Huyền thoại Netanyahu trở lại
Việc cựu Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Quốc hội mới đây đã mở đường để ông quay lại chiếc ghế quyền lực. Với 99% số phiếu được kiểm cho thấy đảng Likud của ông Netanyahu giành được 32 ghế Quốc hội. Cộng với số phiếu của các đảng khác, liên minh của ông Netanyahu giành 64/120 ghế.
Trong khi đó, các đảng thuộc phe trung dung của Thủ tướng đương nhiệm Yair Lapid chỉ giành được 51 ghế. Ông Lapid đã thừa nhận thất bại và cam kết sẽ chuyển giao quyền lực trong trật tự sau khi chúc ông Netanyahu may mắn.
Ông Netanyahu, 73 tuổi, là Thủ tướng có thời gian tại vị lâu nhất Israel với hơn 15 năm cầm quyền. Tháng 5/2021, ông “đánh rơi” chức vụ này khi cựu phụ tá Naftali Bennett liên kết với ông Lapid để lập chính phủ liên minh.
Chính phủ trước đây của ông Netanyahu đã thực hiện nhiều đợt tấn công các nhóm vũ trang Palestine tại dải Gaza, nên chỉ vài giờ sau kết quả bầu cử được công bố, lực lượng vũ trang tại Gaza đã phóng 4 quả rốc két về phía Israel. Trong khi đó Thủ tướng Italy Giorgia Meloni và Thủ tướng Hungary đã lập tức lên tiếng chúc mừng. Còn tờ The Times of Israel đưa tin, ông Netanyahu đã chuẩn bị thành lập chính phủ mới, với một liên minh “có trách nhiệm, tránh những cuộc phiêu lưu không cần thiết và mở rộng phạm vi hòa bình”.
Chào đời năm 1949 ở Tel Aviv trong một gia đình trí thức, ông Netanyahu được nuôi dạy ở Jerusalem, trước khi gia đình di cư đến Mỹ và ông học trường trung học ở Philadelphia (bang Pennsylvania). Quay về Israel sau khi tốt nghiệp trung học, ông Netanyahu gia nhập đơn vị biệt kích Sayeret Matkal tinh nhuệ của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF).
5 năm tại ngũ, ông được thăng chức đại úy và từng bị thương khi tham gia các chiến dịch quân sự ở Jordan, Lebanon và Chiến tranh Ả Rập - Israel lần thứ tư vào năm 1973. Xuất ngũ, ông quay lại Mỹ và tốt nghiệp Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) và theo học ngành khoa học chính trị của Đại học Harvard và MIT.
Năm 1976, ông quay về Israel, cùng cha thành lập Viện Chống khủng bố Yonatan Netanyahu và bắt đầu xây dựng các mối quan hệ với giới chính khách. Năm 1982 ông được bổ nhiệm làm Phó đại sứ tại Đại sứ quán Israel ở Washington D.C trước khi trở thành Đại sứ Israel tại Liên hợp quốc, từ năm 1984 -1988. Trong thời gian làm đại sứ, ông Netanyahu trở thành “bạn bè” của ông Fred Trump, cha cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Ông Netanyahu bước vào chính trường Israel với việc gia nhập đảng Likud năm 1988. Năm 1993, trở thành Chủ tịch Likud. Năm 1995, Thủ tướng lúc bấy giờ, ông Rabin bị ám sát, ông Netanyahu trở thành Thủ tướng trẻ tuổi nhất của Israel vào thời điểm nhậm chức (46 tuổi). Đến năm 1999, đảng Likud thất bại trước đảng Lao động và mất ghế Thủ tướng. Ông tạm thời lui khỏi chính trường trước khi quay lại nội các dưới thời Thủ tướng Ariel Sharon.
Năm 2007, ông được bầu làm Chủ tịch Likud và một lần nữa quay lại cương vị Thủ tướng năm 2009 và liên tục cầm quyền suốt 12 năm. Đến năm 2021 một lần nữa lại rời khỏi cương vị này.
Sự thăng trầm trong cuộc đời hoạt động chính trị đã biến ông Netanyahu thành một huyền thoại sống của Israel. Ông cũng được cả phía ủng hộ lẫn không ủng hộ coi là một chính khách lão luyện và cứng rắn. Trong những khoảng thời gian ông là Thủ tướng, vị thế của Israel trở nên mạnh mẽ vượt ra khỏi phạm vi khu vực Trung Đông.
Một bình luận của Reuters cho rằng, sự trở lại của “huyền thoại Netanyahu” lần này cho thấy Israel sẽ có những thay đổi căn bản, đồng thời khu vực Trung Đông cũng sẽ có những diễn biến mới. Chính phủ liên minh của ông Netanyahu sẽ tập trung vào nỗ lực cải cách trong nước, đồng thời nhiều khả năng sẽ theo đuổi một chương trình nghị sự giảm căng thẳng với người Palestine, duy trì mối quan hệ tốt đẹp với Mỹ cũng như mở rộng các thỏa thuận hòa bình với các nước Ả Rập.
Giới quan sát chính trị thế giới cho rằng, chiến thắng của ông Netanyahu được chờ đợi sẽ kết thúc tình trạng bế tắc chưa từng thấy ở Israel, khi có đến 5 cuộc tổng tuyển cử diễn ra trong chưa đầy 4 năm. Lần này, ông Netanyahu giành được chiến thắng rõ ràng trong Quốc hội nhờ sự ủng hộ của các đảng có xu hướng cánh hữu và tôn giáo. Tuy nhiên, ông vẫn phải chờ được Tổng thống giao nhiệm vụ chính thức để có thể thành lập chính phủ mới. Quy trình này sẽ mất vài tuần.
Washington đã công khai bảo lưu quan điểm chờ Israel có chính phủ liên minh mới, nhưng đại diện Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định hai nước “chia sẻ những giá trị chung”. Còn Đại sứ Mỹ tại Israel - ông Thomas Nides, cho biết đã trao đổi với ông Netanyahu để bày tỏ mong muốn “sẵn sàng làm việc cùng nhau để duy trì quan hệ gắn kết không thể bẻ gãy”.