Cộng đồng doanh nghiệp: Sẽ hồi phục và bứt phá ngoạn mục

Về bức tranh cộng đồng doanh nghiệp (DN) trong giai đoạn bình thường mới, Báo Đại Đoàn Kết có cuộc trao đổi với các chuyên gia kinh tế: Ông Vũ Vĩnh Phú, nguyên Phó giám đố Sở Công thương Hà Nội, ông Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, Giảng viên cao cấp Học viện Tài chính.

Linh hoạt thích ứng

Thưa các ông, cộng đồng DN đã trải qua 2 năm ảnh hưởng diện rộng bởi dịch bệnh Covid-19, tiếp đó là căng thẳng Nga - Ukraine, thời điểm này, khi nền kinh tế bước vào giai đoạn bình thường mới, chắc hẳn các DN cũng có biện pháp ứng phó hiệu quả hơn?

Ông Mạc Quốc Anh:

- Năm 2021, dịch bệnh Covid -19 diễn biến phức tạp hơn nhiều so với năm 2020, đặc biệt là đợt bùng phát dịch kéo dài từ cuối tháng 4 năm này. DN đã phải áp dụng các biện pháp phòng, chống dịch bệnh ở mức độ cao nhất, phải thực hiện “3 tại chỗ”, “1 cung đường, 2 điểm đến”, các hoạt động sản xuất, phân phối, vận chuyển bị đứt, gãy trong khoảng thời gian khá dài… Bên cạnh đó, do đường bay nội địa, đường bay quốc tế đều bị hạn chế để phòng dịch nên chuyên gia nước ngoài không vào được các khu công nghiệp. Vì vậy, nhiều DN thiếu chuyên gia để vận hành sản xuất… Năm 2021, dịch bệnh đã thực sự khiến cộng đồng DN “ngấm đòn”.

Hiện nay, tình hình dịch bệnh đã tạm lắng xuống, các hoạt động trở lại bình thường thì giá nguyên vật liệu sản xuất kinh doanh tăng cao, chi phí logistics tăng mạnh vì căng thẳng Nga - Ukaraine.

Đã là DN, đã hoạt động trong thương trường thì khó khăn luôn thường trực. Tuy nhiên, càng khó khăn DN càng buộc phải thích nghi để vượt khó. Thấy sản xuất sản phẩm gì cần thiết cho người tiêu dùng thì vẫn tiếp tục, vừa làm vừa tính toán.

Ngoài ra, để tiết giảm chi phí, họ phải tính toán để duy trì hoạt động với lượng nhân sự vừa phải, đẩy mạnh chuyển đổi số để tổ chức hoạt động sản xuất, kinh doanh trực tuyến như bán hàng, thanh toán, hay gặp gỡ đối tác… Qua đó, DN vẫn duy trì sản xuất mà giảm thiểu được chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú:

- Nền kinh tế Việt Nam vừa trải qua một giai đoạn vô cùng khó khăn. Nhưng nay các hoạt động đã dần trở lại guồng quay mới.

Trong bối cảnh này đòi hỏi cả DN và người lao động phải có sự chuẩn bị kỹ càng để cùng phục hồi và phát triển, trong đó, chuẩn bị được nguồn nhân lực bền vững sẽ là một trong những lợi thế để DN phát triển mạnh mẽ hơn sau đại dịch.

Tuy nhiên, điều quan trọng hơn, các Bộ, ngành địa phương cần đề xuất những chính sách hợp lý khoa học để phát triển hạ tầng thương mại bao gồm mạng lưới phân phối như chợ, siêu thị, trung tâm thương mại, ngoài ra còn phải chú ý phát triển cơ sở hạ tầng giao thông phục vụ vận chuyển, tổ chức các kho dự trữ...

Nói cách khác, trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang dần thích nghi với trạng thái “bình thường mới” các lãnh đạo DN phải tiếp tục cân bằng chiến lược cắt giảm chi phí mà không gây ảnh hưởng tới DN, đồng thời chuyển hướng đầu tư cho các yếu tố giúp tăng trưởng.

Đây chính là thời điểm thích hợp để xem xét lại các lĩnh vực DN ưu tiên, tìm kiếm sự khác biệt trong chuỗi giá trị và đào tạo nhân viên theo cách vận hành mới.

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh:

- Kinh tế - xã hội quý I/2022 của Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Hầu hết các ngành, lĩnh vực có xu hướng phục hồi và tăng trưởng trở lại.

Trong bối cảnh khó khăn chồng chất, khó kết nối với một số thị trường song hoạt động xuất nhập khẩu vẫn ghi nhận sự tăng trưởng vượt bậc. Tính chung quý I, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước đạt 88,58 tỷ USD, tăng 12,9% so với cùng kỳ năm trước.

Tôi cho rằng có được những kết quả đó là do sự thích nghi nhanh của các DN trong việc lựa chọn các ngành nghề phù hợp trong từng giai đoạn và sự phản ứng linh hoạt của các DN nhỏ và vừa của Việt Nam.

Số liệu mà Tổng cục Thống kê công bố cho biết, đăng ký DN quý I có nhiều khởi sắc khi số DN thành lập mới và quay trở lại hoạt động trong quý I tăng 36,7% so với cùng kỳ năm trước. Tổng vốn đăng ký vào nền kinh tế tăng 21%, trong đó vốn đăng ký tăng thêm của các DN đang hoạt động tăng 34,5%.

Đáng chú ý, bình quân một tháng có 20.000 DN thành lập mới và quay trở lại hoạt động và khoảng 17.000 DN rút lui khỏi thị trường. Việc DN thành lập mới, quay trở lại thị trường và DN rút lui khỏi thị trường đều gia tăng cũng được coi như một điều kiện để DN thử sức chống chịu của mình và tái cơ cấu sản xuất, chuyển đổi hoạt động trong biến động rất nhanh và phức tạp của nền kinh tế.

Để giúp DN vực dậy và phục hồi trong bối cảnh bình thường mới, cần có thêm trợ lực gì từ cơ quan quản lý và hoạch định chính sách?

Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú:

- Tác động từ đại dịch Covid-19 tạo ra nhận thức mới, xu hướng chuyển dịch trong thị hiếu tiêu dùng, giao dịch thương mại... Môi trường kinh tế vĩ mô được kỳ vọng sẽ tốt hơn từ những chuyển dịch sau đại dịch thông qua các cải cách cơ cấu trên phạm vi rộng, cũng như sự hỗ trợ từ chính sách nới lỏng tài khóa và tiền tệ. Độ phủ rộng rãi của vaccine cùng với sự gia tăng mức độ thích ứng với chiến lược sống chung với Covid-19 sẽ giúp nền kinh tế phục hồi trên diện rộng trong năm 2022.

Tất nhiên, trong năm nay, việc triển khai các chỉ tiêu kinh tế sẽ nặng nề hơn. Nhiều nhiệm vụ phải đẩy nhanh tiến độ: Quy hoạch vùng miền, quy hoạch các địa phương; triển khai các dự án lớn về đầu tư công, coi giải phóng mặt bằng là đột phá trong giải ngân đầu tư công…

Nhà nước cần tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh bình đẳng lành mạnh, công khai minh bạch tại thị trường nội địa; kiên quyết chống độc quyền trong kinh doanh, găm hàng, đầu cơ, chuyển giá, trốn lậu thuế, phải biết chia sẻ với các bạn hàng, nhất là trong những lúc khó khăn như hiện nay.

Ông Mạc Quốc Anh:

- Đối với các DN, yêu cầu đặt ra trong bối cảnh hiện nay là đẩy mạnh việc tái cấu trúc, đổi mới mạnh mẽ để tiếp tục phát triển trong điều kiện bình thường mới. Chủ động nâng cao năng lực quản trị để có thể phòng tránh được những rủi ro, khủng hoảng.

Đặc biệt, cần quan tâm đến xây dựng mô hình kinh doanh bảo vệ môi trường, xanh hóa trong các hoạt động để phát triển một cách bền vững trong thời gian tới. DN đã và đang thích ứng với bối cảnh mới. Dịch bệnh khó khăn qua đi đã tạo ra khoảng thời gian để ông chủ các DN suy nghĩ, sắp xếp lại công việc kinh doanh, tìm hướng vận động mới - đó là sự thích ứng với hoàn cảnh mới.

Trong quá trình hồi phục này, chúng tôi mong muốn môi trường kinh doanh tiếp tục được cải thiện theo hướng cắt giảm các điều kiện, quy định không cần thiết, minh bạch hơn, tiết kiệm thời gian và chi phí cho DN. Thêm vào đó, các khoản thuế, phí vẫn cần được miễn, giảm để bớt khó khăn cho cộng đồng DN…

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh:

- Việc triển khai các chương trình hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế năm 2022-2023 để chủ động trong phòng, chống dịch Covid-19 và hỗ trợ kịp thời cho phục hồi, phát triển bền vững kinh tế - xã hội là rất cần thiết trong điều kiện hiện nay.

Các tổ chức kinh tế cũng dự báo nền kinh tế năm 2022 sẽ tăng trưởng lạc quan. Tuy nhiên, vẫn có những điểm yếu như chuỗi cung ứng bị đứt gãy, chi phí logistics, chi phí sản xuất, kinh doanh tăng…

Vì vậy, các DN rất mong gói hỗ trợ sớm được triển khai bởi họ đang gặp rất nhiều khó khăn do tác động của dịch Covid-19. Nhưng các gói hỗ trợ phải công khai, minh bạch về điều kiện, đối tượng. Đặc biệt các gói hỗ trợ cần hướng đến giúp các DN giảm chi phí trong quá trình hoạt động sản xuất, kinh doanh, từ đó hạ thấp giá thành và nâng cao sức cạnh tranh.

Tận dụng thời cơ mới

Tìm được cách chủ động sống chung và thích ứng với dịch bệnh, năm 2022, DN chắc chắn sẽ có những đột phá?

Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú:

- Việt Nam là nước nông nghiệp, ở đây tôi muốn nhấn mạnh làm sao người nông dân và DN hoạt động trong ngành nông nghiệp có thể bứt phá được? Trước hết phải nhắc đến việc phân phối lợi nhuận trong chuỗi giá trị sản xuất phân phối sao cho hợp lý hơn, thực chất là quan tâm đến lợi ích của người nông dân.

Chúng ta tin rằng khi lợi ích của người sản xuất được phân phối một cách hợp lý, công bằng sẽ là động lực cho sự phát triển, sản xuất và phân phối lưu thông.

Các DN kinh doanh cần chủ động kết nối với các DN khác, các vùng sản xuất hàng hóa đạt tiêu chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm để phục vụ tiêu dùng với chi phí khai thác thấp nhất, tạo ưu thế cạnh tranh về giá trên thị trường giữa các kênh truyền thống và hiện đại, giữa các DN trong nước và nước ngoài.

Thứ hai, cần chú ý tạo điều kiện tốt nhất cho người tiêu dùng được tiếp cận với hàng hóa, chất lượng đảm bảo và giá cả hợp lý trong từng thời kỳ, góp phần kích cầu tiêu dùng, nhất là khi nguồn cung hàng hóa nông sản thực phẩm có lúc dư thừa, chưa được chế biến sâu và có lúc còn cần được giải cứu.

Thứ ba, cùng với sự hỗ trợ của Nhà nước, các DN kinh doanh nội địa cần có ý thức hợp tác liên kết để vươn lên thành lập các tập đoàn bán lẻ đủ sức dẫn dắt thị trường, thúc đẩy sản xuất phát triển và phục vụ tiêu dùng xã hội.

Thêm nữa, DN Việt Nam cần tận dụng thế mạnh am hiểu tâm lý, thị hiếu người tiêu dùng trong nước, sản xuất tại chỗ rất dồi dào, chi phí vận chuyển từ sản xuất đến tiêu thụ ngắn, cộng thêm sức mạnh vốn có của hệ thống phân phối trước đây để lại… Đó là những lợi thế mà các DN phải tận dụng để phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Ông Mạc Quốc Anh:

- Trong bối cảnh dịch Covid-19 làm đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu, làm cho hoạt động đầu tư và thương mại quốc tế bị trở ngại, hiện nay, các nước, các tập đoàn kinh tế, các DN trên thế giới đang nỗ lực tìm cách phục hồi. Nhà nước và DN trong nước cần phải tận dụng được cơ hội này, tham gia tích cực vào phục hồi các chuỗi cung ứng, các hoạt động đầu tư, thương mại quốc tế để phục hồi kinh tế đất nước.

Bối cảnh “bình thường mới” đòi hỏi phải có tư duy mới và tầm chiến lược mới. DN luôn phải lưu ý những vấn đề như đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số, phát triển DN xanh theo hướng bền vững hơn.

Hiện, Việt Nam là một trong những nền kinh tế có độ mở cao, internet tăng trưởng nhanh nhất trong khu vực, doanh số thương mại điện tử đã và đang tăng trưởng với tốc độ tương đương tốc độ tăng trưởng doanh số thương mại điện tử thế giới và cao hơn so với tăng trưởng GDP. Tôi cho rằng, đây chính là lợi thế mà các DN Việt cần phải tận dụng, tại sao lại không đẩy mạnh bán hàng qua thương mại điện tử?

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh:

- Trong điều kiện bình thường mới, việc xác định thời điểm và phương pháp thích hợp để vực dậy sản xuất, kinh doanh là một trong những thách thức lớn đối với DN, đặc biệt trong bối cảnh hậu Covid-19. Tìm kiếm sự khác biệt, tự làm mới mình với cách vận hành mới, hướng đi mới phù hợp với nhu cầu thị trường sẽ giúp DN tồn tại và phát triển mạnh mẽ hơn. Trong số các giải pháp sáng tạo để vực dậy sản xuất, kinh doanh, làm mới và đổi mới nhãn hiệu được coi là một giải pháp tích cực đối với DN.

Trong năm 2022, với đà thu hút FDI tiếp tục tăng, các nhà đầu tư nước ngoài tích cực đẩy mạnh đầu tư vào Việt Nam, các DN trong nước gia nhập thị trường và khối doanh nghiệp quay trở lại hoạt động tăng lên, cùng với sự tháo gỡ khó khăn, những chính sách về hỗ trợ sản xuất kinh doanh của Chính phủ, tôi tin rằng, cộng đồng DN sẽ bứt phá một cách ngoạn mục, từ đó thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng và phát triển mạnh mẽ.

Trân trọng cảm ơn các chuyên gia!

Bản tin cập nhật tình hình kinh tế vĩ mô Việt Nam tháng 4/2022: Các cấp có thẩm quyền cũng nên cân nhắc có những cải cách mang tính cấu trúc để giúp nâng cao năng suất của nền kinh tế và tăng tổng cung. Các biện pháp có thể áp dụng bao gồm giảm thuế đối với các hoạt động đầu tư cho sản xuất và đổi mới sáng tạo, giảm rào cản trong môi trường kinh doanh, giảm chi phí logistics, đầu tư vào giáo dục và đào tạo kỹ thuật cho lực lượng lao động.

Chiến lược đặt mục tiêu giai đoạn 2021-2025 tăng trưởng xuất khẩu bình quân 8-9%/năm; giai đoạn 2026-2030 tăng trưởng bình quân 5-6%/năm;Tốc độ tăng trưởng nhập khẩu hàng hóa bình quân 5-6%/năm trong thời kỳ 2021-2030, trong đó giai đoạn 2021-2025 tăng trưởng nhập khẩu bình quân 7-8%/năm; giai đoạn 2026-2030 tăng trưởng bình quân 4-5%/năm

Cân bằng cán cân thương mại trong giai đoạn 2021-2025, tiến tới duy trì thặng dư thương mại bền vững giai đoạn 2026-2030; hướng đến cán cân thương mại lành mạnh, hợp lý với các đối tác thương mại chủ chốt.

Về định hướng xuất khẩu hàng hóa, phát triển xuất khẩu bền vững, phát huy lợi thế so sánh và chuyển đổi mô hình tăng trưởng hợp lý theo chiều sâu, sử dụng hiệu quả các nguồn lực, bảo vệ môi trường sinh thái và giải quyết tốt các vấn đề xã hội.

Không khuyến khích phát triển sản xuất, xuất khẩu các mặt hàng thâm dụng tài nguyên, gây ô nhiễm môi trường; chú trọng đầu tư phát triển xuất khẩu các sản phẩm kinh tế xanh, thân thiện với môi trường.

Hồ Hương - Minh Sang (thực hiện)