Đồng đô la tăng ảnh hưởng mạnh tới kinh tế thế giới
Sau 5 lần quyết định tăng lãi suất ngắn hạn trong năm nay từ Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED), đồng đô la Mỹ đã tăng 18% và đạt mức cao nhất trong 20 năm qua. Điều này đang làm gia tăng thêm khó khăn tài chính vào thời điểm các gia đình ở nhiều nước trên thế giới đang phải đối mặt với tình trạng khan hiếm lương thực và năng lượng.
Cú sốc trước đồng đô la
Chi phí sinh hoạt ở Thủ đô Cairo của Ai Cập tăng cao đến mức nhân viên bảo vệ Mustafa Gamal phải gửi vợ và con gái 1 tuổi đến sống với cha mẹ tại một ngôi làng cách thành phố 70 dặm về phía Nam để tiết kiệm tiền.
Trong khi đó, anh Gamal ở lại thành phố làm một lúc hai công việc, sống chung trong một căn hộ với những người trẻ tuổi khác và loại bỏ thịt khỏi chế độ ăn của mình. “Giá của mọi thứ đã tăng gấp đôi. Chúng tôi không có giải pháp thay thế" – anh Gamal buồn bã nói.
Trên khắp thế giới, nhiều người cũng đang chịu nỗi thất vọng như anh Gamal. Mọi người đều có cùng phàn nàn rằng, đồng đô la Mỹ tăng giá khiến đồng nội tệ của họ yếu đi, góp phần làm tăng giá hàng hóa và dịch vụ hàng ngày. Điều này làm gia tăng thêm khó khăn tài chính vào thời điểm các gia đình đang phải đối mặt với tình trạng khan hiếm lương thực và năng lượng.
Ông Eswar Prasad, Giáo sư về chính sách thương mại tại Đại học Cornell, cho biết: “Đồng đô la mạnh làm cho tình hình tồi tệ hơn ở phần còn lại của thế giới. Nhiều nhà kinh tế lo ngại rằng, sự tăng giá mạnh của đồng đô la đang làm tăng khả năng xảy ra suy thoái kinh tế toàn cầu vào năm tới”.
Theo Chỉ số đô la Mỹ chuẩn ICE, so sánh đồng đô la với rổ tiền tệ chủ chốt, đồng đô la đã tăng 18% trong năm nay, tháng trước nó đạt mức cao nhất trong 20 năm. Và đương nhiên, lý do cho sự tăng giá của đồng đô la không có gì là khó hiểu. Để chống lại lạm phát tăng cao của Mỹ, Cục Dự trữ Liên bang (FED) đã tăng lãi suất ngắn hạn chuẩn 5 lần trong năm nay và đang báo hiệu nhiều khả năng sẽ tăng tiếp. Điều đó đã dẫn đến lãi suất cao hơn trên nhiều loại trái phiếu chính phủ và các công ty của Mỹ, thu hút các nhà đầu tư và thúc đẩy đồng tiền của Mỹ tăng giá.
Hầu hết các đồng tiền khác đều yếu hơn nhiều khi so sánh với đồng đô la Mỹ, đặc biệt là ở các nước nghèo. Đồng rupee của Ấn Độ đã giảm gần 10% trong năm nay so với đồng đô la, đồng bảng Ai Cập giảm 20%, trong khi đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ còn giảm một mức đáng kinh ngạc 28%.
Các quốc gia giàu có cũng không miễn nhiễm. Tại châu Âu, vốn đang nghiêng về suy thoái trong bối cảnh giá năng lượng tăng vọt, lần đầu tiên trong 20 năm qua, 1 euro có giá trị dưới 1 đô la, trong khi đồng bảng Anh đã giảm 18% so với 1 năm trước.
Đồng đô la Mỹ tăng giá đang gây tổn thương ở nước ngoài theo một số cách. Trước tiên, nó làm cho hàng nhập khẩu của các nước khác đắt hơn, làm tăng thêm áp lực lạm phát hiện có. Nó cũng “bóp chết” các công ty, người tiêu dùng và chính phủ đi vay bằng đồng đô la, bởi họ cần nhiều nội tệ hơn để chuyển đổi thành đô la khi thanh toán khoản vay. Cuối cùng, nó buộc các ngân hàng trung ương phải tăng lãi suất để cố gắng nâng đỡ đồng tiền của họ và giữ cho tiền không chạy ra khỏi biên giới. Nhưng lãi suất cao hơn cũng làm suy yếu tăng trưởng kinh tế và làm gia tăng tỷ lệ thất nghiệp.
Áp lực chưa từng xảy ra
Trong một khu phố cằn cỗi ở Thủ đô Nairobi của Kenya, nổi tiếng với việc sửa xe hơi và bán phụ tùng ô tô, các doanh nghiệp đang gặp khó khăn và khách hàng thì không hài lòng. Với đồng shipper của Kenya giảm 6% trong năm nay, chi phí nhiên liệu và phụ tùng nhập khẩu tăng cao đến mức một số người đang chọn cách bỏ xe hơi và sử dụng các phương tiện giao thông công cộng.
Sự chênh lệch của các loại tiền tệ đã gây tổn thương cho nền kinh tế trên toàn thế giới nhiều lần trước đây. Chẳng hạn, trong cuộc khủng hoảng tài chính châu Á vào cuối những năm 1990, nhiều công ty ở Indonesia đi vay nặng lãi bằng đô la Mỹ trong thời kỳ bùng nổ đã bị phá sản khi đồng rupiah của Indonesia giảm sâu so với đồng đô la. Vài năm trước đó, đồng peso lao dốc cũng gây ra nỗi đau tương tự cho các doanh nghiệp và người tiêu dùng Mexico.
Tuy nhiên, hệ quả của việc đồng đô la tăng vọt vào năm 2022 là điều chưa từng xảy ra. Bởi nó đang làm tăng thêm áp lực lạm phát toàn cầu vào thời điểm mà giá cả đã tăng vọt. Những gián đoạn đối với thị trường năng lượng và nông nghiệp đã làm gia tăng các hạn chế về nguồn cung xuất phát từ suy thoái và phục hồi sau Covid-19.
Công ty Kingsland Drinks, một trong những nhà đóng chai rượu vang lớn nhất Vương quốc Anh, đã bị ép giá do chi phí vận chuyển thùng chứa, chai, nắp và năng lượng cao hơn. Giờ đây, đồng đô la tăng mạnh đang đẩy giá nguyên liệu mà họ mua từ các vườn nho ở Mỹ và thậm chí từ Chile và Argentina, giống như nhiều quốc gia phụ thuộc vào đồng đô la cho thương mại toàn cầu.
Ông Baker, Giám đốc điều hành của công ty cho biết, Kingsland đã bù đắp một số chi phí tiền tệ của mình bằng cách thực hiện các hợp đồng mua bán bằng đô la với giá cố định. Nhưng tại một số thời điểm, "những hàng rào bảo hiểm đó cũng hết và bạn phải phản ánh thực tế rằng đồng bảng Anh yếu hơn so với đồng đô la Mỹ".
Thông thường, các quốc gia có thể có được một số lợi ích từ việc đồng tiền giảm giá vì nó làm cho sản phẩm của họ rẻ hơn và cạnh tranh hơn ở nước ngoài. Nhưng hiện tại, bất kỳ khoản lợi nhuận nào cao hơn từ xuất khẩu đều không khả thi vì tăng trưởng kinh tế đang bị ảnh hưởng ở hầu hết mọi nơi.