Di tích phủ Trịnh thuộc làng Bồng Thượng, xã Vĩnh Hùng, huyện Vĩnh Lộc được Bộ Văn hóa-Thông tin (nay là Bộ VHTTDL) công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia năm 1995. Trong lịch sử, phủ Trịnh được xây dựng trên diện tích khoảng 10ha, gồm có các hệ thống cung điện, đền đài khá hoàn chỉnh làm nơi thờ tự tổ tiên, nơi đặt hành dinh, nơi ăn ở của các chúa Trịnh (phủ từ, khu nội phủ, hành doanh, khu làm việc của các quan, khu thờ cúng, khu vườn hoa, bàn cờ… Từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII, nơi đây được coi là hành dinh thứ 2 của nhà Trịnh sau phủ Liêu ở Thăng Long, đồng thời cũng là công trình kiến trúc tiêu biểu của thời kỳ Lê-Trịnh trên vùng đất xứ Thanh. Theo thời gian, cũng như những biến cố lịch sử đặc thù, cụm di tích này chỉ còn duy nhất một tòa nhà 7 gian hình chữ nhất, lợp ngói, kiến trúc đơn giản và đang xuống cấp nghiêm trọng. Từ năm 2010, UBND tỉnh Thanh Hóa đã tiến hành Dự án bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị khu di tích lịch sử văn hóa phủ Trịnh, nghè Vẹt và lăng mộ Thành tổ Triết vương Trịnh Tùng. Đến năm 2015, dự án Tôn tạo Khu di tích phủ Trịnh, xã Vĩnh Hùng, huyện Vĩnh Lộc được Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hoá phê duyệt với kinh phí khoảng hơn 756 tỷ đồng. Trong số này, ngân sách của tỉnh là 304 tỷ đồng, vốn ngân sách huyện Vĩnh Lộc là hơn 71 tỷ đồng, vốn xã hội hoá và các nguồn huy động khác là hơn 380 tỷ đồng. Năm 2019, dự án được HĐND tỉnh Thanh Hoá điều chỉnh chủ trương đầu tư (từ 3,84ha lên 13,06ha). Chủ đầu tư dự án là Sở VHTTDL, trong đó, phần giải phóng mặt bằng, tái định cư do UBND huyện Vĩnh Lộc làm chủ đầu tư. Dự án đầu tư khu vực trong đê (6,49ha) bao gồm các hạng mục: Nhà đón tiếp, quảng bá lễ hội; nhà bia; cổng phủ từ; phủ từ; lầu ngâm thơ; hồ nước... Khu vực ngoài đê (5,23ha) bao gồm các hạng mục: Chòi nghỉ; tam cấp lên xuống; sân lát đá xanh; kè và bậc bến thuyền. Bồi thường giải phóng mặt bằng và tái định cư cho khoảng 210 hộ dân thuộc phạm vi thu hồi đất thực hiện dự án. Ghi nhận thực tế tại di tích phủ Trịnh, còn rất nhiều hộ dân nằm trong phạm vi dự án chưa thực hiện di dời vì chưa nhận được đền bù theo quy định. Cùng với đó là việc, bên trong dự án, còn nhiều công trình đang xây dựng dang dở, cỏ mọc um tùm. Được biết, trong giai đoạn từ năm 2016-2020, quần thể Khu di tích lịch sử quốc gia phủ Trịnh được đầu tư gần 300 tỷ đồng để bảo tồn, trùng tu, tôn tạo bao gồm cả ngân sách Nhà nước, đóng góp của con cháu dòng họ Trịnh và các nguồn vốn xã hội hóa. Theo báo cáo tiến độ thực hiện, giải ngân các dự án đầu tư công năm 2022 của UBND tỉnh thì dự án đang tạm dừng thi công do các hạng mục đang thi công phải điều chỉnh lại quy mô, kết cấu theo Nghị quyết số 211 (năm 2019) của HĐND tỉnh Thanh Hoá. Hiện dự án đang hoàn thiện hồ sơ để trình Chủ tịch UBND tỉnh phê duyệt điều chỉnh theo Nghị quyết trên.
Đình Minh