Những khu ‘đất vàng’ lãng phí ở Bà Rịa - Vũng Tàu - Kỳ 1: Dự án ‘bò’ qua hai thập kỷ
Sau gần 2 thập kỷ, Dự án khu du lịch Trung Sơn - Hồ Tràm (KDL Trung Sơn) do Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Trung Sơn (Công ty Trung Sơn) làm chủ đầu tư vẫn chỉ là khu đất hoang, gây thất thu ngân sách nhà nước.
Miễn tiền thuế đất dự án “đắp chiếu”
Dự án KDL Trung Sơn (có diện tích hơn 11ha) tại xã Phước Thuận, huyện Xuyên Mộc, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu do Công ty Trung Sơn làm chủ đầu tư, nguồn gốc đất là của Công ty Liên hiệp Dầu thực vật Đồng Nai giao cho nhiều người dân địa phương canh tác sản xuất từ năm 1987-1988. Năm 2003, UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu ra quyết định thu hồi đất và giao cho Công ty Trung Sơn làm dự án với thời hạn sử dụng đất là 50 năm, Nhà nước cho thuê đất trả tiền sử dụng đất hàng năm.
Ngày 15/7/2003, UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu có Quyết định 6561/QĐ-UB phê duyệt quy hoạch 1/500 cho dự án (gọi tắt là Quyết định 6561), và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số T00885 ngày 21/1/2005 (giao đất miễn tiền sử dụng đất). Nhưng khi được UBND tỉnh cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Công ty Trung Sơn không triển khai các bước tiếp theo của dự án như lập và trình phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường, lập thiết kế cơ sở, phòng cháy chữa cháy, giấy phép xây dựng.
Sau 14 năm dự án chậm trễ, tới ngày 5/6/2017, Sở Tài nguyên Môi trường (TNMT) tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã có văn bản kiến nghị UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu chấm dứt hoạt động dự án KDL Trung Sơn. Ngày 27/6/2017, UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu cũng đã có văn bản thống nhất với nội dung kiến nghị của Sở TNMT. Tuy vậy, ngày 12/7/2017, Công ty Trung Sơn lại có văn bản đề nghị được tiếp tục thực hiện dự án. Theo đó, chủ đầu tư cam kết tiến độ theo hướng Quý 2/2021 thực hiện các thủ tục triển khai dự án và trình phê duyệt điều chỉnh quy hoạch 1/500 dự án, Quý 3/2021 thẩm định thiết kế, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường…, Quý 4/2021 khởi công xây dựng và Quý 1/2023 hoàn thành và đưa dự án vào kinh doanh.
Mặc dù xác định chủ đầu tư vi phạm trong việc chậm trễ triển khai dự án KDL Trung Sơn kéo dài gần 2 thập kỷ qua, nhưng UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu vẫn chưa thực hiện thu hồi dự án theo luật định. Hiện UBND tỉnh này đang giao cho Sở TNMT, Cục Thuế tỉnh, UBND huyện Xuyên Mộc và các cơ quan liên quan rà soát toàn bộ hồ sơ pháp lý của dự án, tham mưu UBND tỉnh báo cáo xin ý kiến Tỉnh ủy về việc chủ đầu tư kiến nghị giãn tiến độ dự án.
Cầm cố vay tiền sử dụng mục đích khác
Thực tế, chưa dừng lại ở việc chậm triển khai thực hiện dự án theo quy định, toàn bộ diện tích đất hơn 11ha của dự án KDL Trung Sơn đã được cầm cố tại Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp Phát triển nông thôn Mạc Thị Bưởi ngày 14/7/2005. Nhưng bất ngờ 11ha đất này được bảo lãnh cho Công ty TNHH Thương mại S.V.C. Câu hỏi đặt ra, phải chăng Công ty Trung Sơn đã trục lợi quyền sử dụng đất được giao trong suốt 12 năm để lấy vốn làm việc khác mà không đầu tư xây dựng dự án. Cần biết rằng, đến nay dự án cũng chỉ là bãi đất hoang hóa?
Chưa hết, chủ đầu tư dự án KDL Trung Sơn tính tới tháng 1/2005 vẫn được ưu đãi thuê đất nhưng sau đó tới tháng 5/2005 đã chuyển sang giao đất có thu tiền sử dụng đất với toàn bộ diện tích hơn 11ha của dự án. Diện tích đất của dự án theo thông báo của Chi cục Thuế khu vực Xuyên Mộc - Châu Đức, đối với diện tích hơn 11ha đất được giao cho Công ty Trung Sơn có nghĩa vụ tài chính là 7,6 tỷ đồng. Số tiền sử dụng đất 7,6 tỷ đồng với diện tích hơn 11ha đất, như vậy, với mỗi m2 đất thì chủ đầu tư chỉ phải trả cho nhà nước 69.000 đồng. Trong khi giá đất giao dịch tại khu vực này năm 2019 đã là 7-8 triệu đồng/m2.
Ngày 28/6/2016, Sở TNMT tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu có kết luận Thanh tra xác định vi phạm của Công ty Trung Sơn là “chậm đưa đất vào sử dụng và gia hạn sử dụng đất - theo Điều 64 Luật Đất đai 2013” và nêu rõ, “hết thời gian gia hạn nếu công ty không tiến hành triển khai dự án theo thiết kế kỹ thuật được duyệt, thì sẽ tiến hành lập thủ tục thu hồi đất theo quy định pháp luật”. Tiếp đó, ngày 16/1/2017, UBND huyện Xuyên Mộc cũng có văn bản đề xuất thu hồi vì dự án chậm, chủ đầu tư không đủ năng lực tài chính; chưa thực hiện xong công tác giải phóng mặt bằng; Công ty Trung Sơn mang hồ sơ đi thế chấp ngân hàng vay tiền để sử dụng mục đích khác.
Đánh giá về thực trạng “xí phần” các dự án sử dụng đất đai, qua dẫn chứng cụ thể này, Luật sư Trần Thu - Đoàn luật sư TP HCM cho rằng, tại mục 5 Điều II Quyết định 6561 nêu rõ: Nghiêm cấm việc chuyển nhượng dự án trong quá trình triển khai công tác đầu tư và xây dựng. Trong trường hợp chủ đầu tư không thể tiếp tục đầu tư được theo kế hoạch đã cam kết trong tờ trình xin thuê đất, phải giao trả đất lại cho tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu để UBND tỉnh xem xét cho đơn vị khác có nhu cầu thuê, đủ năng lực và tiếp tục triển khai dự án theo đúng kế hoạch và quy hoạch được phê duyệt. Ngoài ra, Điều 64 Luật Đất đai 2013 cũng quy định, đất được Nhà nước giao, cho thuê để thực hiện dự án đầu tư mà không được sử dụng trong thời hạn 12 tháng liên tục hoặc tiến độ sử dụng đất chậm 24 tháng so với tiến độ ghi trong dự án đầu tư kể từ khi nhận bàn giao đất trên thực địa phải đưa đất vào sử dụng, nếu không sẽ bị thu hồi để đấu thầu, đấu giá để giao đất cho chủ đầu tư khác có năng lực để triển khai dự án đưa vào sử dụng, tránh lãng phí đất đai.
(Còn nữa)