Trắc trở quan hệ Anh – EU

1. Ngày 17/3, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen cho biết, EU có thể ngừng xuất khẩu vaccine Covid-19 sang Anh để bảo vệ lượng vaccine khan hiếm cho chính công dân của khối, trừ khi Anh bắt đầu cung cấp vaccine cho họ.

“Chúng tôi muốn thấy xuất khẩu có đi có lại và tương xứng. Chúng tôi sẵn sàng sử dụng bất kỳ công cụ nào để thực hiện điều đó. Làm vậy nhằm đảm bảo rằng châu Âu nhận được lượng hàng hợp lý” - bà Ursula von der Leyen nói tại Bỉ.

Bà Ursula von der Leyen cũng cho biết, EU đã nhận được hơn 300 yêu cầu cung cấp vaccine cho nước ngoài trong 6 tuần qua và chỉ từ chối một. Khối đã xuất khẩu 41 triệu liều sang 33 quốc gia.

“Điều này cho thấy châu Âu đang cố gắng hợp tác quốc tế hiệu quả. Nhưng cái gì cũng phải có hai chiều. Thật khó để giải thích cho người dân chúng tôi tại sao vaccine được sản xuất ở EU lại được chuyển sang các nước khác cũng đang sản xuất vaccine, nhưng chúng tôi không nhận lại gì”- bà Ursula nói thêm và cho biết, khối đã xuất khẩu 10 triệu liều sang Anh trong 6 tuần qua, khiến nước này trở thành quốc gia nhận nhiều vaccine của EU nhất.

Nhưng trong khi Anh đang sản xuất vaccine AstraZeneca và thậm chí EU có hợp đồng mua vaccine ở nước này, “chúng tôi vẫn đang chờ đợi những liều đến từ Anh. Chúng tôi mong có đi có lại”- bà Von der Leyen nói thêm.

Chính phủ Anh nhiều lần cho biết họ không áp đặt lệnh cấm xuất khẩu đối với các thành phần vaccine hoặc liều vaccine, nhưng họ phải đảm bảo rằng các liều vaccine AstraZeneca sản xuất tại các địa điểm ở Staffordshire và Oxford sẽ cung cấp cho người Anh trước tiên.

Trong khi đó, bà Ursula nói rằng, khối đang ở trong “cuộc khủng hoảng của thế kỷ. Chúng tôi phải đảm bảo rằng người dân châu Âu được tiêm phòng càng sớm càng tốt. Mạng sống, quyền tự do dân sự và nền kinh tế của chúng ta phụ thuộc vào tốc độ tiêm chủng”.

2. Bình luận về việc Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đe dọa EU có thể ngừng xuất khẩu vaccine Covid-19 sang Anh, ngày 17/3, Ngoại trưởng Anh Raab tuyên bố: “Tôi nghĩ cần đưa ra lời giải thích cho điều này, vì cả thế giới đang dõi theo. Tất cả chúng ta, gồm cả những người bạn châu Âu, vẫn luôn nói đó là sai lầm nếu cắt giảm hoặc can thiệp vào nguồn cung y tế theo hợp đồng pháp luật”.

Ngoại trưởng Anh cho biết, tuyên bố dọa ngừng xuất khẩu vaccine của bà von der Leyen hoàn toàn mâu thuẫn với cam kết được Phó Chủ tịch Ủy ban Valdis Dombrovskis và Giám đốc chính sách đối ngoại EU Josep Borrell đưa ra.

“Chúng tôi đã được thông báo một cách đáng tin cậy rằng họ không biết về bất cứ kế hoạch nào nhằm hạn chế nguồn cung vaccine hợp pháp theo hợp đồng cho Anh” - ông Raab nhấn mạnh và khẳng định, trong thời Covid-19, các nước phải chung tay giữ cho chuỗi cung ứng mở, duy trì hoạt động buôn bán và nguồn cung thiết bị y tế cùng các loại vaccine.

Anh đang là vùng dịch lớn thứ năm thế giới với hơn 4,2 triệu ca nhiễm và hơn 125.000 ca tử vong do nCoV. Tuy nhiên, đây cũng là một trong những quốc gia triển khai chiến dịch tiêm chủng vaccine Covid-19 nhanh nhất.

Hơn 25 triệu người Anh đã được tiêm mũi vaccine Covid-19 đầu tiên và chính phủ nước này khẳng định họ sẽ tiêm mũi vaccine đầu tiên cho một nửa dân số trưởng thành trong vài ngày tới, tiến nhanh hơn nhiều so với các đối tác EU.

3. Trước đó, liên quan đến các thỏa thuận hậu Brexit, EU đã khởi động quy trình pháp lý, cáo buộc Anh vi phạm thỏa thuận Brexit khi đơn phương thay đổi điều khoản Nghị định thư Bắc Ireland.

Cụ thể, EU đã gửi thư thông báo chính thức nhằm khởi động “quy trình khởi kiện vi phạm” nhằm vào Anh, có thể dẫn đến những khoản phạt tài chính tại Tòa án Công lý châu Âu. Tuy nhiên, quá trình này có thể kéo dài ít nhất một năm và vẫn còn thời gian để EU và Anh tìm giải pháp xử lý bất đồng.

Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu phụ trách quan hệ với Anh Maros Sefcovic cũng gửi thư cho người đồng cấp Anh David Frost nhằm kêu gọi London không vi phạm thỏa thuận Brexit và đề xuất đối thoại.

Loạt động thái được áp dụng sau khi Chính phủ Anh hôm 3/3 thông báo gia hạn hoãn kiểm tra hải quan với thực phẩm tới Bắc Ireland. Thực phẩm và nông sản có thể được chuyển từ lục địa Anh tới Bắc Ireland mà không cần kiểm tra hải quan cho đến ngày 1/10, thay vì ngày 31/3 như Anh và EU đã thống nhất.

EU cáo buộc điều này vi phạm thỏa thuận song phương về Brexit, cho rằng Anh đã đơn phương thay đổi Nghị định thư Bắc Ireland. Trong khi đó, London khẳng định không vi phạm những nguyên tắc về Ireland và Bắc Ireland.

Nghị viện châu Âu sau đó đã hoãn việc ấn định ngày tiến hành bỏ phiếu thông qua thỏa thuận thương mại giữa EU - Vương quốc Anh, trong bối cảnh tranh cãi liên quan vaccine phòng dịch viêm đường hô hấp cấp Covid-19 và việc thực thi thỏa thuận Brexit và các loại

Tại hội nghị diễn ra ở Brussels (Bỉ), các trưởng nhóm nghị sỹ đã không đưa ra ngày cụ thể tiến hành bỏ phiếu thông qua thỏa thuận thương mại EU - Anh, thủ tục cần diễn ra trước cuối tháng Tư nếu không thỏa thuận đã đàm phán này sẽ bị hủy bỏ.

Hãng tin AFP dẫn lời nghị sỹ của Bỉ Philippe Lamberts, đồng chủ tịch nhóm nghị sỹ thuộc đảng Xanh tại EP, nhấn mạnh: “Rõ ràng là nếu Vương quốc Anh không tôn trọng thỏa thuận trước đây, thì việc thông qua một thỏa thuận được đặt trên bàn không có ý nghĩa gì”. Đây là lần thứ hai EP hoãn bỏ phiếu thông qua thỏa thuận thương mại Anh-EU, mà theo kế hoạch sẽ được thông qua vào cuối tháng Ba hoặc tháng Tư tới.

Ngày 18/3, Bộ Y tế Vương Quốc Anh cho biết, hơn 25 triệu người dân nước này đã được tiêm mũi vaccine ngừa Covid-19 đầu tiên, sau 100 ngày khi người đầu tiên được tiêm vaccine. Thủ tướng Anh Boris Johnson khẳng định, cột mốc mới nhất này là một thành tựu đáng kinh ngạc. Hiện một số nước châu Âu đang phải áp dụng thêm các biện pháp hạn chế nghiêm ngặt hơn để ngăn ngừa làn sóng lây nhiễm mới. Tuy vậy việc chính phủ Anh sớm triển khai chương trình tiêm vaccine ngừa Covid-19 trên toàn quốc đã bắt đầu cho thấy tín hiệu tích cực.

Hà Anh