Đặc sắc lễ mừng cơm mới của dân tộc Lào

Người dân tộc Lào có mặt ở tỉnh Sơn La từ rất sớm, chiếm 0,3% dân số toàn tỉnh tập trung chủ yếu ở hai huyện: Sông Mã và Sốp Cộp. Đặc biệt, đây là một dân tộc bảo tồn được nhiều phong tục, tập quán, lễ nghi mang đậm bản sắc tộc người, trong đó có lễ khảu hó (mừng cơm mới).

Lễ khảu hó được coi là ngày tết lớn nhất trong năm của người dân tộc Lào, tổ chức vào rằm tháng Tám. Lễ khảu hó có nhiều ý nghĩa: Mừng lúa mới, cúng tạ ơn tổ tiên, thần linh đã phù hộ cho con cháu làm ăn thuận lợi, có sức khỏe, cúng giỗ những người đã khuất. Đặc biệt đây là ngày tập trung tất cả con cháu trong gia đình, những người đi xa trong ngày này đều cố gắng trở về để dâng lễ lên tổ tiên và đoàn tụ gia đình, hàng xóm láng giềng.

Trong lễ mừng cơm mới của người dân tộc Lào của tỉnh Sơn La, sau khi cúng xong, người ta sẽ làm thủ tục mở gói. Tục mở gói có thể do ông chủ nhà chủ trì hoặc giao cho vợ chồng con trai, con gái chủ trì. Lễ mở gói chính là để hưởng lộc của tổ tiên và cùng tham gia cuộc thi đố vui.

Lễ mừng lúa mới của dân tộc Lào tại Sơn La là một trong những nét văn hóa đặc sắc vẫn còn lưu giữ được đến thời điểm hiện tại. Những nét văn hóa đặc trưng này cần được bảo tồn và lưu giữ để tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp.

Người dân tộc Lào có nhiều cách để xác định thời gian làm lễ, nhưng cơ bản là bằng các yếu tố tự nhiên, bằng quy luật mùa vụ, bằng lịch thời gian. Khi mùa màng đã thu hoạch xong, đồng bào thờ cúng và khấn trời phật, tổ tiên, ông bà phù hộ cho mưa thuận, gió hòa để cho mùa sau thu hoạch năng xuất cao hơn vụ mùa trước. Thường thì các gia đình tổ chức lễ cúng từ 10g sáng. Khi ông chủ nhà đã cúng xong, gia đình dọn cơm để cả nhà ăn. Trong mâm cơm, ngoài gia chủ, con cháu về đoàn tụ còn có hàng xóm, những người khách được mời là dân tộc khác ăn Tết cơm mới cùng gia đình. Mọi người ăn cơm, uống rượu hỏi thăm, chúc tụng nhau.

Phạm Sỹ