Phụ nữ Lô Lô và trang sức bạc
Trong bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số, với phụ nữ Lô Lô ngoài nét độc đáo của bộ trang phục truyền thống, thì phụ kiện đi kèm như vòng cổ, vòng tay, khuyên tai... cũng là điểm đặc trưng, thể hiện nét văn hóa riêng.
Trong đó, vòng cổ bằng bạc là trang sức đắt tiền, ấn tượng nhất của người Lô Lô. Bởi số bạc để tạo ra chiếc vòng khá lớn. Các vòng cổ tăng dần về kích cỡ để khi đeo không chồng lên nhau mà so le tạo điểm nhấn. Những chiếc vòng cổ bằng bạc không được chạm khắc hoa văn cầu kỳ mà thường được uốn cong thành hình tròn. Vòng luôn có chu vi rộng hơn vòng cổ bình thường của người đeo, không có khóa mà thay vào đó là hai núm tạo móc hình mỏ vịt để khi đeo móc lại với nhau.
Bên cạnh vòng cổ là chiếc vòng tay cũng được làm bằng bạc. Vòng tay của người Lô Lô đen được chạm khắc hoa văn đẹp mắt (hình hoa, trống đồng, mặt trời…) và đúc với khuôn vòng khá lớn. Những chiếc hoa tai cũng được làm bằng bạc hình tròn, hình bông hoa... tôn thêm vẻ đẹp khuôn mặt của người phụ nữ. Nhẫn đeo tay luôn được các cô gái Lô Lô ưa dùng nhất với nhiều kiểu dáng hoa văn phong phú. Đặc biệt, bên hông người phụ nữ Lô Lô luôn đeo một chiếc túi vải màu chàm có hình bán nguyệt chỉ lớn hơn bàn tay, dây đeo làm bằng những sợi vải nhiều màu và tạo điểm nhấn bằng những đồng xu bằng bạc.
Đồ trang sức bằng bạc của người Lô Lô đen không chỉ mang yếu tố thẩm mỹ, tâm linh mà còn là của hồi môn cho con gái khi đi lấy chồng.
Theo một số người già dân tộc Lô Lô, ở xóm Cốc Xả, (xã Hồng Trị, huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng) chia sẻ: Những chi tiết, phụ kiện trang sức độc đáo bằng bạc góp phần tạo điểm nhấn trên bộ trang phục của người Lô Lô. Qua đó, thể hiện tính thẩm mỹ, sự tinh tế và quan niệm riêng về cái đẹp của dân tộc.
Đồ trang sức được làm bằng bạc không chỉ mang yếu tố thẩm mỹ, tâm linh mà còn là thứ hồi môn cho con gái khi đi lấy chồng. Theo phong tục của người Lô Lô, khi người con trai đi lấy vợ thì nhà trai phải mang theo những đồng bạc để cầu hôn và làm quà biếu bố mẹ vợ. Người Lô Lô quan niệm, khi đeo đồ trang sức bằng bạc có thể trừ được tà ma, giữ vía cho con người và phòng được gió độc.
Trước đây, gia đình nào có nhiều món quà được chế tác từ bạc trắng mang tặng cô dâu, bố mẹ cô dâu nhân ngày cưới thì chứng tỏ gia đình đó thuộc dạng khá giả, có của ăn của để. Món quà được coi là vật rất thiêng liêng, khi cô dâu hoặc bố mẹ cô dâu qua đời sẽ được mang theo về nơi an nghỉ cuối cùng. Người Lô Lô không chỉ coi trọng, dùng đến bạc lúc còn sống mà khi qua đời cũng dùng đồng bạc để làm các nghi lễ thủ tục theo đúng phong tục của dân tộc.
Người Lô Lô luôn quan niệm đeo đồ trang sức bằng bạc có thể giúp trừ tà ma, giữ vía cho con người và phòng được gió độc. Vì thế, gia đình Lô Lô nào cũng có đồng bạc trong nhà như của để dành, vật báu để bảo vệ sức khỏe, nhà cửa được bình an.
Món quà của ông bà, người thân khi chào đón đứa trẻ ra đời cũng là những chiếc vòng tay bằng bạc. Trên những chiếc mũ đội đầu của đứa trẻ Lô Lô luôn được đính những đồng bạc giúp trẻ bình an, mạnh khỏe…
Ngày nay, tuy ít sử dụng đồng bạc để trao đổi, buôn bán hàng hóa nhưng đồ trang sức bằng bạc đối với đồng bào Lô Lô vẫn còn nguyên giá trị. Trong những nghi lễ của gia đình, dòng họ và cộng đồng như Lễ cơm mới, tang ma, Lễ hội đầu xuân, cầu mưa, đám cưới…, người phụ nữ Lô Lô luôn đeo lên người những bộ trang sức bằng bạc.
Từ bộ trang sức bằng bạc, cách sử dụng và quan niệm của họ, đã cho thấy giá trị đời sống tinh thần phong phú của cộng đồng dân tộc Lô Lô.