các Bộ, cơ quan liên quan tổ chức thực hiện để trình Chính phủ xem xét, quyết định trong thời gian gần nhất.

Bên cạnh đó, ngành Tài chính sẽ phối hợp chặt chẽ với các Bộ, cơ quan trung ương, cấp uỷ và chính quyền địa phương trong chỉ đạo công tác thu ngân sách, đảm bảo thu đúng, đủ, kịp thời các khoản thu phát sinh. Phấn đấu tăng thu NSNN 3% so với dự toán Quốc hội quyết định, tỷ lệ động viên vào NSNN khoảng 15,5%GDP; đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra thuế; quyết liệt xử lý nợ đọng thuế, giảm tỷ lệ nợ đọng thuế xuống dưới 5% tổng thu NSNN.

Sắp có Nghị định về quản lý sử dụng vốn đầu tư công

Thưa bộ trưởng, việc giải ngân vốn đầu tư công dù đạt được nhiều bước tiến nhưng khó đạt được mục tiêu đề ra từ đầu năm 2020, vậy đâu là yếu tố cần cải thiện để đầu tư công thực sự trở thành trụ cột ‘kéo’ tăng trưởng kinh tế?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Đẩy mạnh việc thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ quan trọng của các Bộ, ngành, địa phương, đặc biệt đặt trong bối cảnh đại dịch Covid 19 đang tiếp tục ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội nước ta và các nước trên thế giới.

Về phía Bộ Tài chính, với vai trò là cơ quan tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về quản lý, thanh toán, quyết toán vốn đầu tư công đã chủ động thực hiện nhiều giải pháp để góp phần thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công như: chủ động rà soát sửa đổi cơ chế kiểm soát thanh toán vốn đầu tư để phù hợp với yêu cầu cải cách thủ tục hành chính và quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công, đơn giản hóa thủ tục kiểm soát chi với nguyên tắc thanh toán trước, kiểm soát sau; rút ngắn thời gian kiểm soát thanh toán từ 7 ngày xuống còn 1 đến 3 ngày làm việc, rút ngắn thời gian rút vốn nước ngoài chỉ còn 1 ngày, tăng cường thực hiện kiểm soát chi, rút vốn và giải ngân qua hệ thống công nghệ thông tin,…

Với kinh nghiệm rút ra từ quá trình tổ chức điều hành kế hoạch vốn đầu tư công trong một năm có rất nhiều biến động và khó khăn như năm 2020, để thực hiện tốt kế hoạch đầu tư công năm 2021, khiến đầu tư công thực sự trở thành trụ cột ”kéo” tăng trưởng kinh tế, ngay từ khâu lập kế hoạch vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước năm 2021, Quốc hội, Chính phủ đã quán triệt nguyên tắc tập trung bố trí cho các dự án chuyển tiếp, hoàn thành, đã đảm bảo thủ tục đầu tư.

Ngay trong quý I này, Bộ Tài chính sẽ trình Chính phủ ban hành Nghị định về quản lý, thanh toán, quyết toán dự án sử dụng vốn đầu tư công nhằm tạo khung khổ pháp lý đồng bộ về quản lý, thanh toán, quyết toán các dự án đầu tư công theo quy định của Luật NSNN, Luật Đầu tư công và pháp luật liên quan. Minh bạch hóa quy trình thanh toán, quyết toán, quy định rõ trách nhiệm giữa chủ đầu tư, các đơn vị liên quan và cơ quan thanh toán trong quy trình kiểm soát thanh toán vốn đầu tư.

Bộ Tài chính sẽ tích cực phối hợp với các bộ, ngành, địa phương rà soát các khó khăn, vướng mắc liên quan đến pháp luật về Ngân sách nhà nước, đầu tư công, xây dựng, quy hoạch,..., kiến nghị hướng dẫn rõ hoặc sửa đổi, bổ sung bảo đảm đồng bộ, tránh chồng chéo, thuận lợi cho quá trình triển khai các chương trình, dự án đầu tư công.

Về tổ chức thực hiện, cơ quan Tài chính thực hiện kịp thời việc kiểm tra phân bổ vốn của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương. Đồng thời chủ động theo dõi, kiểm tra, đánh giá việc thực hiện và giải ngân nguồn vốn đầu tư công để kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc theo thẩm quyền hoặc báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phục vụ kịp thời công tác chỉ đạo điều hành đẩy nhanh tiến độ giải ngân, nâng cao hiệu quả các dự án đầu tư công.

Tham mưu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương, các chủ đầu tư dự án đẩy nhanh tiến độ thực hiện thủ tục đầu tư xây dựng, giải phóng mặt bằng, đấu thầu, ký hợp đồng, có khối lượng hoàn thành để thanh toán.

Nâng cao trách nhiệm người sử dụng vốn

Giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn vay nước ngoài tại các bộ, ngành và địa phương đang gặp nhiều khó khăn, với cả những nguyên nhân chủ quan và khách quan. Vậy Bộ trưởng đánh giá điều này tác động đến nợ công quốc gia như thế nào ?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Có thể nói, điểm sáng trong tổ chức thực hiện chi ngân sách năm 2020 là tiến độ giải ngân vốn đầu tư phát triển tiến bộ hơn so với những năm trước. Ước tính đến ngày 31/12/2020 chi đầu tư phát triển đạt 82,8% dự toán, phấn đấu đến hết thời điểm khóa sổ kế toán năm 2020 (ngày 31/1/2021) đạt 92-93% dự toán. Tuy nhiên, giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn vay nước ngoài vẫn chậm và còn tới 26 nghìn tỷ đồng không thực hiện được, phải hủy dự toán.

Giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn vay nước ngoài tại các bộ, ngành và địa phương gặp khó khăn do cả nguyên nhân chủ quan và khách quan như: các dự án sử dụng vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài chịu tác động của đại dịch Covid-19 nặng nề hơn so với các dự án vay vốn trong nước do hầu hết các hoạt động sử dụng vốn vay ODA và vay ưu đãi đều gắn với yếu tố nước ngoài từ khâu nhập máy móc, thiết bị cho đến huy động chuyên gia, nhân công, nhà thầu nước ngoài, tư vấn giám sát, dẫn đến nhiều dự án không có khối lượng xây dựng cơ bản hoàn thành nên không có hồ sơ thanh toán, không thể giải ngân.

Thứ hai,trách nhiệm người sử dụng vốn chưa được đề cao, chất lượng chuẩn bị dự án chưa đạt yêu cầu, phải liên tục điều chỉnh; năng lực triển khai còn yếu kém; chậm trễ trong công tác đấu thầu, ký hợp đồng, giải quyết tranh chấp giữa chủ đầu tư và nhà thầu… Bên cạnh đó còn có các nguyên nhân do vướng mắc thực thi quy định pháp luật như chậm giải phóng mặt bằng, vướng mắc trong tái định cư; vướng mắc trong triển khai các quy định mới liên quan tới quản lý định mức đầu tư; thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án, sử dụng vốn dư và cơ chế tài chính các dự án sử dụng vốn vay nước ngoài của Chính phủ; cơ chế thế chấp tài sản đối với khoản vay lại của các đơn vị sự nghiệp công lập.

Việc giải ngân chậm vốn vay nước ngoài sẽ dẫn đến tình trạng rút ngắn thời gian giải ngân và các dự án sẽ phải vừa rút vốn vừa trả nợ hoặc kéo theo tình trạng hủy vốn với nhà tài trợ. Điều này làm ảnh hưởng đến chất lượng thực hiện dự án, hiệu quả sử dụng vốn vay trong bối cảnh nguồn vốn vay ODA, ưu đãi nước ngoài đang thu hẹp lại.

Để tháo gỡ cho kế hoạch của năm tới và giai đoạn 2021-2025, Bộ Tài chính kiến nghị các bộ, ngành, địa phương tiếp tục nâng cao trách nhiệm của đối tượng sử dụng vốn trong tất cả các khâu từ chuẩn bị dự án đầu tư, đến triển khai dự án và thanh quyết toán vốn vay, vốn đầu tư cho dự án, để tránh việc điều chỉnh dự án và phát sinh các vướng mắc trong quá trình giải ngân và có khối lượng để giải ngân.

Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

Thúy Hằng