Chống thất thu thuế - cuộc chiến gian nan
Ngoài áp dụng các biện pháp truy thu thuế, cao nhất là khởi tố hình sự về tội “trốn thuế” đối với cá nhân, tổ chức cố tình chây ỳ nộp thuế, ngành Thuế TP HCM còn đang phải đối diện với một bất cập khác. Đó là tình trạng thất thu.
Khó phát hiện trốn thuế
Theo ước tính, hiện TP HCM có khoảng trên 264.000 doanh nghiệp (10 mã số) đang hoạt động, với khoảng gần 23.000 doanh nghiệp thành lập mới. Trong số này, ngành bán buôn, bán lẻ chiếm khoảng 38,4%, khoa học công nghệ chiếm 11,8% và còn lại là các ngành công nghiệp chế biến - chế tạo (chiếm 9,4%).
Việc quản lý một địa bàn rộng, với nhiều hoạt động, lĩnh vực sản xuất kinh doanh cũng khiến việc quản lý thuế của TP HCM gặp áp lực rất lớn. Một thực tế được Cục Thuế TP HCM thừa nhận, việc chống thất thu thuế và truy thu thuế tại một số đơn vị chậm nộp thuế vẫn còn tồn tại nhiều bất cập, trong đó không phải lúc nào hành vi trốn thuế hoặc cố tình “câu giờ” nghĩa vụ nộp thuế cũng rõ ràng hoặc dễ dàng xử lý.
Trường hợp điển hình mới đây Cục Thuế TP HCM ra quyết định xử phạt hành chính đối với một cá nhân ngụ tại quận Tân Bình (TP HCM) khi cho rằng người này có hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp. Vụ việc sau đó trở nên lùm xùm, khi người này khởi kiện cơ quan Thuế ra TAND TP HCM vì cho rằng các quyết định nêu trên của Cục Thuế TP HCM và Chi cục Thuế quận Tân Bình đều không đúng luật.
Dù rằng, sau đó TAND TP HCM đã bác đơn kiện nhưng cũng cảnh báo những nảy sinh khiếu nại tương tự trong xử phạt hành chính của ngành thuế thành phố.
Không chỉ khó xác định cụ thể đối tượng cũng như hành vi chậm nộp thuế, khai báo sai sót, bà Bùi Ngân, chuyên gia thuộc đơn vị Dịch vụ Tư vấn Thuế còn dẫn chứng một thực tế là chỉ riêng trong vấn đề về thuế giá trị gia tăng (GTGT) hiện nay đã tồn tại không ít các bất cập, như xác định sai thuế suất áp dụng; không xuất hóa đơn cho, biếu, tặng; giá bán ra không theo giá niêm yết hoặc ghi nhận muộn thuế GTGT đầu ra; kê khai thiếu doanh thu hoặc chênh lệch giữa doanh thu thuế GTGT và thuế thu nhập doanh nghiệp; không đầy đủ chứng từ hợp lệ; hóa đơn bị kê khai trùng lặp;…
Từng thuê một đơn vị nhà thầu để thi công xây dựng công trình nhà xưởng tại TP Thủ Đức, KTS Nguyễn Văn Biểu, Giám đốc Công ty Bhomes cho biết: “Khi kiểm tra năng lực nhà thầu, chúng tôi mới tá hỏa phát hiện có việc kê khai thiếu nghĩa vụ thuế nhà thầu đối với dịch vụ, bản quyền; một số hạng mục, thiết bị không rõ nguồn gốc, xuất xứ và thiếu luôn cả kê khai thuế nhà thầu đối với các hạng mục này. Ngay sau đó, chúng tôi đã phải yêu cầu điều chỉnh và bổ sung nghĩa vụ thuế trước khi nhà thầu được phép tiếp tục thi công”.
Xử thật nghiêm
Tình trạng chậm nộp thuế GTGT gần như diễn ra thường xuyên, có xu hướng chuyển dần từ các các lĩnh vực bán lẻ, cửa hàng bách hóa, tạp hóa, cơ sở kinh doanh vừa và nhỏ… sang cả lĩnh vực bất động sản.
Vụ việc gây ồn ào dư luận vừa qua khi 2 doanh nghiệp đấu giá đất tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm (TP Thủ Đức, TP HCM) là Công ty cổ phần Dream Republic và Công ty cổ phần Sheen Mega. Dù cả hai công ty đều có văn bản xin kéo dài thời gian nộp tiền trúng đấu giá đất và các khoản phí liên quan, bao gồm tiền phạt chậm nộp đến tháng 9/2022. Tuy nhiên, việc chậm nộp thuế sẽ khiến các đơn vị này đối diện với mức tiền phạt là 2,3 tỷ đồng/ngày.
Hiện tại, Cục thuế TP HCM đang dự kiến phối hợp với các Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Tư pháp và Sở Tài chính TP HCM để xin ý kiến trước khi tham mưu cho UBND TP HCM về các đơn đề xuất xin trả góp của 2 công ty trúng đấu giá tại Thủ Thiêm kể trên.
Ngoài vụ việc đấu giá đất Thủ Thiêm, Cục Thuế TP HCM cho biết, cũng có văn bản về việc áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả, thu hồi tiền hoàn thuế GTGT của Công ty CP phát triển nhà Thủ Đức (Thuduc House).
Trước đó, qua thanh tra, ngành thuế phát hiện doanh nghiệp này có dấu hiệu phạm tội trốn thuế theo quy định tại Điều 200 Bộ luật Hình sự.
Chính vì vậy, Cục Thuế TP HCM đã ban hành 2 quyết định để thu hồi tiền hoàn thuế GTGT gần 261 tỷ đồng, đồng thời chuyển hồ sơ vụ việc sang PC03, Công an TP HCM để điều tra theo thẩm quyền.
Đây là vụ tiêu cực liên quan đến hành vi trốn thuế kể trên, một số lãnh đạo của Thuduc House cũng đã bị bắt và đang trong quá trình điều tra mở rộng.
Khó khăn lớn nhất mà cơ quan thuế TP HCM đang phải tìm giải pháp là hầu hết các tổ chức, cá nhân có hoạt động kinh doanh thương mại, nhất là kinh doanh trên không gian mạng luôn có biểu hiện né tránh nghĩa vụ nộp thuế hoặc cố tình chây ỳ nộp thuế.
Mặc dù vậy, ngành thuế cũng rất khó xác minh do chưa có cơ chế phối hợp với một số ngân hàng. Ngoài ra, các nền tảng thương mại điện tử nước ngoài và việc chống thất thu thuế trên một số lĩnh vực thương mại cũng vẫn đang là một rào cản lớn dẫn đến khó khăn, bất cập trong công tác quản lý thuế.
Từ các vụ sai phạm nhỏ do chậm thực hiện nghĩa vụ nộp thuế đến hành vi hình sự “trốn thuế”, qua công tác thanh tra, kiểm tra Cục Thuế TP HCM đã báo cáo con số hết sức nhức nhối khi đã phát hiện nhiều vi phạm thuế. Trong đó, đã ra quyết định truy thu thuế và phạt thuế với số tiền lên đến 1.702 tỷ đồng chỉ trong một khoảng thời gian ngắn. Đáng chú ý, ngành Thuế TP HCM thực hiện rà soát tại 423 hồ sơ, đã phát hiện số thuế truy thu và xử phạt là 484 tỷ đồng, trong đó riêng giảm khấu trừ thuế GTGT đã là 83 tỷ đồng, giảm lỗ 1.883 tỷ đồng và hiện đã nộp ngân sách nhà nước là 339 tỷ đồng.