Các sông băng đang dần biến mất

Gia tăng tốc độ tan băng

Theo các nhà khoa học, nếu thế giới có thể hạn chế sự nóng lên trong tương lai và hoàn thành các mục tiêu quốc tế thì gần một nửa sông băng trên toàn cầu sẽ biến mất. Các tác giả nghiên cứu cho biết, hầu hết các sông băng nhỏ nhưng nổi tiếng đang dần tuyệt chủng. Trong trường hợp xấu nhất khi nhiệt độ tăng lên vài độ C - điều khó có thể xảy ra - 83% sông băng trên thế giới sẽ biến mất vào năm 2100.

Nghiên cứu được đăng trên tạp chí Science của Mỹ đã kiểm tra tất cả 215.000 sông băng trên toàn cầu - không tính những sông băng trên các dải băng ở Greenland và Nam Cực - theo cách toàn diện hơn các nghiên cứu trước đây. Sau đó, các nhà khoa học đã sử dụng mô phỏng máy tính để tính toán, sử dụng các mức độ nóng lên khác nhau, bao nhiêu sông băng sẽ biến mất, bao nhiêu nghìn tỷ tấn băng sẽ tan chảy và mức độ đóng góp của nó vào mực nước biển dâng.

“Thế giới hiện đang trên đà tăng 2,7 độ C kể từ thời kỳ tiền công nghiệp, nó có nghĩa là đến năm 2100 chúng ta sẽ mất 32% khối lượng sông băng trên thế giới, hay 48,5 nghìn tỷ tấn băng cũng như 68% sông băng biến mất” - ông David Rounce, nhà nghiên cứu về sông băng và giáo sư kỹ thuật tại Đại học Carnegie Mellon, tác giả chính của nghiên cứu – nói và cho biết, điều đó sẽ làm tăng mực nước biển tăng thêm 115 mm bên cạnh việc các vùng biển đã trở nên rộng hơn do các tảng băng tan chảy và nước ấm hơn.

Theo ông Rounce: “Dù thế nào đi chăng nữa, trái đất sẽ mất rất nhiều sông băng. Nhưng chúng tôi có khả năng tạo ra sự khác biệt bằng cách hạn chế số lượng sông băng tan biến mất”.

“Đối với nhiều sông băng nhỏ thì đã quá muộn, tuy nhiên, kết quả của chúng tôi cho thấy rõ ràng rằng, mọi mức nhiệt độ toàn cầu đều quan trọng để giữ càng nhiều băng trong các sông băng càng tốt” - đồng tác giả nghiên cứu Regine Hock, nhà nghiên cứu về sông băng tại Đại học Alaska Fairbanks và Đại học Oslo ở Na Uy - cho biết.

Theo nghiên cứu, lượng băng mất đi dự kiến vào năm 2100 nằm trong khoảng từ 38,7 nghìn tỷ tấn đến 64,4 nghìn tỷ tấn, tùy thuộc vào mức độ trái đất nóng lên và lượng than, dầu, khí đốt được đốt cháy. Nghiên cứu tính toán rằng, trong trường hợp tốt nhất, lượng băng tan sẽ làm mực nước biển thế giới tăng thêm từ 90 mm và trong trường hợp tốt nhất lên đến 166 mm, nhiều hơn từ 4% đến 14% so với các dự đoán trước đây.

Hậu quả khôn lường

Theo nhà nghiên cứu Ben Strauss - Giám đốc điều hành của Climate Central, mực nước biển dâng cao hơn 114 mm từ sông băng có nghĩa là hơn 10 triệu người trên khắp thế giới, trong đó có hơn 100.000 người ở Mỹ sẽ sống dưới mực nước biển. Ông Strauss cho biết, mực nước biển dâng trong thế kỷ 20 do biến đổi khí hậu đã làm tăng thêm khoảng gần 10 mm so với mức dâng từ Siêu bão Sandy năm 2012 gây thiệt hại khoảng 8 tỷ USD. Theo các nhà khoa học, mực nước biển dâng trong tương lai sẽ do các tảng băng tan chảy nhiều hơn là các sông băng.

Bên cạnh đó, một số nhà khoa học cảnh báo, hậu quả của các dòng sông băng tan chảy không chỉ là việc mực nước biển dâng cao. Nguy hiểm hơn, nguồn cung cấp nước cho một bộ phận lớn dân số thế giới sẽ bị thu hẹp lại, thêm nhiều rủi ro từ các trận lũ lụt do băng tan và mất đi các điểm phủ băng lịch sử từ Alaska đến dãy Alps, thậm chí gần trại căn cứ của đỉnh Everest.

Ông Mark Serreze - Giám đốc Trung tâm Dữ liệu Băng và Tuyết Quốc gia – nhận định: “Đối với những nơi như dãy Alps hay Iceland... sông băng là một phần khiến những cảnh quan này trở nên đặc biệt. Khi lớp băng bị mất đi theo một nghĩa nào đó, linh hồn của danh thắng cũng bị mất đi”.

Được biết, sông băng Columbia ở Alaska có 216 tỷ tấn băng vào năm 2015, nhưng nếu trái đất tiếp tục nóng lên, nó sẽ chỉ còn một nửa kích thước đó. Các chuyên gia nhấn mạnh, nếu nóng lên 4 độ C kể từ thời kỳ tiền công nghiệp (trường hợp xấu nhất khó xảy ra) thì nó sẽ mất đi 2/3 khối lượng.

Nhà khoa học chính của Trung tâm Băng tuyết Quốc gia Twila Moon khẳng định, các sông băng rất quan trọng đối với cuộc sống của con người ở nhiều nơi trên thế giới. Chúng cung cấp nước uống, nước nông nghiệp, thủy điện và các dịch vụ khác hỗ trợ hàng tỷ người.

Ông Moon đánh giá, nghiên cứu này “đại diện cho những tiến bộ đáng kể trong việc dự đoán các sông băng trên thế giới có thể thay đổi như thế nào trong 80 năm tới do biến đổi khí hậu do con người tạo ra”.

Trong khi đó, theo ông Ruth Mottram và Martin Stendel - các nhà khoa học khí hậu tại Viện Khí tượng Đan Mạch, những người không tham gia nghiên cứu – cho rằng, nghiên cứu này được đánh giá cao bởi nó đã tính đến các yếu tố làm thay đổi sông băng một cách chi tiết mà các nghiên cứu trước đây không có.

Nghiên cứu mới này xác định rõ hơn các yếu tố về cách tan chảy băng của các sông, nguyên nhân không chỉ do không khí ấm lên mà còn do nước ở cả bên dưới và ở rìa của các sông băng và cách các mảnh vụn có thể tan chảy chậm lại. Các nghiên cứu trước đây thường tập trung vào các sông băng lớn và ước tính chung cho khu vực thay vì tính toán cho từng sông băng riêng lẻ.

Con số tổn thất ước tính mà nhóm của ông Rounce đưa ra khủng khiếp hơn so với dự báo trước đó. Nếu thế giới bằng cách nào đó có thể hạn chế sự nóng lên ở mức mục tiêu toàn cầu là 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp - thế giới đã ở mức 1,1 độ - Trái đất có thể sẽ mất 26% tổng khối lượng băng tan vào cuối thế kỷ này (38,7 nghìn tỷ tấn băng tan). Các ước tính tốt nhất trước đây cho rằng, mức độ tan chảy chỉ chiếm 18% tổng tổn thất khối lượng.

Theo ông Tales Carvalho Resende - cán bộ dự án tại đơn vị di sản thiên nhiên của UNESCO, sông băng tan chảy có vẻ như là một vấn đề xa vời, nhưng đây là một vấn đề toàn cầu nghiêm trọng có thể ảnh hưởng nặng nề đến các cộng đồng ở hạ nguồn. Chỉ bằng cách hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C so với mức tiền công nghiệp, chúng ta mới có thể cứu được các sông băng.

Mai Phương