Ứng dụng công nghệ trong hoạt động xuất bản

Cú hích cho ngành xuất bản

Theo đánh giá của Cục Xuất bản, In và Phát hành, chuyển đổi số, xuất bản điện tử đã trở thành câu chuyện quen thuộc của người làm xuất bản trong giai đoạn hiện nay. Sự lớn mạnh nhanh chóng của các doanh nghiệp số tham gia vào hoạt động phát hành xuất bản phẩm điện tử với nhiều ứng dụng hiện đại vừa đáp ứng tốt hơn nhu cầu của bạn đọc vừa mở ra hướng phát triển mới cho ngành xuất bản trong xu thế mới. Phát hành xuất bản phẩm điện tử, nhất là phát hành sách nói được giới đầu tư đánh giá cao sẵn sàng hợp tác đầu tư với nhiều dự án triển vọng.

Trong giai đoạn dịch bệnh tác động muôn vàn khó khăn thì chính sự đổi mới trong hành động đã đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số và có bước đầu chuyển biến căn bản. Thời điểm đó, đội ngũ làm xuất bản đã chủ động tìm kiếm, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong quy trình xuất bản, từng bước thực hiện nhằm duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh, đồng thời tạo bước đột phá trong quá trình phát triển.

Năm 2021, số nhà xuất bản được xác nhận đăng ký hoạt động xuất bản xuất bản phẩm điện tử đã tăng 33% so với năm 2020. Nhiều doanh nghiệp đã đẩy mạnh hoạt động phát hành trên các nền tảng thương mại điện tử, phát hành xuất bản phẩm điện tử như: Công ty Cổ phần Công nghệ WeWe, Công ty Cổ phần Fonos, Công ty CP Waka đã thu hút 500 nghìn người dùng và hàng triệu lượt truy cập, tăng gấp nhiều lần so với năm 2020. Các sàn thương mại điện tử chuyên biệt về phát hành sách cũng có mức tăng trưởng rất cao, Hội sách trực tuyến quốc gia lần thứ 2 đã có những thành công vượt trội với 40 nghìn bản sách đến bạn đọc, hơn 6 triệu lượt truy cập, doanh thu đạt hơn 4,5 tỷ đồng.

Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành Nguyễn Nguyên nhận định, chuyển đổi số trong ngành xuất bản sẽ trải qua từng quá trình. Giai đoạn đầu tiên là số hóa các dữ liệu. Quá trình này được thực hiện từ khá sớm trong các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và doanh nghiệp xuất bản nói riêng. Tiếp đến là việc triển khai các ứng dụng, các nền tảng và một số hoạt động đơn giản hoặc hoạt động có tính lặp đi lặp lại nhiều. Sau đó là ứng dụng các nền tảng vào quy trình trong xuất bản, từ khâu quản lý, đến khâu biên tập, phát hành, phát triển thị trường, truyền thông... Đó là quá trình ứng dụng hiện nay các nhà xuất bản khác nhau thực hiện cũng rất khác nhau. Và cuối cùng là ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào trong các hoạt động của quy trình. Việc này còn rất hạn chế, đặc biệt là ứng dụng vào trong quy trình biên tập thì hiện nay cũng chưa có nhiều.

Tiếp tục xây dựng thói quen đọc sách

Văn hóa đọc đã có bước phát triển nhưng vẫn cần phải có nhiều giải pháp đồng bộ hơn nữa, cần phải tiếp tục đẩy mạnh các giải pháp về truyền thông, quảng bá sách nhằm khuyến khích và phát triển phong trào đọc sách trong cộng đồng, tạo dựng môi trường đọc thuận lợi.

Theo bà Ngô Thị Mỹ Hạnh- Phó Giám đốc, Phó Tổng biên tập NXB Thông tin và Truyền thông, hiện nay, các loại hình sách mới như ebook, audiobook, videobook đã xuất hiện ngày một nhiều hơn trên thị trường. Một số nhà xuất bản, công ty sách đang chuyển dần hướng tiếp cận bạn đọc từ sách in sang sách điện tử. Bạn đọc chỉ cần sử dụng các thiết bị số cá nhân nhỏ gọn như điện thoại thông minh, máy tính bảng là có thể lưu trữ và đọc hàng nghìn cuốn sách ở dạng số.

“Để đạt được các chỉ tiêu về xuất bản và đặc biệt là xuất bản điện tử trong thời gian tới, ngành xuất bản cần có những giải pháp cụ thể nhằm tăng cường năng lực của các đơn vị xuất bản và phát hành. Ngành xuất bản cần tạo mối liên kết chặt chẽ giữa các đơn vị trong ngành, đồng thời phối hợp các doanh nghiệp ngoài ngành để phát triển phần mềm nền tảng hỗ trợ cho từng công tác trong hoạt động xuất bản, từng bước tiến tới thí điểm xây dựng mô hình nhà xuất bản số”- bà Hằng nói.

Tuy nhiên, tình hình triển khai xuất bản điện tử trong hoạt động xuất bản hiện nay chưa đều do còn hạn chế về nguồn lực đầu tư. Vì vậy cần có những giải pháp cụ thể như chú trọng thực hiện chuyển đổi số trong hoạt động xuất bản, tăng số lượng các nhà xuất bản và các đơn vị phát hành tham gia xuất bản, phát hành xuất bản phẩm điện tử…

Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành Nguyễn Nguyên cũng cho rằng quan trong nhất chính là thay đổi nhận thức của cộng đồng xã hội về văn hóa đọc: “Nhiệm vụ quan trọng nữa để tạo thói quen đọc sách là phải tạo ra khoảng thời gian để tạo lập thói quen đó. Hiện nay trong nhà trường và các công sở đã có đơn vị nào có suy nghĩ đến việc dành khoảng thời gian cho học sinh, cán bộ của mình có quỹ thời gian dành cho việc đọc sách để hoàn thiện mình hơn… Chính sự hoàn thiện đó sẽ mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp” - ông Nguyên nói.

Có thể thấy, hiện nay vấn đề xuất bản số đã trở thành một xu thế tất yếu của ngành xuất bản. Song vấn đề đào tạo con người, ứng dụng các kỹ năng, đầu tư hạ tầng cơ sở kỹ thuật, vận hành các quy trình xuất bản để thực hiện chuyển đổi số trong công tác xuất bản là một vấn đề mà các nhà xuất bản cần phải hướng tới.

Về vấn đề này, theo Giám đốc Nhà Xuất Bản Công thương Nguyễn Minh Huệ, mỗi nhà xuất bản cần xây dựng một định hướng, chiến lược, bước đi phù hợp để vừa có thể bắt nhịp nhu cầu của cơ chế thị trường, vừa vận dụng các nền tảng công nghệ số một cách tốt nhất; không ngừng nâng cao chất lượng các xuất bản phẩm để hướng tới các đối tượng bạn đọc mà nhà xuất bản của mình đang chú trọng.

Phạm Sỹ