Nhiều sai phạm trong khai thác, kinh doanh cát sỏi
Tiến hành thanh tra việc chấp hành quy định pháp luật trong hoạt động khai thác cát sỏi trên địa bàn tỉnh Hưng Yên, Thanh tra Chính phủ (TTCP) phát hiện hàng loạt sai phạm.
Buông lỏng quản lý
Theo TTCP, UBND tỉnh Hưng Yên chậm sửa đổi, điều chỉnh Quyết định 372 của tỉnh đã gây khó khăn cho công tác quản lý bến bãi tập kết vật liệu xây dựng hiện nay trên địa bàn tỉnh. Chậm sửa đổi, điều chỉnh Quyết định số 1964 của tỉnh phê duyệt khu vực không đấu giá khai thác khoáng sản đã gây khó khăn cho việc cấp giấy phép, gia hạn cấp giấy phép khai thác cát cho các dự án trên địa bàn tỉnh...
Theo Kết luận thanh tra, UBND tỉnh Hưng Yên cấp giấy phép khai thác cát cho 3 công ty gồm: Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Hà Thành UDIC, Công ty cổ phần Đầu tư Việt Linh - Hà Nội, Công ty cổ phần Đầu tư phát triển Phố Hiến không qua đấu giá với điều kiện các công ty này chỉ được khai thác, cung cấp nguyên vật liệu phục vụ việc duy tu, sửa chữa các công trình hạ tầng kỹ thuật. Tuy nhiên, UBND tỉnh Hưng Yên không có biện pháp để quản lý chặt chẽ việc khai thác, tiêu thụ cát của 3 công ty này, dẫn đến các công ty này có thể bán cho các đối tượng khác mà không bị kiểm tra, xử lý triệt để, vi phạm điều kiện để được cấp phép không qua đấu giá.
TTCP khẳng định, các cơ quan chức năng tỉnh Hưng Yên chưa thực hiện nghiêm việc kiểm kê, đánh giá trữ lượng khoáng sản còn lại sau khai thác hằng năm tại các dự án khai thác cát, dẫn đến khó kiểm soát khối lượng khai thác thực tế của doanh nghiệp, tiềm ẩn việc thất thoát nguồn thu thuế, phí liên quan hoạt động khai thác cát trên địa bàn tỉnh. Tổng số tiền thuế, phí, tiền ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường 12 đơn vị khai thác cát phải nộp là 52.350 triệu đồng, các đơn vị còn nợ 2.354 triệu đồng.
Tại 7 dự án khai thác cát được thanh tra còn tồn tại việc nợ tiền ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường, không xuất trình được đầy đủ báo cáo kết quả quan trắc định kỳ trong quá trình khai thác. Các đơn vị chưa thực hiện tốt việc xử lý bụi trong quá trình tập kết cát. Không thực hiện các biện pháp chống xói lở bờ sông. Các chủ đầu tư các dự án khai thác cát đã hết hạn giấy phép nhưng đều chưa cải tạo, phục hồi môi trường theo quy định...
Hàng loạt bến bãi không phép
Tính đến 2019, tại Hưng Yên có 63 bến bãi tập kết, kinh doanh cát. Cứ bình quân cách 1,45km/01 bến bãi là quá dày, số lượng bến bãi quá nhiều. TTCP cho rằng, mật độ quá dày không những gây khó khăn cho công tác quản lý nhà nước của cơ quan chức năng mà còn là điều kiện thuận lợi cho việc tập kết, mua bán, kinh doanh cát trái phép của chủ bến bãi. Hầu hết các bến bãi ở cạnh mép bờ sông nên chủ bến lợi dụng để trực tiếp khai thác cát trái phép.
TTCP phát hiện có 28/46 bãi không có giấy phép hoạt động bến bãi. Có 18/46 bãi tập kết cát không nằm trong quy hoạch theo Quyết định số 372/QĐ-UBND ngày 20/1/2006 của UBND Tỉnh Hưng Yên. Có 27/46 bãi không có hợp đồng thuê đất. Có 10/46 bãi tập kết không có giấy phép bến thủy nội địa.
Một số địa phương có nhiều bến bãi tập kết cát vi phạm không có giấy phép hoạt động, không có hợp đồng thuê đất gồm: TP Hưng Yên có 8/8 bãi vi phạm, huyện Tiên Lữ có 6/8 bãi vi phạm, huyện Khoái Châu có 7/13 bãi vi phạm, huyện Kim Động có 4/8 bãi vi phạm…
Kiểm tra trực tiếp 22 bến bãi tập kết cát sỏi trên địa bàn tỉnh Hưng Yên, ngoài các vi phạm nêu trên, còn hàng loạt sai phạm khác như vi phạm khu vực lưu thông hành lang bảo vệ đê điều, hành lang thoát lũ, vi phạm chất chứa cao hơn so với quy định của giấy phép được cấp. Một số bến bãi không xây dựng hoặc xây dựng chưa đạt yêu cầu hạng mục theo thiết kế được cấp phép như hệ thống tiêu thoát nước, kè bảo vệ bờ sông…
Mặt khác, tại các bến bãi của doanh nghiệp không được cấp phép khai thác đều báo cáo việc thu mua, kinh doanh cát từ nhiều nguồn khác nhau. Thu mua từ các tàu thuyền trôi nổi trên sông trong thời gian dài. Chủ bến bãi đều báo cáo việc mua bán không có hóa đơn, chứng từ mà chỉ có tickê đã gây khó khăn cho công tác quản lý, tiềm ẩn việc thất thu thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường...
TTCP xác định, việc vi phạm của các bãi tập kết cát, sỏi trên địa bàn tỉnh Hưng Yên đã kéo dài từ nhiều năm, qua các thời kỳ. UBND tỉnh Hưng Yên, UBND các huyện đã nhiều lần thanh tra, kiểm tra, nhưng thiếu kiên quyết, thiếu quyết liệt trong chỉ đạo xử lý, trong khi chủ bãi tập kết chưa khắc phục triệt để vi phạm.
“Việc tồn tại quá nhiều bãi tập kết cát sỏi trái phép, không chấp hành quy định của pháp luật về đất đai, pháp luật bảo vệ môi trường, quy định của UBND tỉnh Hưng Yên về điều kiện thành lập hoạt động bến bãi, cùng với việc cơ quan chức năng tỉnh Hưng Yên chưa có biện pháp hữu hiệu để quản lý, kiểm soát chặt chẽ việc kinh doanh, tiêu thụ cát tại các bãi tập kết, tiềm ẩn việc các bãi là nơi tập kết, trung chuyển cát trái phép gây khó khăn cho việc phát hiện, xử lý hoạt động khai thác, kinh doanh cát trái phép trên địa bàn…” - TTCP nêu rõ.
Yêu cầu xác minh làm rõ nguồn gốc cát tại 8 dự án
Qua kiểm tra 8 dự án khu đô thị, khu công nghiệp, công trình đường giao thông trong thời gian từ 2011-2018 tại tỉnh Hưng Yên, TTCP phát hiện có tổng khối lượng cát đã được sử dụng để san lấp là khoảng 14,5 triệu m3 trong khi đó tổng số cát kê khai nộp thuế của toàn bộ 12/12 dự án khai thác cát được cấp phép chỉ vọn vẹn gần 3,5 triệu m3 (tương đương 23,7% so với nhu cầu đã được sử dụng tại 8 dự án).
Trong danh sách có ít nhất 35 doanh nghiệp, cá nhân cung cấp cát cho 8 dự án nêu trên, song chỉ có một công ty có giấy phép. Ngoài ra, qua xác minh cho thấy có một lượng lớn cát được thu mua gom trong thời gian dài tại các tàu, thuyền trôi nổi trên sông Hồng.
TTCP chỉ rõ, Khối lượng cát được sử dụng san lấp rất lớn, được nhiều công ty, cá nhân cung cấp, có căn cứ nghi ngờ một phần cát này là cát được khai thác trái phép.
Thanh tra Chính phủ cũng đề nghị UBND tỉnh Hưng Yên chỉ đạo Công an tỉnh xác minh, làm rõ nguồn gốc cát cung cấp tại 8 dự án này để xử lý theo quy định.