Nâng tầm kỹ năng lao động: Sẵn sàng tái khởi động sản xuất

Tỷ lệ mất việc làm tăng cao nhất trong quý III/2021

Tại Hội thảo quốc tế Nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam do Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (GDNN) - Bộ Lao động Thương binh và Xã hội vừa tổ chức tại Hà Nội), ông Tào Bằng Huy, Phó Cục trưởng Cục Việc làm đã chia sẻ về thực trạng thị trường lao động trong nước.

Theo đó, dịch Covid-19 đã tác động tiêu cực lên 9,1 triệu người từ 15 tuổi trở lên trong quý I; 12,8 triệu người trong quý II; tỷ lệ thất nghiệp, thiếu việc làm trong quý III là gần 1,6 triệu người (chiếm 3,72%) - cao nhất trong 10 năm gần đây. Dự báo số người bị tác động sẽ còn cao hơn rất nhiều, ước tính gần 30 triệu lao động…

Ông Huy phân tích, dịch bệnh và cách mạng 4.0 tạo ra nhiều thách thức, nhưng cũng mang đến nhiều cơ hội trong việc nâng cao kỹ năng nghề cho người lao động (NLĐ). Đơn cử như kinh tế khó khăn, DN buộc phải tái cơ cấu lại sản xuất. Điều này khiến DN không thể sử dụng nhiều lao động nữa, thay vào đó sử dụng ít nhưng phải chất lượng. Đây là điều kiện thúc đẩy DN nâng cao trình độ, kỹ năng cho lao động.

Trước thực tế hiện nay, ông Huy đề xuất giải pháp cần phải xây dựng kế hoạch sẵn sàng khi DN hoạt động trở lại thì tái đào tạo lao động. Bên cạnh đó, tuyên truyền để lao động di cư từ phố về quê nắm được chính sách đào tạo nghề từ quỹ bảo hiểm thất nghiệp để học nghề.

Kỹ năng lao động còn hạn chế

Bà Nguyễn Hồng Hà, Đại diện lâm thời Văn phòng Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) tại Việt Nam cho biết, tỷ lệ lao động đã qua đào tạo chỉ đạt 26,1%, điều này cho thấy nhu cầu được đào tạo lại cũng như đào tạo nâng cao về kỹ năng cho NLĐ là nhiệm vụ vô cùng quan trọng. Nhất là trong bối cảnh những tác động tiêu cực của dịch Covid-19 đang hạn chế các cơ hội phát triển kỹ năng của NLĐ, tạo ra nhiều thách thức tiềm ẩn trong việc tiếp cận việc làm thỏa đáng của NLĐ khi thị trường việc làm đang bị thu hẹp.

Theo khảo sát của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tại 400 DN về việc các kỹ năng lao động cần có. Kết quả cho thấy, trên 80% DN lớn có nhu cầu sử dụng công nghệ cho phát triển. Trong khi đó, con số này với DN nhỏ chỉ khoảng 40-50%; 100% DN đều nhận thấy vai trò của dạy nghề, nhưng có tới hơn 40% DN trong khảo sát cho biết họ đánh giá thấp chất lượng GDNN tại địa phương và cho biết phải đào tạo lại khi tuyển dụng lao động.

Ông Nguyễn Chí Trường, Vụ trưởng Vụ Kỹ năng nghề (Tổng cục GDNN) thừa nhận, kỹ năng lao động còn thiếu hụt nhiều. Đa số lao động phổ thông chưa qua đào tạo hoặc đào tạo chưa đáp ứng được nhu cầu DN.

Từ thực tế lao động có việc làm đã qua đào tạo từ trình độ “sơ cấp nghề” trở lên là 12,7 triệu người, chiếm 25,86% số lực lượng lao động có việc làm của toàn quốc, nhiều DN quan tâm ứng dụng các công nghệ 4.0 và có sự chuẩn bị nguồn nhân lực cho cuộc cách mạng lần thứ 4. Bà Trần Thị Lan Anh - Giám đốc Văn phòng Giới sử dụng lao động (VCCI) đánh giá, DN có vai trò quan trọng trong việc xây dựng, nâng tầm kỹ năng nghề cho lao động. Các DN tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho NLĐ trong DN phân theo quy mô. Trong đó, DN nhỏ và vừa, DN lớn tự tổ chức đào tạo chiếm tỷ lệ cao nhất. Ngoài ra là các hình thức khác như DN liên kết với cơ sở GDNN bên ngoài tổ chức đào tạo, DN đặt hàng để các cơ sở GDNN cung cấp đào tạo, cơ sở GDNN của DN tổ chức đào tạo…

Xây dựng đề án nâng “chất” đào tạo nghề

Ông Nguyễn Chí Trường cho biết, hiện Tổng cục GDNN đang xây dựng Đề án nâng tầm kỹ năng cho lao động. Đến nay đã có 199 nghề ban hành tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia; 96 nghề có ngân hàng đề thi kỹ năng nghề quốc gia; hình thành hệ thống các tổ chức đánh giá kỹ năng nghề quốc gia với 52 tổ chức phân bổ ở các vùng kinh tế trọng điểm trên cả nước. Cùng với đó, có 73.049 lượt NLĐ được tổ chức đánh giá, trong đó có 63.246 người được công nhận, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia.

Bà Trần Thị Lan Anh cho rằng cần có khung tiêu chuẩn để nâng cao hiệu quả đào tạo nghề nhằm phù hợp với khung tiêu chuẩn trong nước, quốc tế. Đây cũng là căn cứ để DN áp dụng khi cần đào tạo. Đại diện VCCI bày tỏ mong muốn Nhà nước đào tạo nhiều hơn những ngành nghề chất lượng cao, giao quyền tự chủ cho cơ sở GDNN, thực hiện minh bạch thông tin xếp loại cơ sở GDNN để các DN có thể chọn đối tác hợp tác đào tạo.

Ông Lê Viết Hải, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn xây dựng Hòa Bình đề xuất 4 giải pháp thu hút NLĐ tham gia hệ thống đánh giá để nâng cao trình độ kỹ năng nghề. Trong đó, cần làm tốt công tác dự báo theo nhu cầu, xây dựng và cập nhật dữ liệu về lao động có kỹ năng nghề theo từng lĩnh vực, ngành nghề, trình độ đào tạo; tăng cường ứng dụng CNTT trong kết nối cung cầu để nâng cao hiệu quả đào tạo và sử dụng lao động; xây dựng chiến lược kỹ năng nghề theo các ngành kinh tế mũi nhọn.

Theo ông Trương Anh Dũng, Tổng cục trưởng Tổng cục GDNN, trong khi dịch bệnh diễn biến phức tạp, việc chính phủ dồn sức hỗ trợ NLĐ với một khoản tiền 4.500 tỷ đồng để thực thi chính sách tái đào tạo nghề cho lao động là nỗ lực rất lớn. Vì vậy, gói đào tạo 4.500 tỷ đồng này cần được thực hiện nhanh chóng, hiệu quả.

Minh Quang