Cần hiểu rõ về biến thể phụ thống trị toàn cầu BA.5

Hiểu đúng về BA.5

Biến thể Omicron xuất hiện vào cuối năm ngoái, đồng thời tạo ra một số biến thể phụ. BA.1 là biến thể phụ đầu tiên của Omicron, tiếp theo đó lần lượt là BA.2, BA.3, BA.4 và BA.5. Trong số hơn 200.000 mẫu xét nghiệm Covid-19 được gửi đến một nền tảng chia sẻ dữ liệu virus quốc tế từ giữa tháng 6 đến giữa tháng 7, BA.5 chiếm hơn 53%, tiếp theo là hơn 10% đối với BA.4 và hơn 4% đối với BA.2.

BA.4 và BA.5 thường được đặt bên cạnh nhau vì chúng có các đột biến giống hệt trong protein đột biến, cho phép chúng bám và xâm nhập vào tế bào dễ dàng hơn. Các chuyên gia cho biết, thông qua những đột biến này, hai biến thể phụ có khả năng lây nhiễm cao hơn so với các chủng virus Corona trước đó và cũng có thể tránh được khả năng miễn dịch do vaccine cung cấp và do các trường hợp đã mắc bệnh trước đó.

Theo Viện Quốc gia về các bệnh truyền nhiễm, số lần sinh sản hiệu quả của BA.5 - hoặc số ca nhiễm trùng thứ cấp trung bình do một cá thể bị nhiễm gây ra - dựa trên dữ liệu của Tokyo gấp khoảng 1,27 lần so với BA.2, một biến thể phụ chiếm ưu thế trước đây. Omicron nói chung lây lan nhanh hơn Delta; thời gian phát bệnh hoặc thời gian giữa nhiễm trùng sơ cấp và thứ cấp được ước tính vào khoảng 2 ngày, so với 5 ngày của Delta.

Sự khác biệt về mức độ nghiêm trọng và tử vong giữa các biến phụ Omicron không rõ ràng. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết trong một báo cáo vào tuần trước rằng, cho đến nay, BA.5 dường như không khác biệt về mức độ nghiêm trọng so với BA.2 và BA.4.

Theo các chuyện gia, hai năm rưỡi sau đại dịch, thật khó để đánh giá mức độ gây bệnh của một biến thể hoặc biến thể phụ cụ thể, vì nền tảng miễn dịch của mọi người - được xác định bởi lịch sử tiêm chủng và nhiễm bệnh - đã đa dạng hóa.

Các triệu chứng điển hình

Các triệu chứng đi kèm với Omicron hơi khác so với các triệu chứng ở Delta. Một cuộc khảo sát ở Thủ đô Tokyo của Nhật Bản, so sánh các triệu chứng vào tháng 8/2021, khi Delta chiếm ưu thế, với những triệu chứng vào tháng 1, khi biến thể phụ đầu tiên của Omicron - BA.1 đang lan rộng, cho thấy, ngoài sốt, đau đầu và ho, thì đau họng là một triệu chứng chính được báo cáo. Rối loạn khứu giác và vị giác, một triệu chứng đã thấy ở các biến thể Covid-19 trước đó, giảm dần trong “làn sóng” Omicron.

Ông Toshibumi Taniguchi, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Bệnh viện Đại học Chiba, trích dẫn một báo cáo gần đây của y tế công cộng Pháp cho biết, mặc dù Omicron có khả năng lây nhiễm cao và không dẫn đến các triệu chứng ở một số người, nhưng tỷ lệ những người không có triệu chứng xuất hiện ở những bệnh nhân nhiễm BA.4 và BA.5 thấp hơn so với những người nhiễm BA.1.

Theo báo cáo, thời gian mắc bệnh trung bình là 7 ngày đối với bệnh nhân nhiễm BA.4 và BA.5, so với 4 ngày đối với bệnh nhân BA.1. Đồng thời, tỷ lệ người không có triệu chứng là 3% đối với bệnh nhân BA.4 và BA.5, 10,9% đối với bệnh nhân BA.1. Các triệu chứng chung vẫn không thay đổi gồm: cảm giác mệt mỏi, ho, sốt, nhức đầu và đau cơ. Nghiên cứu cũng cho thấy, nhiều người nhiễm BA.4 hoặc BA.5 còn phàn nàn về triệu chứng sổ mũi, đau họng và buồn nôn.

“Nghiên cứu cho thấy rằng, những bệnh nhân nhiễm BA.4 hoặc BA. 5 có nhiều khả năng phát triển các triệu chứng hơn. Các triệu chứng cũng kéo dài hơn một chút đối với bệnh nhân BA.5" - ông Taniguchi nói trong một cuộc họp báo gần đây.

Tác dụng của thuốc kháng virus và vaccine đối với BA.5

Các nghiên cứu ở nhiều nước và Nhật Bản đều chỉ ra những ảnh hưởng hạn chế của phương pháp điều trị kháng thể trung hòa đối với những người nhiễm biến thể phụ BA.5. Các kháng thể trung hòa liên kết với các protein tăng đột biến của virus và do đó ngăn chặn sự xâm nhập của chúng vào tế bào chủ.

Tuy nhiên, 3 loại thuốc kháng virus là Remdesivir, Molnupiravir và Paxlovid – đã được phê duyệt ở nhiều nước - dường như có hiệu quả chống lại BA.5. Thuốc chống virus hoạt động bằng cách làm gián đoạn khả năng tái tạo của virus bên trong tế bào.

Theo một nghiên cứu chưa được kiểm duyệt từ Weill Cornell Medicine-Qatar, một chi nhánh của Đại học Cornell ở quốc gia Trung Đông, việc từng nhiễm một chủng virus Corona tiền Omicron chỉ cung cấp khả năng bảo vệ hạn chế chống lại BA.4 và BA.5.

Các trường hợp nhiễm trùng trước đây, ví dụ, biến thể Alpha hoặc Delta chỉ có hiệu quả khoảng 15% trong việc ngăn ngừa tái nhiễm BA.4 hoặc BA.5 có triệu chứng và khoảng 28% hiệu quả trong việc ngăn ngừa tái nhiễm BA.4 hoặc BA.5 bất kể triệu chứng. Mặt khác, nếu từng nhiễm biến thể phụ BA.1 hoặc BA.2, người bệnh được cung cấp khoảng 80% hiệu quả trong việc ngăn ngừa bất kỳ sự tái nhiễm nào với BA.4 hoặc BA.5 và khoảng 76% hiệu quả trong việc ngăn ngừa tái nhiễm BA.4 hoặc BA.5 có triệu chứng.

Đối với vaccine, các mũi tiêm hiện tại dựa trên chủng virus Corona ban đầu được báo cáo lần đầu tiên ở Vũ Hán, Trung Quốc, nhưng kể từ đó đến nay, các biến thể đã bị đột biến nặng nề. Do đó, vaccine hiện tại không đủ hiệu quả để bảo vệ mọi người không bị nhiễm biến thể phụ Omicron. Nhưng các chính phủ vẫn khuyến cáo mọi người nên tiêm mũi thứ 3, thậm chí là mũi thứ 4 đối với những người có nguy cơ cao, vì vaccine được cho là có thể ngăn ngừa các triệu chứng nghiêm trọng.

Ông Taniguchi cho biết, các mũi tiêm tăng cường đã được chứng minh có thể giúp nâng cao mức độ kháng thể trung hòa trong cơ thể và bảo vệ mọi người khỏi bị bệnh nặng chống lại các biến phụ Omicron, bao gồm cả BA.5.

Ông Taniguchi cũng cho rằng: “Việc tiêm nhắc lại có hiệu quả trong việc giảm “tải lượng virus lây nhiễm”, hoặc khả năng truyền virus của người bị nhiễm sang người khác. Bằng cách tự mình tiêm phòng nhắc lại, cha mẹ có thể bảo vệ con mình tốt hơn”.

BA.5 được ước tính chiếm hơn 90% tổng số ca nhiễm mới ở Nhật Bản và có khả năng sẽ thay thế tất cả các biến thể phụ khác của Omicron vào đầu tháng tới. Biến thể phụ này cũng chiếm hơn 81% các trình tự gien được giải mã tại Mỹ, tăng thêm so với tỉ lệ tuần trước là 75,9%; Trong khi đó, tại Nga, BA.4 và BA.5 chiếm con số cao với hơn 75 % số ca bệnh.

Hà Anh