Người nhiễm HIV/AIDS chưa được phát hiện trong cộng đồng: Tiềm ẩn nguy cơ
Tại TP Hồ Chí Minh, ước tính có khoảng 5.500 người nhiễm HIV trong cộng đồng chưa được phát hiện, trong đó khoảng 30% là người có tải lượng virus cao, có nguy cơ lây bệnh cho người khác. Đây là một trong những thách thức của công tác phòng, chống HIV/AIDS trong giai đoạn hiện nay.
Ông Nguyễn Hữu Hưng, Phó Giám đốc Sở Y tế TP Hồ Chí Minh cho biết, từ tháng 12/1990, sau khi trường hợp đầu tiên nhiễm HIV được phát hiện tại TP Hồ Chí Minh, đến nay cuộc chiến chống đại dịch HIV/AIDS tại thành phố đã trải qua 30 năm với các giai đoạn cam go, đặc biệt đáng lo ngại hơn khi đại dịch Covid-19 vẫn đang hoành hành.
Cụ thể, từ năm 1990 đến 2000, thành phố kiềm chế tốc độ phát triển của đại dịch bằng các hoạt động truyền thông giáo dục, nhằm nâng cao kiến thức của người dân để tự bảo vệ mình trước hiểm họa và xây dựng các mô hình dự phòng lây nhiễm HIV. Qua đó, đã giảm tỷ lệ nhiễm HIV trên nhóm nghiện chích ma túy từ 42,3% (năm 1995) xuống còn 18,6% (năm 1998).
Giai đoạn từ năm 2000 đến 2010, các mô hình dự phòng lây nhiễm HIV được mở rộng trên toàn địa bàn, cùng với việc đưa vào sử dụng thuốc kháng vi rút HIV (ARV) tạo điều kiện thuận lợi cho thành phố mở rộng các chương trình dự phòng và chăm sóc điều trị. Đến nay, thành phố có 145 cơ sở tư vấn xét nghiệm HIV, 24 cơ sở điều trị Methadone, điều trị cho khoảng 5.400 bệnh nhân. Ngoài ra, chương trình chăm sóc hỗ trợ người tái hòa nhập cộng đồng, chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con… cũng được triển khai hiệu quả, góp phần giảm đáng kể số lượng người nhiễm mới trong cộng đồng.
Giai đoạn từ năm 2010 đến 2020, thành phố thực hiện kiểm soát đại dịch với nhiều chiến lược như: Triển khai điều trị ngay khi có kết quả xét nghiệm, đột phá về chính sách và công nghệ xét nghiệm HIV; điều trị ARV cho người nhiễm HIV; chương trình phòng, chống trước phơi nhiễm cho người có nguy cơ cao... Đến nay, thành phố đã đạt được mục tiêu 90-90-90 (90% người nhiễm HIV biết được tình trạng bệnh của mình, 90% người nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc kháng virus và 90% người nhiễm HIV kiểm soát được tải lượng vi rút ở ngưỡng thấp, không có nguy cơ lây lan).
Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Hữu Hưng, một trong những thách thức hiện nay của thành phố là vẫn còn khoảng 5.500 người nhiễm HIV/AIDS trong cộng đồng chưa được phát hiện. Trong đó, khoảng 30% có tải lượng virus cao, nguy cơ tạo ra những đợt gia tăng lây lan đột biến trong cộng đồng. Bên cạnh đó, sự gia tăng mạnh mẽ của nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới khiến nguy cơ bùng phát dịch cao.
Để tiến tới chấm dứt đại dịch HIV/AIDS vào năm 2030, trong thời gian tới, TP Hồ Chí Minh sẽ tập trung vào những người nguy cơ cao bằng cách đẩy mạnh các dịch vụ dự phòng, tăng cường xét nghiệm, điều tra. TP Hồ Chí Minh hướng đến xây dựng và thực hiện mục tiêu 95-95-95 vào năm 2025 và mục tiêu 99-99-99 nhằm kết thúc đại dịch vào năm 2030.
Theo PGS.TS Phạm Đức Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), là đô thị phát triển với mật độ dân số cao, TP Hồ Chí Minh vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức, đó là sự gia tăng người nhiễm HIV/AIDS trong cộng đồng đồng giới, tỷ lệ nhiễm mới hàng năm vẫn còn cao so với các địa phương khác trên cả nước. Do đó, TP Hồ Chí Minh cần có những chiến lược đúng và trúng đối với từng đối tượng nguy cơ, huy động thêm các nguồn lực xã hội và đặc biệt huy động sự tham gia của cộng đồng người nhiễm HIV để họ trở thành “hạt giống” kết nối những người nhiễm HIV khác đến với các dịch vụ điều trị và kết nối những người có nguy cơ cao đến với các dịch vụ dự phòng.