Minh bạch quyền tác giả âm nhạc
Tại Việt Nam, quyền tác giả âm nhạc là một lĩnh vực mới mẻ và nhạy cảm. Với những “chiêu trò” khác nhau, vấn đề bản quyền tác phẩm âm nhạc đang bị lạm dụng, chuyển hướng sang mục đích kinh doanh.
Thời quan qua, có nhiều ý kiến phản ánh của các tác giả, ca sĩ khi “bất ngờ” bị tố đã vi phạm quyền tác giả âm nhạc. Điều đáng nói, họ hoàn toàn không hề biết các đơn vị “tố” mình là ai? Hoặc cũng có những trường hợp vì một lý do nào đó đã có những hợp đồng ủy quyền đáng ra không nên có làm ảnh hưởng tới tác giả - chủ sở hữu tác phẩm, đồng thời cũng gây khó khăn cho đơn vị đã được ủy quyền quản lý và bảo vệ quyền tác giả, quyền liên quan.
Đơn cử gần đây nhất, trong thư gửi VCPMC của nhạc sĩ Bảo Chấn cho biết, ngày 8/3/2021, ông có ký một hợp đồng ủy quyền với một đơn vị khác là Công ty Cổ phần Thương mại và dịch vụ truyền thông Bihaco (BH Media). Tuy nhiên vì nhiều lý do nên nhạc sĩ Bảo Chấn đã quyết định hủy ủy quyền cho đơn vị này kể từ ngày 11/5/2021.
Trong thư, nhạc sĩ Bảo Chấn cũng nhấn mạnh, tôi chính thức thông báo Hợp đồng ủy quyền quản lý và khai thác quyền tác giả âm nhạc số 08/03/2021 HĐUQ/BHMedia - NSBC ký ngày 8/3/2021 chấm dứt hiệu lực.
Trong thư, nhạc sĩ cũng khẳng định, tôi xác nhận vẫn liên tục và tiếp tục ủy quyền quản lý quyền tác giả toàn bộ các tác phẩm của tôi cho VCPMC theo các hợp đồng đã ký với VCPMC trong suốt thời gian qua. Vì vậy, tôi xin thông tin nội dung như trên và đề nghị VCPMC tiếp tục đại diện cho tôi để quản lý, cấp phép thực hiện các biện pháp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tôi theo các điều khoản trong các hợp đồng ủy quyền đã ký mà không có bất kỳ thời gian gián đoạn nào. Ngoài ra, tôi đề nghị và ủy quyền cho VCPMC thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tôi nếu có bất cứ tổ chức hay cá nhân nào cố ý mạo nhận là đơn vị được tôi ủy quyền hoặc chuyển giao.
Xung quanh vấn đề trên, bà Cao Hồng- vợ nhạc sĩ Bảo Chấn cũng cho biết thêm: “Lúc BH Media mang hợp đồng tới ký, nhạc sĩ Bảo Chấn không đồng ý ký, vì nhạc sĩ đã ủy quyền cho VCPMC, hơn nữa trong hợp đồng có những điều khoản bất hợp lý. Tuy nhiên, đại diện bên BHMedia khẳng định những gì mà đơn vị này ký không ảnh hưởng đến hợp đồng của VCPMC, nhất là khai thác trên Youtube, đồng thời BHMedia cũng hứa sẽ sửa hợp đồng theo thỏa thuận giữa nhạc sĩ Bảo Chấn với BHMedia như nhạc sĩ Bảo Chấn mong muốn. Tuy nhiên, sau đó khi họ mang hợp đồng tới ký lại, do sơ xuất và quá tin tưởng vào một người bạn là chỗ quen biết với BHMedia nên nhạc sĩ Bảo Chấn đã ký mà không đọc lại bản hợp đồng được nói là đã sửa.
Sau đó, gia đình phát hiện những điểm ghi trong hợp đồng không đúng với những gì đã thỏa thuận nên chúng tôi lập tức gọi điện sang BHMedia yêu cầu chấm dứt hợp đồng, nhưng họ lờ đi. Vì vậy nhạc sĩ Bảo Chấn đã gửi thư xác nhận tới VCPMC đề nghị thực hiện các biện pháp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tác giả - chủ sở hữu tác phẩm là nhạc sĩ Bảo Chấn - thành viên của VCPMC. “Chúng tôi già rồi, tiền cũng quan trọng nhưng không phải là tất cả. Chúng tôi cần sự bình yên mà chỉ VCPMC mới mang lại cho chúng tôi sự an tâm đó trong suốt nhiều năm”- bà Cao Hồng nói.
Không chỉ nhạc sĩ Bảo Chấn, đại diện gia đình nhạc sĩ Hoàng Phương, Trúc Phương cũng nhận được lời đề nghị ký hợp đồng uỷ quyền của BHMedia. Tuy nhiên, theo gia đình của các nhạc sĩ đều cho rằng cách làm của BHMedia không minh bạch, không đàng hoàng đối với tác giả - gia đình tác giả - chủ sở hữu quyền tài sản, quyền nhân thân.
Có thể thấy, bản quyền tác giả âm nhạc đang bị nhiều tổ chức lạm dụng thông qua những kẽ hở pháp lý, biến mục đích phổ biến tác phẩm âm nhạc chuyển sang hướng kinh doanh. Từ những lỗ hổng này đã khiến nhiều tác giả không chỉ thiệt thòi về vật chất mà còn ảnh hưởng đến tinh thần và sức sáng tạo. Thậm chí có tác giả, do sơ suất trong ký kết hợp đồng đã dẫn tới việc mất hẳn quyền sở hữu, quyền kiểm soát đối với chính tác phẩm của mình.
Trao đổi với phóng viên Báo Đại Đoàn Kết, đại diện bộ phận pháp chế của VCPMC cho biết: Từ những nội dung phản ánh và đề nghị tư vấn của nhiều nhạc sĩ gửi đến, mới thấy rằng thực tế đa phần các nhạc sĩ do chưa nắm rõ các điều khoản thỏa thuận và thuật ngữ pháp lý nên khi ký kết đã không lường trước được những tình huống đầy rủi ro. Để bảo vệ cho thành viên của mình, VCPMC cũng đã có những hỗ trợ pháp lý, tránh hiện tượng nhầm lẫn, không trung thực “tình ngay lý gian” hoặc cố tình lừa dối, làm sai lệch trong giao dịch dân sự, gây ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của tác giả - chủ sở hữu tác phẩm.
Trong trường hợp tác giả muốn thực hiện các giao dịch để chuyển giao quyền thì VCPMC vẫn sẵn sàng sẽ hỗ trợ tư vấn, đàm phán, bảo đảm về phạm vi, thời hạn và các vấn đề bảo lưu quyền, cũng như đạt được giá trị, lợi ích kinh tế tốt nhất. Vì vậy, các nhạc sĩ khi có nhu cầu chuyển giao quyền, thì nên liên hệ với VCPMC để được các luật sư hỗ trợ và tư vấn, rà soát các bản hợp đồng thật cẩn thận trước khi ký nhằm giảm thiệt hại cho các tác giả mà không tốn bất kỳ chi phí nào, tránh được rủi ro xảy ra với những thiệt hại rất lớn có thể bao gồm cả việc vĩnh viễn mất đi quyền lợi mà đáng ra phải thuộc về tác giả không chỉ trong suốt cuộc đời tác giả mà còn để lại cho gia đình, con cháu được hưởng thừa kế suốt 50 năm nữa.