Phòng chống Covid-19: Tiêm vaccine mũi nhắc lại để miễn dịch bền vững
Sự xuất hiện của các biến thể phụ của Omicron như BA.4, BA.5 khiến dịch bệnh Covid-19 có khả năng lây lan nhanh hơn, làm giảm miễn dịch qua thời gian và có thể làm dịch bùng phát trở lại. Vì vậy, theo khuyến cáo của Bộ Y tế, tiêm vaccine vẫn là biện pháp dự phòng hữu hiệu nhất.
Số ca nhiễm tăng cao trở lại
Bộ Y tế cho biết, các nghiên cứu trên thế giới đã ghi nhận hiệu quả bảo vệ của mũi tiêm cơ bản vaccine Covid-19 giảm dần theo thời gian trong vòng 6 tháng sau khi tiêm và trong điều kiện xuất hiện các biến chủng mới. Đặc biệt, với sự lưu hành của biến thể mới của chủng Omicron như BA.4, BA.5, BA.2.12.1... có khả năng lây lan và lẩn tránh hệ miễn dịch cao hơn khiến cho số ca nhiễm Covid-19 tăng cao trở lại. Theo Quyền Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan, trung bình những ngày qua, mỗi ngày ghi nhận có 2.000 F0 mới. So với tháng trước, số mắc tăng 22,4%, giảm 2 ca tử vong, tỷ lệ chết/mắc 0,02%. Trong tháng 7/2022, cả nước ghi nhận trên 33.000 ca mắc, 6 ca tử vong. Tại các tỉnh, thành phố phía Nam, các biến thể phụ BA.4, BA.5 đã chiếm ưu thế.
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Mỹ khuyến cáo, đối với biến chủng Omicron, hiệu quả bảo vệ giảm rất nhanh do nồng độ kháng thể cần thiết để trung hòa virus ở mức cao hơn so với các biến chủng SARS-CoV-2 trước đây. Do vậy, những người đã tiêm mũi cơ bản nếu không tiêm mũi nhắc vẫn có nguy cơ mắc bệnh.
PGS.TS Dương Thị Hồng - Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, cho biết, người từng mắc Covid-19 vẫn có khả năng tái nhiễm và mắc các biến chứng của bệnh, bao gồm trẻ em và người lớn. Một số nghiên cứu gần đây cho thấy người tái nhiễm vẫn có nguy cơ mắc bệnh mức độ nghiêm trọng và phải điều trị hồi sức tích cực. Số ca mắc và tử vong do Covid-19 trên toàn cầu có xu hướng giảm, nhưng ở một số khu vực, dịch bệnh vẫn đang diễn biến phức tạp, xuất hiện các biến chủng mới.
Tiêm mũi nhắc lại để có miễn dịch bền vững
Thời điểm này, khi dịch bệnh đã lắng xuống, cuộc sống người dân trở lại bình thường nhiều người đã bị mắc Covid-19 có tâm lý ngại tiêm các mũi vaccine phòng Covid-19 nhắc lại và mũi tăng cường. Theo cán bộ y tế, việc vận động người dân tiêm mũi nhắc lại (mũi 3, mũi 4) tương đối khó khăn. Nhiều người được vận động đi tiêm nhưng chần chừ vì cho rằng mình đã nhiễm Covid-19, đã có kháng thể sau tiêm 2 mũi.
Về ý kiến cho rằng bị mắc Covid-19 sau khi tiêm mũi 1, mũi 2 là coi như tiêm mũi 3, GS.TS Phan Trọng Lân - Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) nhấn mạnh, khi mắc thì miễn dịch có tăng lên so với tiêm vaccine mũi 1, 2. Tuy nhiên, đáp ứng của mỗi người khi mắc rất khác nhau. Chuẩn hóa hơn nữa là tiêm vaccine mũi nhắc lại, tức là tiêm mũi 3, mũi 4.
“Đối với người bị mắc Covid-19 khi tiêm mũi nhắc lại, tức là mũi 3, mũi 4, so những người mắc mà không tiêm thì miễn dịch của người đã mắc có tiêm vaccine lâu dài hơn, cao hơn. Có nghĩa là, hiệu lực bảo vệ của họ cao hơn trước các biến thể mới...” - ông Lân nói.
Còn theo PGS.TS Dương Thị Hồng - Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, kết quả đánh giá về tình hình an toàn tiêm chủng mũi nhắc lại rất tốt, số liệu phản ứng thông thường và phản ứng nặng sau tiêm về cơ bản giống như tiêm mũi 1, mũi 2, thậm chí thấp hơn. Đến nay, sau 4 đến 6 tháng hoàn thành tiêm mũi cơ bản, đa số người dân đã giảm miễn dịch, đặc biệt những người có bệnh lý nền, người lớn tuổi, người suy giảm miễn dịch còn giảm hơn nữa. Do đó, những đối tượng này cần phải tiêm nhắc lại đúng lịch, đúng liều để duy trì miễn dịch, tránh dịch xâm nhập.
Vì thế, ngoài hướng dẫn cụ thể về tiêm nhắc lại mũi 4 cho người nguy cơ cao như cán bộ y tế, người suy giảm miễn dịch, người cao tuổi, Bộ Y tế cũng hướng dẫn triển khai tiêm chủng cho những người làm ở các trung tâm thương mại, dịch vụ, du lịch, công nhân tại khu công nghiệp.
Bà Hồng cũng cho biết, tiêm mũi nhắc lại vaccine Covid-19 sẽ làm gia tăng nồng độ kháng thể bảo vệ, qua đó giúp cho cơ thể được bảo vệ trước nguy cơ mắc Covid-19, giảm tỷ lệ nhập viện, giảm số ca tiến triển bệnh nặng và ca tử vong do Covid-19. Theo kết quả của một số nghiên cứu gần đây, những người đã tiêm vaccine liều cơ bản và bị mắc Covid-19, miễn dịch bắt đầu giảm ở tuần 10-19 sau tiêm. Nếu những người này được tiêm nhắc vaccine phòng Covid-19 thì sẽ khôi phục khả năng miễn dịch, duy trì hiệu lực bảo vệ trước nguy cơ nhiễm virus SARS-CoV-2. Kết quả nghiên cứu tại Pháp cho thấy nếu được tiêm liều nhắc, những người này được bảo vệ khỏi tái nhiễm vi rút lên đến 81%. Kết quả nghiên cứu tại Hoa Kỳ cho thấy, những người từng mắc Covid-19 nếu chỉ tiêm 2 liều thì hiệu quả phòng nhập viện do tái nhiễm là 34,6%, nhưng nếu được tiêm liều nhắc thì hiệu quả này lên đến 67,6%.
Việc tiêm các mũi nhắc lại (mũi 3, mũi 4) vaccine phòng Covid-19 là cần thiết nhằm bảo vệ người đi tiêm không bị mắc bệnh, đặc biệt là tránh nguy cơ bị bệnh nặng và tử vong do Covid-19 trong điều kiện xuất hiện các biến chủng mới.
Tốc độ tiêm vaccine có xu hướng chậm
Theo Bộ Y tế, tốc độ tiêm vaccine Covid-19 ở một số địa phương hiện nay vẫn chưa đạt tiến độ theo yêu cầu, nhất là tiêm mũi 3, mũi 4 cho người trên 18 tuổi và tiêm cho trẻ từ 5 đến dưới 12 tuổi. Thậm chí là có tình trạng né tránh tiêm vaccine ở một bộ phận người dân.
Cụ thể, hiện nay, với nhóm từ 18 tuổi trở lên, tỉnh có tỷ lệ tiêm nhắc mũi 1 (tiêm mũi 3) thấp như Quảng Nam (54,1%); Bình Định (55,7%); Khánh Hòa (54,6%); Đồng Nai (46,6%); Cần Thơ (53,1%); Tỉnh tiêm nhắc lần 2 (mũi 4) thấp: Vĩnh Phúc (33,9%); Bắc Cạn (35,8%); Nghệ An (26,5%); Quảng Trị (32,8%); Đà Nẵng (36,1%).
Với nhóm từ 12-17 tuổi, một số địa phương triển khai tiêm mũi nhắc thấp được điểm danh như Hà Tĩnh (17,8%); Đà Nẵng (13,5%); Phú Yên (9,9%); Bà Rịa-Vũng Tàu (12,1%); Đồng Nai (20,1%).
Riêng với nhóm trẻ em từ 5-11 tuổi, tỷ lệ tiêm mũi 1 mới đạt 72%, trong đó Hà Nội, TPHCM, Đà Nẵng đều có tỷ lệ tiêm thấp. Chỉ còn hơn 20 ngày để hoàn thành tiến độ tiêm vaccine Covid-19 cho trẻ từ 5 đến dưới 12 tuổi theo yêu cầu của Thủ tướng nhưng tỷ lệ tiêm mũi 2 trên cả nước mới đạt 40%, trong đó vẫn có 5 tỉnh, thành phố tiêm mũi 2 rất thấp dưới 22%.