TTCP “điểm mặt” hàng loạt sai phạm trong việc đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài

Không xây dựng được kế hoạch nhưng không báo cáo Thủ tướng

Theo kết luận thanh tra, giai đoạn năm 2013 - 2018, công tác quản lý Nhà nước về NLĐ đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng còn nhiều tồn tại, hạn chế.

Theo đó, trong thời gian thanh tra, Bộ LĐTB&XH không báo cáo với Thủ tướng Chính phủ khi không xây dựng được chiến lược, kế hoạch về đưa NLĐ đi làm việc ở nước ngoài. Bộ ban hành một số văn bản hành chính thủ tục hành chính không đúng quy phạm pháp luật.

Ngoài ra, Bộ LĐTB&XH chưa thực sự quan tâm đúng mức đến quyền và lợi ích hợp pháp của NLĐ đi làm việc ở nước ngoài. Không có biện pháp giải quyết triệt để, không báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để có biện pháp đàm phán với nước ngoài để giảm chi phí cho NLĐ.

Trong thời gian dài, Bộ LĐTB&XH không quản lý, kiểm soát được mức thu phí, tiền môi giới của doanh nghiệp dẫn đến NLĐ còn phải chi trả số tiền lớn mà chính sách của nơi tiếp nhận là không phải chi trả (Đài Loan, Nhật Bản).

TTCP cho rằng, quy định mức phí, phí đào tạo thị trường Nhật Bản chưa phù hợp với chính sách và thỏa thuận đã ký của Nhật Bản không đúng với tình hình thực tế, gây ảnh hưởng đến NLĐ, là nguyên nhân cơ bản khiến lao động bỏ trốn và cư trú bất hợp pháp ở nước ngoài.

Mặt khác, Bộ LĐTB&XH chưa ban hành quyết định quy định chức năng nhiệm vụ của Thanh tra Bộ trong việc theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị thanh tra. Chưa chấn chỉnh công tác điều hành Quỹ Hỗ trợ việc làm ngoài nước, trong thời gian dài không kiện toàn bộ máy quản lý quỹ, chậm kiến nghị sửa đổi, bổ sung các quy định về quản lý, sử dụng quỹ.

Tại thời điểm thanh tra, TTCP phát hiện Thanh tra Bộ LĐTB&XH không xử phạt hết hành vi vi phạm hành chính của doanh nghiệp với số tiền gần 9 tỷ đồng.

Kết luận thanh tra cũng chỉ rõ, tại thời điểm thanh tra, Cục Quản lý Lao động ngoài nước không quản lý, kiểm soát được doanh nghiệp trong việc thu phí thị trường Nhật Bản, dẫn đến trong thời gian dài NLĐ phải chi trả mức phí quá cao (7.000 - 8.000USD/1 tháng). Cục tham mưu ban hành văn bản quy định mức thu phí và phí đào tạo thị trường Nhật Bản không đúng với thỏa thuận đã ký và chính sách của Nhật Bản.

Trong thời gian dài không có biện pháp tham mưu Bộ LĐTB&XH giải quyết vấn đề tiền môi giới Đài Loan và Nhật Bản.

Bên cạnh đó, Cục Quản lý Lao động ngoài nước không tổ chức thực hiện việc quản lý NLĐ đi làm việc ở nước ngoài bằng mã số, không tham mưu Bộ LĐTB&XH báo cáo Thủ tướng Chính phủ tổng kết hàng năm về hoạt động đưa NLĐ Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.

Cục Quản lý Lao động ngoài nước phát hiện nhiều doanh nghiệp không làm thủ tục cấp đổi giấy phép nhưng buông lỏng, không có phương án xử lý, không ban hành 22 kết luận thanh tra năm 2015.

TTCP xác định, Cục Quản lý Lao động ngoài nước tham mưu và ban hành văn bản đồng ý cho 13 doanh nghiệp được thí điểm triển khai đưa thực tập sinh kỹ năng ngành hộ lý đi thực tập tại Nhật Bản, khi chưa ký ghi nhớ hợp tác để triển khai chương trình.

Kết hôn giả để ra nước ngoài làm việc “chui”

Thanh tra tại 6 tỉnh, thành phố, TTCP phát hiện việc tuyên truyền, phổ biến luật và văn bản hướng dẫn chưa triệt để, số lượng lao động của tỉnh cư trú bất hợp pháp ở nước ngoài còn nhiều, đặc biệt ở thị trường Hàn Quốc (Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Hưng Yên, Nghệ An, Hà Tĩnh).

Công tác thanh tra, kiểm tra đối với các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh chưa thường xuyên. Việc quản lý lao động về nước còn hạn chế (Vĩnh Phúc, Phú Thọ).

Theo Cơ quan thanh tra kết luận, còn tình trạng doanh nghiệp ngoài tỉnh chưa thực hiện đúng các quy định của pháp luật khi giao nhiệm vụ cho chi nhánh, không thực hiện thông báo với Sở LĐTB&XH, chính quyền cấp huyện, xã nơi doanh nghiệp dịch vụ tuyển chọn lao động (Phú Thọ, Nghệ An, Hà Tĩnh, Hưng Yên, Hải Dương).

Nhiều tổ chức, doanh nghiệp mở văn phòng đại diện chi nhánh, điểm tư vấn trên địa bàn tỉnh để tuyển sinh đi du học gắn với việc làm thêm có thu nhập cao ở Nhật Bản, Hàn Quốc thực chất là một dạng xuất khẩu lao động, gây nguy cơ hậu quả khó xử lý (Phú Thọ, Nghệ An, Hà Tĩnh).

Việc quản lý đối với các văn phòng tư vấn, tuyển chọn lao động đi làm việc ở nước ngoài chưa được chặt chẽ, thiếu sự quản lý của cơ quan chức năng. Số lượng các văn phòng đại diện, tư vấn tuyển chọn lao động đi làm việc ở nước ngoài trên địa bàn tỉnh chưa được thống kê theo dõi và chưa có biện pháp phối hợp giữa các cơ quan quản lý, dẫn đến khó kiểm soát, quản lý hoạt động tuyển chọn lao động.

TTCP phát hiện, tại thời điểm thanh tra còn xảy ra hiện tượng NLĐ tự ý hoặc thông qua môi giới bằng hình thức đi du lịch, thăm người thân, kết hôn giả… để sang một số nước như: Angola, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, Canada, các nước Đông Âu làm việc không có hợp đồng lao động và cư trú bất hợp pháp (Nghệ An).

Việc thực hiện trách nhiệm về đóng nộp bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với NLĐ đi làm việc ở nước ngoài đã được quy định, nhưng NLĐ chưa tham gia đóng nộp theo quy định (Nghệ An, Hà Tĩnh).

Đức Sơn