Tạo điều kiện cho khu vực tư nhân tham gia vào ngành nước

Trong thư gửi tới phiên khai mạc sáng ngày 16 tháng 9 của “Tuần Lễ Ngành Nước Việt Nam-Úc 2021”, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành nêu rõ những khó khăn thách thức an ninh phi truyền thống như môi trường suy thoái, biến đổi khí hậu và đặc biệt là đại dịch COVID-19 đang diễn biến phức tạp, gây tổn thất to lớn cho nền kinh tế cũng như đời sống xã hội của người dân.

“Tuần Lễ Ngành Nước Việt Nam-Úc 2021” với chủ đề “An toàn Cấp nước – Hướng tới sự phát triển bền vững”, do Hội Cấp thoát nước Việt Nam (VWSA) và Hội Nước Úc (AWA) đồng tổ chức trực tuyến từ ngày 15/9 đến hết 17/9, được Chính phủ Úc, Cơ quan Hợp tác ngành nước Úc (AWP) tài trợ và Bộ Xây dựng Việt Nam bảo trợ.

Từ khi quan hệ song phương được nâng lên cấp Đối tác Chiến lược tháng 3 năm 2018, “Tuần Lễ Ngành Nước Việt Nam - Úc 2021” lần đầu tiên tại Việt Nam, có sự quan tâm của Phó Thủ tướng Chính phủ, lãnh đạo các Bộ, ngành, các chuyên gia, nhà khoa học và các doanh nghiệp ngành nước hai bên trao đổi về những thách thức cũng như trao đổi các giải pháp và định hướng chính sách cho chương trình hợp tác tương lai giữa ngành nước của hai quốc gia Việt Nam - Úc.

Úc và Việt Nam, có quan hệ bền chặt, dựa trên sự tin cậy, hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau, cam kết làm sâu sắc hơn quan hệ đầu tư và thương mại, tăng cường trao đổi văn hóa và giáo dục, góp phần vào hòa bình, ổn định và thịnh vượng trong khu vực, Đại sứ Đặc mệnh Toàn quyền Úc tại Việt Nam Robyn Mudie nói trong phiên khai mạc.

Nhấn mạnh nước là một lĩnh vực cơ bản trong việc mở rộng quan hệ đầu tư và thương mại song phương, Đại sứ Mudie nói hai nước đã và đang phát triển các dự án tập trung vào sức sống cho các dòng sông, quy hoạch tài nguyên nước, nâng cao hiệu quả thủy lợi và tìm kiếm các giải pháp bền vững hơn cho các thách thức về nước toàn cầu.

“Tuần Lễ Ngành Nước Việt Nam-Úc 2021” quy tụ hơn 370 thành viên của VWSA và hàng trăm doanh nghiệp tại Úc, tập hợp 22 bài tham luận từ các diễn giả Việt Nam và 18 bài của diễn giả quốc tế tại năm diễn đàn: Lãnh đạo Trẻ ngành nước; Đại dịch COVID và Kế hoạch thích ứng; An toàn cấp nước cho phát triển bền vững: Chính sách và quy định; Tạo điều kiện cho khu vực tư nhân tham gia vào ngành nước; Đổi mới sáng tạo để đạt được an toàn cấp nước.

“Tôi mong rằng kết quả của Tuần Lễ Ngành Nước Việt Nam–Úc là những kinh nghiệm quý báu trong quản lý nhà nước, quản lý doanh nghiệp, chia sẻ công nghệ mới, các sáng kiến đề xuất khung chính sách, các giải pháp cho phát triển bền vững sẽ được tham khảo lựa chọn đưa vào các chính sách trong thời gian tới,” ông Nguyễn Ngọc Điệp, Chủ tịch VWSA, phát biểu.

“Tuần Lễ Ngành Nước Việt Nam - Úc 2021” đã thu hút 960 bản đăng ký tham gia, với đại diện từ 26 nước, trong đó có Ấn Độ, Cambodia, Indonesia, Nepal và Thái Lan, nếu không kể tới hai quốc gia trong Ban Tổ chức là Việt Nam và Úc, bà Corinne Cheeseman, Giám đốc điều hành AWA thông báo. Đặc biệt Triển lãm Thương mại Trực tuyến, được tổ chức song song cùng năm diễn đàn thuộc sự kiện ngay từ ngày đầu tiên đã thu hút 500 người tham gia, bà Cheeseman nói.

Tại phiên khai mạc, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Quang Hùng đánh giá cao việc tổ chức sự kiện “Tuần Lễ Ngành Nước Việt Nam-Úc 2021” có chủ đề đang là nhiệm vụ trọng tâm của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam và Úc.

Ông cũng đề nghị các cơ quan, công ty ngành nước thông qua diễn đàn này tăng cường trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ các thành tựu công nghệ và giải pháp phát triển ngành, góp phần để hai nước sớm đạt được mục tiêu phát triển bền vững tới 2030 của Liên Hiệp quốc.

Diễn đàn về Chính sách và Qui định trong An toàn Cấp nước

Sau lễ khai mạc, Diễn đàn “An toàn cấp nước cho phát triển bền vững: chính sách và an toàn cấp nước” điểm lại kết quả đạt được trên 30 năm phát triển ngành cấp thoát nước Việt Nam, đánh giá quan hệ hợp tác Việt Nam–Úc trong phát triển ngành nước, xác định nhu cầu hợp tác trong tương lai với Úc và định hướng chính sách của ngành nước.

Diễn đàn đã nghe Tiến sĩ Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch VWSA, điểm lại các thành tựu và bài học trong quá trình phát triển ngành nước ở Việt Nam trong 30 năm qua, cũng như nghe chia sẻ của Tiến sĩ Jane Doolan thuộc Ban Cố vấn Chính phủ Úc về các chính sách thúc đẩy, cơ chế thực hiện an toàn nước và định hướng tương lai cải cách ngành nước của quốc gia này.

Trong vòng 20 năm gần đây Việt Nam đã phát triển nhanh về kinh tế, nhờ đó mang lại các lợi ích về mặt xã hội, Phó Đại sứ Mark Tattersall nói trong phần đánh giá quan hệ hợp tác Úc-Việt Nam.

Ông cho rằng, bên cạnh nhiều thành tích đạt được, các thách thức cho tương lai ngành nước Việt Nam cũng ngày trở nên rõ hơn, như chuyển đổi năng lượng, cung cấp đủ nước cho các nhu cầu sử dụng có yếu tố cạnh tranh, bao gồm thủy điện, nông nghiệp, công nghiệp và sinh hoạt của người dân.

Liên quan đến vấn đề thủy điện trên sông Mekong, ông Tattersall nói Úc tài trợ phần vốn chính hỗ trợ Ủy ban Sông Mekong để quảng bá và hỗ trợ hợp tác trong khu vực về tài nguyên nước xuyên biên giới.

Giới thiệu về Hội Nước Úc (AWA), Tiến sĩ Trần Văn Huy trao đổi về các hoạt động của Hội Nước Úc đã và đang tham gia vào nhiều chương trình hợp tác ở Việt Nam, hỗ trợ quản trị tài sản, nâng cao chất lượng nước, tăng cường năng lực... Trong đó AWA tham gia hai chương trình cải thiện dịch vụ cấp nước ở đô thị và nông thôn, tăng cường tiếp cận nước sạch ở nông thôn Việt Nam, tham gia “Sáng kiến Giảm nhẹ Tác động của Lũ lụt ở Việt Nam năm 2020” và mới đây là hỗ trợ doanh nghiệp ngành nước ứng phó với đại dịch COVID-19.

Về triển vọng hợp tác hai nước, bà Đỗ Thị Nguyệt Ánh, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế Bộ Xây dựng nói Việt Nam mong muốn các đối tác Úc hỗ trợ kỹ thuật như xây dựng Luật Cấp nước, xây dựng hệ thống tiêu chuẩn và quy chuẩn về cấp nước an toàn. Doanh nghiệp ngành nước hai bên được khuyến khích xúc tiến thương mại, hợp tác kinh doanh và chuyển giao các công nghệ tiên tiến, tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường.

Việt Nam cũng mong nhà đầu tư Úc tham gia đầu tư các chương trình, dự án cấp nước quy mô liên vùng, liên tỉnh theo hình thức phù hợp, đặc biệt là hình thức PPP, bà Ánh nói.

Tháng 8 năm 2020 Thủ tướng Chính phủ ra chỉ thị, giao Bộ Xây dựng nghiên cứu, xây dựng Luật Quản lý cấp nước sạch. Chỉ thị cũng nêu các định hướng chính sách trong cấp thoát nước và xử lý nước thải.

Đến nay, tỷ lệ người dân đô thị được cung cấp nước sạch qua hệ thống cấp nước tập trung đạt khoảng 90%, tăng 5 điểm phần trăm so với năm 2016, cơ bản đạt được các chỉ tiêu theo Điều chỉnh Định hướng phát triển cấp nước đô thị và khu công nghiệp Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050, theo thống kê của Bộ Xây dựng.

Trình bày tại diễn đàn, các diễn giả từ Bộ Xây dựng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Y tế, Bộ Tài nguyên và Môi trường đề cập đến công tác quản lý rủi ro trong điều kiện tác động của Biến đổi khí hậu, các giải pháp cũng như định hướng chính sách trong đảm bảo cấp nước an toàn ở đô thị và nông thôn, cũng như trong quy hoạch tài nguyên nước.

Ở phiên thảo luận, chủ tọa Lê Duy Hưng, Chuyên gia cao cấp đô thị của Ngân hàng Thế giới, mời các diễn giả góp ý kiến có nên thành lập một cơ quan độc lập quản lý nước hay không.

Tiến sĩ Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch VWSA, nêu các quy định cần có sự thống nhất về quản lý cấp nước từ nguồn nước tới sản xuất cung cấp và tiêu thụ nước sạch. Mặc dù các nội dung này đã có trong các luật liên quan, tuy nhiên cần sớm có luật riêng về Cấp nước cho sinh hoạt hoặc Cấp, Thoát nước, trong đó qui định rõ trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương và sự kết nối giữa các luật liên quan hoặc sửa đổi điều chỉnh các luật liên quan khi Luật Cấp (Cấp, Thoát) nước được ban hành.

Diễn đàn “Tạo điều kiện cho khu vực tư nhân tham gia vào ngành nước”

Trong Diễn đàn “Tạo điều kiện cho khu vực tư nhân tham gia vào ngành nước” chiều ngày 16 tháng 9, các diễn giả trong nước và quốc tế đánh giá tiến trình cổ phần hóa (CPH) doanh nghiệp ngành nước ở Việt Nam cũng như việc vận hành định giá và qui định trong ngành nước tại Úc.

Việt Nam bắt đầu CPH các doanh nghiệp cấp nước từ năm 2005, tới 2017-2018 đã có 101 doanh nghiệp CPH trong tổng số 111 doanh nghiệp cấp nước nhà nước, tỷ lệ bình quân vốn nhà nước còn 75%, đặc biệt xuất hiện công ty cấp nước tư nhân, nhà đầu tư nước ngoài tham gia một số công ty cổ phần, ông Nguyễn Tiến Thỏa, Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam, cho biết.

Tuy nhiên, tháng 8 năm 2021, qua đánh giá thực tiễn và xét tính chất quan trọng của mặt hàng đặc biệt là nước sạch đối với sinh hoạt và sản xuẩt, Chính phủ tạm dừng thoái vốn tại các doanh nghiệp cấp nước và điều chỉnh là Nhà nước sẽ nắm giữ 50% vốn điều lệ trong lĩnh vực khai thác, sản xuất và cung cấp nước sạch, ông Thỏa nói.

“Chính sách thiếu nhất quán, liên tục thay đổi trong nhiều năm đã tạo áp lực cho doanh nghiệp,” ông Thỏa nói. Ông đưa ra một số đề xuất về thể chế, công nghệ và vốn đầu tư, trong đó đề nghị nhà nước giữ sở hữu từ 30-35%, tối đa dưới 50%.

Các diễn giả từ Bộ Xây dựng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đề cập đến điều kiện, năng lực của doanh nghiệp cấp nước cũng như định hướng xã hội hóa ngành nước Việt Nam.

Ở Úc, trong những năm 90 của thế kỷ trước, ngành nước do chính phủ Úc sở hữu toàn bộ và vận hành, được trợ cấp hoàn toàn, hoạt động không hiệu quả, do đó không có năng lực xử lý những thái cực mới trong biến đổi khí hậu, Phó Đại sứ Úc Mark Tattersall nói.

Sau nhiều cải cách lớn, đầu tư qui mô và nỗ lực giữa các bên, ngành nước của Úc đã trở nên mạnh mẽ, linh hoạt, hiệu quả, có trách nhiệm và hướng đến khách hàng hơn, dù còn nhiều thách thức đòi hỏi có chỉ đạo từ cấp quốc gia, và hợp tác từ các cấp, ông Tattersall nói.

IPART, cơ quan thẩm định giá và qui định độc lập của bang New South Wales, điều tiết hiệu suất và giá nước khi các công ty cấp nước độc quyền trở thành doanh nghiệp nhà nước nhằm giúp doanh nghiệp bền vững về tài chính, duy trì giá cả phải chăng cho khách hàng đồng thời đảm bảo chất lượng dịch vụ cấp thoát nước, theo ông Justin Robinson, Nhà Phân tích Chính của IPART.

IPART nhận thấy việc điều tiết kinh tế có hiệu quả nhất khi cả cơ quan quản lý và ban quản lý công ty độc lập với chính phủ, ông Robinson nói.

Ông Đặng Công Khôi, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Giá Bộ Tài Chính, giới thiệu Thông tư 44 của Bộ Tài chính, có hiệu lực thi hành từ 5/8/2021 quy định khung giá, nguyên tắc, phương pháp xác định giá nước sạch sinh hoạt.

Đại diện Công ty Cổ phần Nước-Môi trường Bình Dương nêu thực tiễn (những thuận lợi và hạn chế) trong hoạt động doanh nghiệp trước và sau CPH cùng như một số kiến nghị liên quan đến xây dựng chính sách và nhà đầu tư nước ngoài.

Trước đó, tại Diễn đàn Lãnh đạo Trẻ Ngành Nước ngày 15 tháng 9, các cán bộ trẻ đã chia sẻ những thách thức về cơ chế, chính sách và kỹ thuật mà ngành nước một số nước Đông Nam Á, Nepal và Úc đang đối mặt, cũng như đề xuất các giải pháp và cơ hội hợp tác trong tương lai.

Tiếp theo, trong Diễn đàn “Đại dịch COVID-19 và Kế hoạch Cấp nước Thích ứng” cùng ngày, các chuyên gia hàng đầu ngành nước tại Việt Nam và Úc đã nêu những giải pháp ứng phó, đảm bảo an ninh nguồn nước và an toàn cấp nước trong bối cảnh tác động nghiêm trọng của biến đổi khí hậu và đại dịch COVID-19.

Do ảnh hưởng của đại dịch, năm diễn đàn ban đầu dự kiến tổ chức tại hội trường ở Hà Nội đã được chuyển thành diễn đàn trực tuyến để đảm bảo an toàn mùa dịch trong khi vẫn đáp ứng được yêu cầu của Ban Tổ chức về thời gian và tính cấp bánh của chủ đề xuyên suốt.

Triển lãm Thương mại Trực tuyến, thuộc chương trình của “Tuần Lễ Ngành Nước Việt Nam - Úc 2021”, đã thu hút gần 40 doanh nghiệp Úc và Việt Nam tham gia. Triển lãm giới thiệu những cải tiến mới nhất trong công nghệ cấp thoát nước, quan trắc và giám sát chất lượng nước cũng như các phương thức tiên tiến trong quản lý tài sản và chống thất thoát thất thu nước.

Trên nền tảng trực tuyến, khách tham quan triễn lãm có thể gặp gỡ và trò chuyện trực tiếp với các đơn vị triển lãm, với hỗ trợ của phiên dịch viên, để tìm hiểu về sản phẩm, dịch vụ cũng như khám phá các cơ hội kinh doanh.

Đặc biệt, để hỗ trợ hiệu quả cho hợp tác doanh nghiệp, Ban Tổ chức thông báo nền tảng gặp gỡ trực tuyến trước mắt sẽ được duy trì tới tháng 3 năm 2022.

Úc và Việt Nam là đối tác trong các hiệp định thương mại tự do: Hiệp định thành lập Khu vực thương mại tự do ASEAN-Úc-New Zealand (AANZFTA), Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) và Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Úc bảy tháng đầu năm 2021 tăng gần 50% so với cùng kỳ lên 6,88 tỷ đô la Mỹ, theo số liệu của Hải quan Việt Nam.

Hội Cấp Thoát Nước Việt Nam (có tên tiếng Anh là “Vietnam Water Supply and Sewerage Association”), được thành lập năm 1988 và hiện có 371 hội viên là tổ chức, cá nhân làm công tác quản lý, tư vấn, nghiên cứu khoa học, đào tạo, xây dựng, khai thác vận hành, sản xuất kinh doanh vật tư thiết bị liên quan đến lĩnh vực cấp thoát nước. Mục tiêu của Hội là tập hợp, đoàn kết hội viên, hỗ trợ nhau hoạt động có hiệu quả, góp phần phát triển bền vững và an toàn lĩnh vực cấp thoát nước, nâng cao chất lượng cuộc sống và đảm bảo vệ sinh môi trường của người dân.

Thành lập năm 1961, Hội Nước Úc (AWA) là mạng lưới ngành nước lớn nhất ở Úc, gồm hơn 6.000 thành viên. Hội hỗ trợ hội viên cá nhân phát triển nghề nghiệp và tạo cơ hội kinh doanh cho doanh nghiệp qua chia sẻ thông tin và kiến thức, kết nối hội viên với ngành và các bên liên quan, đồng thời truyền cảm hứng để thay đổi tích cực. Các hội viên làm việc trong mọi lĩnh vực của ngành nước, như doanh nghiệp dịch vụ tiện ích, kỹ thuật, thiết kế và quy hoạch đô thị, nghiên cứu khoa học, cũng như trong năng lượng, tài nguyên, sản xuất, khai thác mỏ và nông nghiệp.

Huy Nguyễn