Dự án xe Buýt nhanh BRT: Công ty Thiên Thành An hưởng lợi 42,4 tỷ, nhưng không chứng minh được khối lượng thực hiện

Theo Thanh tra Chính phủ (TTCP), hợp phần I - xe buýt nhanh BRT thuộc dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội, gói thầu BRT CP04a (xây dựng đường trạm xe buýt từ Bộ Y tế đến Khuất Duy Tiến) và gói thầu BRT CP4b (xây dựng đường trạm xe buýt Khuất Duy Tiến - bến xe Yên Nghĩa), chủ đầu tư, đơn vị tư vấn khi lập bước thiết kế đường đã thay thế mặt đường bê tông nhựa bằng mặt đường bê tông xi măng.

Trong khi đó, theo hồ sơ báo cáo khảo sát nền mặt đường dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội, hợp phần 1 xe buýt nhanh BRT ngày 25/2/2009 do Công ty CP tư vấn Việt Delta lập, kết quả đo mặt đường tại các tuyến đường này đều có kết quả đo cường độ mặt đường tốt, gây lãng phí ngân sách nhà nước hơn 15 tỷ đồng.

TTCP kiến nghị giao UBND TP Hà Nội xin ý kiến bộ Kế hoạch và Đầu tư thống nhất với nhà tài trợ để thu hồi số tiền sai phạm 42,4 tỷ đồng. Nếu Công ty cổ phần Thiên Thành An không thực hiện thì UBND TP Hà Nội chuyển vụ việc sang cơ quan điều tra để xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật.

Thanh tra gói thầu 04/BRT-TB (BRT CP08) - đoàn xe BRT, TTCP phát hiện chủ đầu tư thực hiện một số thủ tục chưa tuân thủ theo mẫu hồ sơ mời thầu và hướng dẫn của Ngân hàng Thế giới. Vì vậy, không có căn cứ để so sánh giữa các nhóm với nhau trong việc lựa chọn nhà thầu.

Tuy nhiên, tại Thư không phản đối của Ngân hàng Thế giới chỉ cảnh báo về việc kiểm tra xe và bảo hành. Phần bổ sung các thiết bị vào gói thầu CP08 có tổng giá trị là 17,6 tỷ đồng, nhưng chủ đầu tư không tổ chức đấu thầu mà ký hợp đồng bổ sung với nhà thầu, vi phạm Luật Đấu thầu, Luật Xây dựng.

Đáng chú ý, TTCP phát hiện, hợp phần I- xe buýt BRT thuộc dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội có tổng số tiền sai phạm là trên 43,5 tỷ đồng. Cụ thể, gói thầu 04/BRT-TB (BRT CP08), bao gồm: số tiền trên 42,4 tỷ đồng do Công ty Cổ phần Thiên Thành An xuất bán cho chủ đầu tư đối với 35 xe buýt BRT, giá trị chênh lệch tăng nhưng không chứng minh được khối lượng công việc thực hiện.

Số tiền 206,83 triệu đồng đối với đơn giá dịch vụ kiểm tra xe (mục chi phí tiền ăn, thuê xe...) do chủ đầu tư thanh toán cho nhà thầu vượt so với hợp đồng đã ký, không đúng quy định. Ngoài ra, tại gói thầu 01d/BRT-XL (BRT CP4d), số tiền 625,91 triệu đồng, bao gồm: dự toán được duyệt tại Quyết định số 2224/QĐ-SGTVT áp đơn giá vật liệu sai thời điểm, làm tăng giá trị là 79,6 triệu đồng. 102,59 triệu đồng tiền đắp cát K95; 417,24 triệu đồng tiền không thực hiện bu lông, kích dầu…

Cùng với đó là số tiền 332,38 triệu đồng đối với khoản mục chi phí huy động, giải thể công trường trong dự toán 7 gói thầu xây lắp (BRT CP4a, CP4b, CP4c, CP4d, CP4e, CP4f, CP4k) do lập không đúng quy định.

Về hiệu quả đầu tư tại dự án BRT, TTCP cho rằng, việc đầu tư chưa đồng bộ, chưa tạo ra các lợi ích nhằm khuyến khích người dân chuyển từ phương tiện cá nhân sang sử dụng phương tiện vận tải công cộng, như các nhà chờ, cầu vượt cho người đi bộ chưa thuận tiện cho người sử dụng, một số nhà chờ chưa có cầu vượt đi bộ để tiếp cận, cầu vượt đi bộ chưa hỗ trợ cho người khuyết tật.

Bên cạnh đó, xe buýt BRT được bố trí làn đường riêng chiếm 1/3 mặt cắt ngang của các trục đường hiện có, nhưng tốc độ chưa đạt yêu cầu, trong khi hiện trạng lưu lượng giao thông trên tuyến rất lớn, nên thường xuyên gây ùn tắc trong giờ cao điểm.

“Mặc dù được đầu tư với sổ tiền rất lớn, nhưng dự án chưa đạt được hiệu quả như mong đợi, chưa đạt mục tiêu đề ra để hạn chế phương tiện cá nhân, giảm ùn tắc giao thông và từng bước nâng cao chất lượng môi trường của thành phố”, TTCP kết luận.

Sau khi phát hiện các sai phạm, Tổng TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Chủ tịch UBND TP Hà Nội rút kinh nghiệm và có biện pháp khắc phục những sai phạm trong quá trình đầu tư xây dựng và khai thác tuyến BRT.

Đồng thời giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiểm tra, rà soát đối với gói thầu 04/BRT-TB - Hợp phần 1, xe buýt nhanh BRT, trong công tác tổ chức đấu thầu, trong đó một số thủ tục không tuân thủ theo Hiệp định, hướng dẫn của Ngân hàng Thế giới và việc các bên liên danh nhà thầu thực hiện không đúng khối lượng được phân chia theo hợp đồng đã ký giữa chủ đầu tư và liên danh nhà thầu, dẫn đến Công ty cổ phần Thiên Thành An hưởng lợi số tiền hơn 42 tỷ đồng, nhưng không chứng minh được khối lượng công việc thực hiện. Sau khi TTCP kiến nghị, Phó Thủ tướng thường trực Chính phủ đã đồng ý với kiến nghị của TTCP.

Theo đó, việc Công ty cổ phần Thiên Thành An hưởng lợi số tiền 42,4 tỷ đồng, nhưng không chứng minh được khối lượng thực hiện, UBND TP Hà Nội thực hiện theo kiến nghị của TTCP, không để xảy ra khiếu kiện quốc tế. Trường hợp xảy ra khiếu kiện quốc tế thì Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với UBND TP Hà Nội, cơ quan liên quan giải quyết theo quy định.

Đức Sơn