Khi bị kiến ba khoang đốt
Gần đây, số bệnh nhân bị kiến ba khoang đốt phải đến bệnh viện khám, điều trị có xu hướng tăng cao. Theo các bác sĩ, đây là thời điểm kiến ba khoang vào mùa sinh sản, cần hết sức đề phòng.
Loài côn trùng ưa ánh sáng
Khoảng 3 tháng nay, Bệnh viện Da liễu Trung ương tiếp nhận khoảng 900 bệnh nhân bị viêm da kích ứng đến khám, riêng viêm da tiếp xúc với kiến ba khoang chiếm gần 50%.
Các chuyên gia y tế cho biết, kiến ba khoang xuất hiện nhiều nhất vào thời điểm là tháng 4, 5, 6 và tháng 9-10 hàng năm. Kiến ba khoang ưa khí hậu ẩm, thường sống chủ yếu ở khu vực đồng bằng, trên các cánh đồng, ven ruộng, bãi cỏ, những nơi đang xây dựng dang dở, trên các thân cây mục. Vì vậy, các khu dân cư gần cánh đồng, bãi cỏ, nhất là các khu chung cư cao tầng có nguy cơ xuất hiện kiến ba khoang rất cao.
Số ca mắc gia tăng do thời điểm này được các bác sĩ giải thích là mùa sinh sản của kiến ba khoang. Loài côn trùng này có tính hướng sáng nên bay vào trong nhà, đậu trên quần áo, khăn mặt, giường chiếu, chăn màn... Những người làm việc văn phòng, học sinh có nguy cơ bị kiến ba khoang tấn công cao. Vì vậy, khi học tập hay làm việc bên ánh đèn, người dân nên đóng cửa sổ hoặc mua lưới chống côn trùng. Khi vô tình tiếp xúc với chất độc kiến tiết ra, bệnh nhân sẽ bị tổn thương da.
Theo bác sĩ Nguyễn Thị Quỳnh Trang, Trung tâm Da liễu - Dị ứng (Bệnh viện 108), dấu hiệu đầu tiên của người bị kiến ba khoang đốt là ngứa, bỏng rát và căng da. Sau đó, da đỏ và sưng nề, xuất hiện nhiều mụn nước to nhỏ không đều 1-5 mm, vài ngày sau thành bóng nước hay bóng mủ.
Sang thương xuất hiện thành đường, nếu bệnh nhân cào gãi hay chà xát sẽ làm tổn thương lan sang vị trí khác. Người bệnh có thể được chẩn đoán nhầm là zona, herpes. Trường hợp nặng, người bệnh có thể có sốt nhẹ, nổi hạch, đau vùng cổ, nách, bẹn tương ứng với tổn thương. Tổn thương da thường hết sau một tuần nhưng sẽ để lại dát thẫm màu và sẽ mờ dần đi theo thời gian.
Không tự ý mua thuốc bôi và điều trị
Kiến ba khoang có thân hình thon, dài như hạt thóc, có 3 đôi chân, bụng có đốt, thon nhọn về đuôi. Loài kiến có đôi cánh trong suốt gấp gọn bên dưới cánh cứng, tuy nhiên chúng hiếm khi bay và bò rất nhanh. Kiến ba khoang có đầu và bụng dưới màu đen, trong khi ngực và bụng trên lại có màu đỏ, vùng trên giữa phát quang ngũ sắc, óng ánh màu xanh, đính kèm đôi cánh cứng (elytra). Kiến ba khoang không thuộc họ kiến. Đây là loài côn trùng bắt mồi có tên khoa học là Paederus fuscipes Curtis.
Dưới đốt bụng của kiến ba khoang có hai tuyến độc tố có tên khoa học là Pederin. Khi tiếp xúc với da, độc tính Pederin thấm vào da, nhẹ thì sẽ làm da ngứa rát, nặng hơn thì sưng, phồng rộp, nhiễm trùng mưng mụn nước. Đặc biệt nếu độc tố dính vào mắt thì có thể gây bỏng mắt hoặc bị mù tạm thời.
"Khi bị chà xát hay dập nát, cơ thể chúng có thể phóng ra chất dịch chứa chất paederin. Chất này khi tiếp xúc với bề mặt da gây nên phản ứng viêm da tiếp xúc kích ứng", bác sĩ Trang cho biết.
Bác sĩ Trang khuyến cáo, ngay sau khi tiếp xúc hay nghi ngờ tiếp xúc kiến ba khoang, người dân cần rửa tổn thương với nhiều nước sạch. Nếu bị tiếp xúc vùng mắt, cần rửa nhiều bằng nước muối sinh lý 0,9%. Trường hợp nhẹ, bệnh có thể tự khỏi, dùng thuốc bôi tại chỗ như hồ nước, kem bôi có chứa kháng sinh và corticoid. Trường hợp tổn thương lan rộng, gây phù nề nhiều, hay có triệu chứng toàn thân, cần bổ sung thuốc uống như kháng histamine, kháng sinh, corticoid.
Người bệnh tuyệt đối không tự ý mua thuốc bôi và điều trị, cần thăm khám tại cơ sở y tế chuyên khoa. Nếu được điều trị đúng, bệnh thường khỏi sau 5-7 ngày.
"Rất nhiều người không nghĩ do tiếp xúc với kiến ba khoang mà lầm tưởng mắc bệnh Zona nên sử dụng thuốc Acyclovir để bôi và uống. Điều này vô tình làm cho tổn thương lan rộng hơn", bác sĩ Nguyễn Thị Thanh Thùy- Trưởng khoa Điều trị bệnh da phụ nữ và trẻ em (Bệnh viện Da liễu Trung ương) nói.
Để phòng tránh, người dân cần vệ sinh môi trường sống sạch sẽ, phát quang cây cối, bụi rậm. Nếu phát hiện khu vực sinh sống có kiến ba khoang, cần hạn chế mở cửa, giảm sử dụng nhiều bóng đèn, có thể sử dụng lưới chống côn trùng. Trước khi sử dụng quần áo, khăn mặt, chăn màn, cần có thói quen kiểm tra kỹ, giũ sạch.