Thu thuế cho thuê nhà bao nhiêu là hợp lý?

TP HCM sẽ thí điểm thu thuế cho thuê nhà tại một số chung cư thuộc quận 11, một giải pháp chống thất thu ngân sách khi nhiều người cho thuê nhà lâu nay chưa chủ động kê khai, nộp thuế.

Theo quy định hiện nay, cá nhân cho thuê nhà được xác định là người có nguồn thu từ hoạt động kinh doanh. Do đó, người có tiền cho thuê nhà từ 100 triệu đồng một năm trở lên, cần đóng hai loại thuế là giá trị gia tăng (5%) và thu nhập cá nhân (5%), tức mức thuế đóng là 10% trên tổng doanh thu năm. Bên cạnh đó, mỗi năm một lần, người cho thuê đóng thêm lệ phí môn bài.

Quy định thu thuế cho thuê tài sản (cho thuê nhà) này không áp dụng với người cho thuê ngắn hạn khách du lịch, khách vãng lai và người cho thuê dài hạn với các đối tượng yếu thế như sinh viên, công nhân...

Lãnh đạo Tổng cục thuế cho biết, chủ trương chung của ngành thuế là thu đủ, thu đúng loại thuế này, còn việc có mở rộng thí điểm tại các chung cư khác, địa bàn khác ngoài TP HCM hay không tuỳ thuộc vào cơ quan thuế từng địa phương. Hằng năm, từng địa phương vẫn có các giải pháp khác nhau để quản lý, đôn đốc người nộp thuế.

Từ góc độ quản lý thuế, cách làm mới của TP HCM lần này được chuyên gia đánh giá có tính hiệu quả cao. Cơ quan công an tại khu vực và ban quản trị toà nhà là những đầu mối bám sát địa bàn nhất, giúp cơ quan thuế xác định được đúng người đang có thu nhập từ cho thuê nhà.

Còn ở góc độ người dân, việc siết chặt thu thuế cho thuê nhà lại đặt ra nhiều lo ngại. Mối quan tâm chính của nhiều người là khi đóng thuế cho thuê nhà, liệu họ có được khấu trừ chi phí đầu vào như chi phí như môi giới, chi phí tài chính, chi phí đầu tư trang thiết bị, sửa chữa hàng năm.

Điều này có ý nghĩa với người cho thuê nhà nhưng vẫn đang phải trả lãi ngân hàng do mua trả góp hoặc muốn được khấu trừ các chi phí đầu tư trang thiết bị. Bên cạnh đó, họ cũng lo rằng với chính sách này, giá cho thuê nhà tăng cuối cùng sẽ khiến người đi thuê chịu thiệt.

Về vấn đề này, bà Tạ Thị Phương Lan, Phó vụ trưởng Quản lý thuế doanh nghiệp nhỏ, vừa và hộ kinh doanh (Tổng cục thuế) đồng tình rằng, người kinh doanh phải bỏ ra các chi phí sắm sửa trang thiết bị hay tiền phí, điện nước... nhưng khó để xác định chi phí của từng người và họ cũng không lập được sổ sách kế toán. Do đó, cách tính thuế lâu nay áp dụng cho cá nhân, hộ kinh doanh (không riêng người cho thuê nhà) là hình thức thuế khoán - đánh thuế trên doanh thu.

Nếu như một doanh nghiệp hạch toán kế toán được khấu trừ chi phí khi đóng thuế, họ sẽ phải chịu thuế suất thu nhập doanh nghiệp 20% trên lợi nhuận (doanh thu trừ chi phí). Thuế VAT cũng phải tính 10% trên giá thành sản phẩm.

Với cá nhân kinh doanh bao gồm người cho thuê nhà, tuy không được khấu trừ chi phí như doanh nghiệp, cơ quan thuế thực tế đã tính tới các khoản chi này cho cá nhân kinh doanh khi lập biểu thuế suất. Vì thế, ngành thuế mới áp dụng mức thuế suất thấp hơn cho cá nhân kinh doanh (5% VAT và 5% thu nhập cá nhân), bà Lan lý giải.

Còn với ý kiến tính các khoản tiền mua bất động sản hay chi phí lãi vay vào chi phí cho thuê nhà, theo bà Lan là không phù hợp. Bởi mục đích chính của các khoản chi này là sở hữu bất động sản lâu dài nhằm hưởng lợi chênh lệch giá khi chuyển nhượng.

Ở một góc độ khác, chuyên gia kinh tế Nguyễn Khắc Quốc Bảo, Viện trưởng Viện Công Nghệ Tài Chính (Đại học Kinh tế TP HCM) cho rằng không nên đặt vấn đề thu thuế khiến giá nhà cho thuê tăng, để gây áp lực với cơ quan thuế.

"Người có thu nhập từ kinh doanh thì phải đóng thuế. Chúng ta không nên tranh luận theo hướng, đóng thuế sẽ khiến giá cho thuê tăng. Cho thuê nhà đất là dịch vụ phụ thuộc vào cung cầu và sự cạnh tranh, do đó, là câu chuyện điều tiết của thị trường", chuyên gia Nguyễn Khắc Quốc Bảo chia sẻ.

Tuy nhiên, để chính sách thuế hợp lòng dân và hợp tình hợp lý hơn, đề xuất của ông Bảo với cơ quan thuế là nâng ngưỡng chịu thuế thu nhập với cá nhân kinh doanh (bao gồm người cho thuê nhà).

Đề xuất này đã được ông Bảo và nhiều chuyên gia kiến nghị lâu nay, khi ngưỡng thu nhập tính thuế 100 triệu đồng cho cá nhân kinh doanh đã trở nên lạc hậu với mức sống hiện nay, đặc biệt khi mức giảm trừ gia cảnh đã được nâng từ 9 triệu đồng lên 11 triệu đồng. "Ngưỡng thu nhập chịu thuế này thậm chí chưa đủ trang trải cho nhu cầu cuộc sống của họ, nhưng lại yêu cầu họ nộp thuế là chưa phù hợp", ông Bảo nói.

"Bản chất của chính sách thuế là điều tiết từ những người có thu nhập cao để hạn chế tối đa bất cân xứng thu nhập, chênh lệch giàu nghèo, củng cố nguồn thu ngân sách để thực hiện nghĩa vụ công. Nếu bây giờ người dân cho thuê nhà có vài triệu cũng bắt người ta đóng thuế, theo tôi là bất cập, vì mức thu nhập đó chưa phải là cao", ông Bảo chia sẻ.

Trước đề xuất của chuyên gia, bà Tạ Thị Phương Lan cũng cho biết cơ quan thuế lâu nay đã nhận được nhiều kiến nghị tương tự với mong muốn nâng ngưỡng thu nhập tất cả cá nhân kinh doanh, chứ không chỉ riêng người cho thuê nhà.

Cơ quan thuế ghi nhận ý kiến này và đang nghiên cứu, xem xét để đề xuất Bộ Tài chính sửa đổi ngưỡng thu nhập chịu thuế khi dự thảo sửa đổi Luật thuế giá trị gia tăng. Tuy nhiên, để xác định được nâng lên mức bao nhiêu, cần có quá trình nghiên cứu và phân tích đánh giá tác động, đại diện Tổng cục thuế cho biết.