Giải thưởng sách quốc gia lần thứ tư: Lan tỏa những tác phẩm có giá trị
24 cuốn sách, bộ sách giá trị của những tác giả là nhà văn, nhà nghiên cứu, dịch giả… được lựa chọn từ hàng trăm đầu sách xuất bản trong năm qua vừa được vinh danh tại Lễ trao Giải thưởng sách quốc gia lần thứ tư tối 12/11. Điều này không chỉ có ý nghĩa khích lệ, động viên các tác giả, các đơn vị xuất bản mà rộng hơn, góp phần thúc đẩy văn hóa đọc đang bị lấn át bởi nhiều loại hình khác.
1. Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ tư do Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức. Giải thưởng được chấm qua 3 vòng: Sơ khảo, Chung khảo, Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia. Sách đoạt giải A phải qua phản biện kín. Ban tổ chức trao 2 giải A, 9 giải B, 13 giải C cho 5 mảng sách: Chính trị, kinh tế; Khoa học tự nhiên và công nghệ; Khoa học xã hội và nhân văn; Văn hóa, văn học và nghệ thuật; Thiếu nhi.
Cụ thể, cuốn “Súng, vi trùng và thép - Định mệnh của các xã hội loài người” (tác giả Jared Diamond; người dịch: Trần Tiễn Cao Đăng, NXB Thế giới và Công ty CP Sách Omega Việt Nam phối hợp phát hành), và cuốn “Chang hoang dã - Gấu” (lời: Trang Nguyễn, tranh: Jeet Zdung, NXB Kim Đồng phát hành) được trao giải A.
Ông Hoàng Vĩnh Bảo, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam - Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ tư cho biết, trong điều kiện dịch bệnh có những diễn biến phức tạp, Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ tư vẫn được tổ chức, triển khai theo đúng Điều lệ, Quy chế của giải và có những nét mới.
Tham dự giải lần này có 47/59 nhà xuất bản tham gia; với 284 bộ sách và tên sách, gồm 365 cuốn. So với mùa giải lần thứ ba, mùa giải lần này ít hơn 1 nhà xuất bản tham gia, nhưng nhiều hơn 29 bộ sách, tên sách và 3 cuốn sách. Nhiều tác phẩm chất lượng tham dự Giải thưởng Sách quốc gia.
Nhìn bao quát Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ tư có thể thấy, số lượng sách tham dự giải lần này tập trung nhiều vào các mảng sách nếu xếp theo thứ tự là: Văn hóa, Văn học và Nghệ thuật (có 74 tên sách và bộ sách, gồm 94 cuốn); Chính trị, Kinh tế (có 64 tên sách và bộ sách gồm 77 cuốn); Khoa học xã hội và Nhân văn (có 62 tên sách và bộ sách gồm 71 cuốn); Khoa học Tự nhiên và Công nghệ (có 57 tên sách và bộ sách gồm 61 cuốn); Thiếu nhi (có 27 tên sách và bộ sách, gồm 62 cuốn).
“Nhìn chung, các cuốn sách tham dự Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ tư có nội dung phong phú, có tính đa ngành, đa mục tiêu và hướng đến nhiều đối tượng độc giả khác nhau. Nhiều cuốn sách, bộ sách có giá trị lý luận và thực tiễn cao, có tính thời sự và đang được xã hội quan tâm”, ông Hoàng Vĩnh Bảo khẳng định.
2. Quan sát và đồng hành cùng Giải thưởng Sách quốc gia năm nay, ông Nguyễn Thế Kỷ - nguyên Ủy viên Trung ương Đảng nhận xét: “Qua nhiều năm, các tác phẩm có chất lượng ngày càng tốt hơn. Giải thưởng tôn vinh văn hóa đọc, tri thức của dân tộc và nhân loại. Số lượng sách gửi dự giải tăng, từ sơ khảo đến chung khảo làm rất kỹ. Sách có sự đa dạng về các mảng, mời chuyên gia đầu ngành để thẩm định. Sách thiếu nhi năm nay được chú trọng, giúp các em tìm được tình yêu thiên nhiên, đất nước, mang giá trị văn hóa, tinh thần nhân văn cao”.
Trong khi đó, ông Nguyễn Nguyên, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành cho rằng, Giải thưởng luôn có vai trò quan trọng với ngành xuất bản, từ 13 mùa giải Sách Việt Nam cho đến khi nâng lên thành Giải thưởng Sách quốc gia.
“Trước hết, đó là sự tôn vinh với người làm sách gồm tác giả, dịch giả, đội ngũ nhà xuất bản và công ty sách… Bên cạnh đó, giải thưởng góp phần tôn vinh giá trị của cuốn sách, làm cho giá trị những cuốn sách đó lan tỏa, đi vào đời sống xã hội. Cuối cùng, đích cao nhất là góp phần giúp xã hội quan tâm đến sách, khiến sách trở thành người bạn lớn, phát triển văn hóa đọc”, ông Nguyên nhấn mạnh, đồng thời cho biết, luôn lưu ý vấn đề sách hướng tới đông đảo người đọc. Vì thế, ngay trong tiêu chí chấm giải đã có những điểm liên quan giá trị ứng dụng, giá trị phổ quát, giá trị tư tưởng, giá trị khoa học… Đây đều là những tiêu chí có thang điểm để chấm.
Trong khi đó, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam - Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ tư Hoàng Vĩnh Bảo nhấn mạnh: Nét nổi bật trong mùa giải lần này là mảng sách thiếu nhi tuy số lượng không nhiều so với các mảng sách khác, nhưng thể loại khá phong phú, chất lượng được đánh giá cao hơn so với những năm trước. Trong mùa giải này, sách Thiếu nhi chiếm 1 Giải A, 4 Giải B, 2 Giải C trong tổng số 25 giải.
Bên cạnh cuốn “Chang hoang dã - Gấu” được trao giả A, còn có các cuốn sách cho thiếu nhi được trao giải B, và C như: “Lướt cùng Tí Địa lí”, “Loài Plastic - Khi nhựa trỗi dậy”, “Dạy con tài chính” (6 tập) (Song ngữ Việt Anh), “Chuyện của anh em nhà Mem và Kya”, “Nâu Nâu thị thành - Xanh Xanh đồng quê”…
“Điều này cho thấy mảng sách Thiếu nhi năm nay có nhiều khởi sắc, được sự quan tâm của bạn đọc, các nhà xuất bản và công ty sách. Kết quả đó cũng cho thấy Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia đã giành nhiều sự quan tâm đến mảng sách thiếu nhi, thiết thực góp phần vào công tác chăm sóc, giáo dục thiếu nhi, việc làm cần thiết quan trọng để hướng tới tương lai tốt đẹp của nước nhà”, ông Bảo nhấn mạnh.
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều - tác giả của cuốn sách thiếu nhi “Chuyện của anh em nhà Mem và Kya” được trao giải B cho biết, trong cuộc đời ông đã đi qua rất nhiều giải thưởng nhưng giải thưởng lần này là đặc biệt nhất. Vì cuốn sách ông viết là dành cho những đứa trẻ - hai cháu của ông. Điều này cho thấy những tác phẩm thiếu nhi đã được quan tâm. Nhiều tác phẩm đoạt giải mang giá trị tinh thần văn hóa, nhân văn sâu sắc.
“Thay mặt hai cháu mình, tôi xin chuyển toàn bộ tiền giải thưởng tặng cho một số cháu cùng lứa tuổi với Mem và Kya ở TP HCM mồ côi cha mẹ vì Covid-19. Cho dù về vật chất chẳng đáng bao nhiêu. Nhưng đó là tình cảm của hai cháu tôi. Bởi các cháu tôi hiện may mắn hơn rất nhiều những đứa trẻ cùng tuổi phải sống thiếu cha mẹ cho đến hết đời. Không có bất cứ thứ gì có thể bù đắp cho sự mất mát ấy của các cháu mồ côi cha mẹ ở TP HCM vừa qua”, ông Thiều chia sẻ.