Đề nghị dùng ngân sách địa phương để tuyển dụng giáo viên
Trước thực trạng thiếu giáo viên kéo dài thời gian qua, trao đổi tại nghị trường Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) Nguyễn Kim Sơn đề nghị các địa phương tăng cường dùng ngân sách địa phương để ký các hợp đồng đối với giáo viên không thuộc các chỉ tiêu biên chế.
Chồng chất những nguyên nhân
Tại phiên họp Quốc hội chiều 27/10, Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn đã giải trình về tình trạng thiếu giáo viên (GV), và GV bỏ việc. Lãnh đạo Bộ GDĐT cho hay, đã có trên 200 ý kiến của cử tri gửi tới cho Bộ bày tỏ sự băn khoăn, lo lắng trước việc thiếu GV và GV bỏ việc, chuyển việc.
Ông Sơn phân tích, có 2 vấn đề: Thiếu GV và GV nghỉ việc, chuyển việc. Hai vấn đề này khác nhau nhưng có mối liên hệ mật thiết với nhau. Về việc thiếu GV: Ngành Giáo dục đã phối hợp với ngành Nội vụ tính toán và xác định số lượng GV từ nay đến năm 2026 cần phải bù đắp, bổ sung là 107.000 GV. Con số có thể còn biến động trước tình hình GV nghỉ việc. Con số này cần tính toán để đảm bảo vừa duy trì hoạt động dạy và học bình thường và hơn thế, con số này tính toán để thực hiện các mục tiêu đổi mới, mục tiêu nâng cao chất lượng.
Về nguyên nhân của tình trạng thiếu GV do từ nhiều năm về trước đã thiếu, do số lượng bỏ việc, giảm biên chế, do nhiều năm không tuyển, tuyển nhỏ hơn số cần, do thừa thiếu cục bộ khó điều tiết, thiếu do tăng dân số tự nhiên.
Bộ trưởng Bộ GDĐT cũng dẫn những số liệu cụ thể, từ tháng 9/2015, tổng số học sinh khi bắt đầu năm học của năm 2015 là trên 19 triệu học sinh. Nhưng đến tháng 9/2022, khi bắt đầu năm học là trên 23 triệu học sinh. Trong khi đó, số GV vào tháng 9/2015 có 1.156.000 GV cho bậc mầm non đến phổ thông. Đến thời điểm tháng 9/2022 có 1.227.000 GV. Có thể thấy, số giáo viên nhiều hơn 71.000 người, trong khi số học sinh đã tăng trên 3.000.000. Ông Sơn cho rằng, đây là tình trạng thiếu do vấn đề tăng số học sinh do tăng dân số tự nhiên; Thiếu GV do vấn đề dịch bệnh tác động đến các trường mầm non phải đóng cửa, đặc biệt là các nhóm trẻ tư thục số lượng đóng cửa rất lớn...
Thiếu GV còn do nhiều nguyên nhân như một thời gian dài không tuyển, không tuyển được, nhiều nơi dồn vài ba năm mới tuyển. Mặt khác còn vấn đề thiếu nguồn tuyển hoặc có nguồn đã được đào tạo nhưng không dự tuyển vì chọn các ngành khác. Thiếu GV do phải triển khai một số môn học mới trong chương trình giáo dục phổ thông nhằm nâng cao năng lực, phẩm chất, kỹ năng của người học. Chẳng hạn như môn Tin học, Ngoại ngữ bắt buộc từ lớp 3 vào năm 2022, còn học sinh THPT học môn Mỹ thuật, Âm nhạc. Theo con số thống kê thì chỉ số GV dành cho các môn học mới đến năm 2025, 2026 thiếu 26.228 GV để đảm bảo cho các môn.
Kiến nghị tăng phụ cấp ưu đãi cho giáo viên mầm non
Trước tình trạng thiếu GV kéo dài, ông Nguyễn Kim Sơn cho hay, về giải pháp, vừa qua Bộ Chính trị đã duyệt giao cho ngành Giáo dục hơn 65.000 chỉ tiêu biên chế GV từ nay đến năm 2026, riêng năm 2022 chỉ tiêu biên chế là hơn 27.000 GV. Các Sở Nội vụ của các địa phương đã bắt đầu công việc tuyển dụng GV.
Bộ GDĐT cũng lưu ý, ngoài việc thiếu chỉ tiêu, các địa phương còn tồn đọng hơn 10.000 chỉ tiêu chưa tuyển dụng. Đề nghị các địa phương vừa tuyển dụng mới, vừa tuyển dụng số lượng còn tồn đọng này. Tuy nhiên, việc dồn vào tuyển dụng cũng sẽ dẫn đến những khó khăn khác như nguồn tuyển và tăng chỉ tiêu đào tạo. Các địa phương cần tuyển ngay, tránh tình trạng để dồn 2-3 năm mới tuyển.
Một trong các chính sách rất quan trọng là tăng lương cho GV, chính sách này đang được Chính phủ tính toán, sẽ là giải pháp quan trọng để giải quyết đời sống, tâm lý GV, để GV yên tâm công tác.
Đặc biệt, GV thiếu nhiều nhất và bỏ việc nhiều nhất là ở bậc mầm non, số nghỉ việc ở bậc mầm non chiếm trên 40%. Vì vậy, đề nghị Quốc hội xem xét điều chỉnh phụ cấp ưu đãi cho GV bậc mầm non. Hiện nay, phụ cấp ưu đãi của GV mầm non đang tính 35%, nếu tốt nhất tăng phụ cấp ưu đãi cho GV mầm non tương tự như phụ cấp ưu đãi của y tế cấp cơ sở, nếu không thì cũng tối thiểu tăng 35% lên 70% ngang với mức ưu đãi cũ của y tế cơ sở. “Về phía ngành Giáo dục chúng tôi kiến nghị và rất mong muốn tăng phụ cấp ưu đãi cho GV mầm non”- ông Sơn nhấn mạnh.
Một chính sách nữa để giải quyết thiếu GV, đó là cân nhắc việc giảm biên chế 10%. Số này cân nhắc điều chỉnh ở tỷ lệ là GV. Các địa phương đề nghị cần giám sát, thanh tra, kiểm tra việc tuyển dụng đảm bảo việc tuyển dụng công khai, công bằng, tránh phát sinh tiêu cực trong tuyển dụng GV. Bên cạnh đó, ông Sơn đề nghị các địa phương tăng cường dùng ngân sách địa phương để ký các hợp đồng đối với GV mà không thuộc xác định chỉ tiêu biên chế. Hiện còn thiếu căn cứ pháp lý cho việc này và cần cơ chế tháo gỡ.