Quy hoạch điện VIII sẽ xem xét giảm điện than

Phương án tính toán cập nhật quy hoạch phát triển điện lực quốc gia 2021-2030, tầm nhìn đến 2045 (quy hoạch điện VIII) được Bộ Công Thương đưa ra lấy ý kiến chuyên gia, nhà khoa học tại cuộc họp ngày 19/11, do Phó thủ tướng Lê Văn Thành chủ trì. Đây là bản dự thảo quy hoạch lần thứ 3 của quy hoạch điện VIII được Bộ Công Thương lấy ý kiến từ tháng 3 đến nay.

Ông Đặng Hoàng An, Thứ trưởng Công Thương cho biết, tại phương án tính toán cập nhật lần này, Bộ Công Thương bổ sung phát triển nguồn điện có xem xét tới yếu tố dự phòng khi tỷ lệ thực hiện nguồn điện không đạt 100% so với quy hoạch và xem xét giảm nguồn điện than theo tinh thần của hội nghị COP 26.

Theo đó, so với phương án trình tháng 3, tổng công suất nguồn điện đến năm 2030 hơn 155.700 MW, giảm hơn 24.000 MW; đến năm 2045, tổng công suất đặt các nguồn điện toàn quốc là gần 333.590 MW, cũng giảm gần 36.000 MW.

Khối lượng giảm nguồn điện này sẽ dẫn tới giảm chi phí đầu tư nguồn điện, chẳng hạn tổng công suất nguồn đến năm 2030 theo phương án tính toán mới giúp giảm gần 800.000 tỷ đồng vốn đầu tư.

Cũng theo ông An, dự thảo quy hoạch điện VIII lần này sẽ tính toán phát triển năng lượng tái tạo và năng lượng mới, nhất là điện gió (điện gió trên bờ, ngoài khơi). Bộ Công Thương cũng tính toán, xem xét lại việc phát triển điện mặt trời và đưa ra khỏi tính toán cân đối đảm bảo an ninh năng lượng công suất nguồn điện này, do số giờ vận hành hạn chế (tương đương 4 giờ một ngày), chưa có hệ thống lưu trữ năng lượng. Nếu không tính nguồn điện mặt trời, hệ số dự phòng toàn quốc giảm từ hơn 69% xuống còn 43%, đảm bảo an toàn hệ thống.

"Chỉ cần một đám mây đi qua là giảm 40% công suất điện mặt trời", Thứ trưởng Đặng Hoàng An lấy ví dụ. Trong khi đó, thời điểm dùng nhiều điện nhất là vào chiều tối (từ 5h chiều đến 10h tối).

Quan điểm nữa trong quy hoạch Điện VIII là tính toán cân đối nguồn – tải theo vùng miền, hạn chế truyền tải điện đi xa, hạn chế thấp nhất truyền tải điện liên vùng. Theo tính toán, so với dự thảo quy hoạch trước, lần này, cắt giảm hàng nghìn km đường dây 500 kV phải xây mới và đảm bảo dự phòng vùng miền ở mức độ hợp lý, nhất là ở miền Bắc.

Từ góc độ nhà đầu tư, ông Mathias Hollander, quản lý cấp cao của Hội đồng Năng lượng gió toàn cầu (GWEC), đánh giá cao cam kết "net zero" vào năm 2050 của Việt Nam tại COP 26, thể hiện vai trò lá cờ đầu của Việt Nam trong công cuộc chuyển đổi sang nền năng lượng sạch.

Dẫn báo cáo từ Ngân hàng Thế giới (WB), ông nói Việt Nam có thể phát triển 5-10 GW điện gió ngoài khơi đến năm 2030, tạo ra khoảng 60 tỷ USD giá trị gia tăng cho nền kinh tế. Nhờ có nguồn gió mạnh, các dự án có thể đạt hệ số công suất lớn hơn 50%, tương đương với hệ số công suất của thủy điện.

Cũng góp ý vào dự thảo quy hoạch, ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Trung tâm nghiên cứu năng lượng và tăng trưởng xanh cho rằng, vừa qua chưa phát triển năng lượng xanh là do nguồn vốn hay do cơ chế, chính sách. Nên đưa vào chính sách về an ninh năng lượng tự nhiên như gió, biển, mặt trời... với thứ tự ưu tiên phát triển trong quy hoạch.

Ở khía cạnh này, đại diện Liên minh Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam (VBF), bà Virginia Foote đề nghị, Chính phủ Việt Nam có giải pháp tiếp cận nguồn vốn linh hoạt bởi các tiến bộ công nghệ diễn ra hàng ngày; có kế hoạch thu xếp vốn tài chính nhanh chóng vào các dự án.

Các chuyên gia cũng góp ý, quy hoạch không nên "bó cứng" phát triển các nguồn điện. Thay vào đó, quy hoạch chỉ nên xây dựng mục tiêu tổng công suất, còn cơ cấu chi tiết thì để các địa phương sắp xếp phù hợp.

Nhấn mạnh quy hoạch điện có vai trò quan trọng, Phó thủ tướng Lê Văn Thành cho rằng cần phải tính toán một cách khoa học, kỹ lưỡng, cân nhắc tất cả yếu tố để đảm bảo mục tiêu cung ứng đủ điện cho phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Theo Phó thủ tướng, tư duy lập dự thảo quy hoạch điện VIII lần này có bước định hình quan trọng khi đưa ra giải pháp bố trí nguồn điện phù hợp với đặc điểm từng vùng, miền và hạn chế tối đa đầu tư đường dây, thất thoát trong truyền tải điện. Ước tính khoảng 6.600 km đường dây truyền tải được cắt giảm, tương đương giảm hơn 250.000 tỷ đồng đầu tư.

Cơ cấu nguồn điện phù hợp hơn, giảm năng lượng hoá thạch, tăng năng lượng tái tạo, năng lượng sạch, đặc biệt là có phương án tăng điện gió trong tổng cơ cấu. Điều này phù hợp với các cam kết của Việt Nam tại hội nghị COP 26 về giảm phát thải carbon, bảo vệ môi trường.

Thay vì tính nguồn điện mặt trời vào tổng cân đối của hệ thống điện quốc gia, nhà chức trách sẽ tính toán phương án, cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời để đáp ứng các yêu cầu tự sản xuất, tự tiêu dùng.

Phó thủ tướng Lê Văn Thành yêu cầu Bộ Công Thương tiếp thu ý kiến các nhà khoa học, chuyên gia để hoàn thiện dự thảo quy hoạch điện VIII, trong đó tính tới cơ chế, giải pháp để sử dụng hiệu quả, hợp lý hơn nguồn năng lượng mặt trời, trong đó ưu tiên phát triển công nghệ lưu trữ điện. Nguồn điện mặt trời, nhất là mặt trời mái nhà, cần được tập trung phát triển tại các khu, cụm công nghiệp có tiềm năng lớn.

Bộ Công Thương được giao nghiên cứu cơ chế, chính sách phù hợp để hỗ trợ phát triển điện gió ngoài khơi; cơ chế huy động nguồn vốn để phát triển nguồn điện; đề xuất, làm rõ thêm các phương án để điều hành, đảm bảo an toàn hệ thống.