Tết là thiêng liêng
Tết đối với họa sĩ Mai Xuân Oanh là một điều thiêng liêng. Đặc biệt là mùa xuân, mùa của cây cối đơm hoa, đất trời giao hòa, một nét đẹp diệu kỳ và màu nhiệm. Đứng trước thiên nhiên mùa xuân, họa sĩ Mai Xuân Oanh vẽ lại bằng sự kết hợp ký ức với thực tại với những bến sông, không gian thênh thang có hoa dại, cảnh làng quê hoa gạo tháng ba đỏ rực bên những mái chùa cong...
Họa sĩ Mai Xuân Oanh sinh ra và lớn lên ở một vùng quê Đồng bằng Bắc Bộ có phong cảnh hữu tình và có lịch sử lâu đời - một thị trấn nhỏ thuộc huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương. Nơi ấy vừa có sinh hoạt phố xá, nghề thủ công, buôn bán... lại có cả nghề nông truyền thống. Quê của anh có một đặc điểm khá riêng, đó là sinh hoạt đan cài giữa làng và phố.
Từ khi biết nhận thức, họa sĩ Mai Xuân Oanh đã cảm nhận được rõ nét về phong cảnh quê hương rất tươi đẹp phong phú và sống động, đó là hình ảnh dãy phố, con ngõ sát nhà nơi anh ở, đến những ngôi đình, mái chùa cong, những rặng tre, cây gạo nơi thôn làng… Đặc biệt là nơi đầu phố, cánh đồng lúa, dòng sông, ao hồ để lại cho anh nhiều ấn tượng sâu sắc: “Ngoài những giờ đi học ở trường thì phần lớn thời gian những đứa trẻ chúng tôi có mặt ở ngoài trời để được thỏa sức nghịch ngợm chơi những trò mà trẻ con thời đó ưa thích”, họa sĩ Mai Xuân Oanh nhớ lại.
“Ký ức tuổi thơ của tôi ngoài thiên nhiên con người còn là những sinh hoạt như chợ búa, lễ hội dân gian, hình tượng nhân vật anh hùng xây dựng lên quê hương xứ sở… Do sở thích cá nhân, sự quan sát và chú ý của tôi hơi khác với những bạn bè cùng lứa, ngoài những lúc vui chơi cùng mọi người tôi thường một mình ngồi trên tầng thượng để nhìn bao quát khu phố nơi tôi ở và có những suy tư vẩn vơ. Có khi ngồi trên một cành cây, trên bờ đê, trên một bức tường để có thể nhìn ngắm không gian thả sức cho những suy nghĩ của mình có cơ hội thỏa thích tưởng tượng. Sau này dù sống và làm việc ở nhiều nơi, hình ảnh quê hương tuổi thơ luôn hiện hữu và in đậm trong ký ức. Điều này là động lực thôi thúc tôi đến với hội họa chuyên nghiệp và dấn thân trên con đường này”.
Tình yêu quê hương là cái gì đó rất tự nhiên trong mỗi con người chúng ta.
Họa sĩ Mai Xuân Oanh
Thời kỳ đầu lên công tác miền núi, họa sĩ Mai Xuân Oanh dành thời gian tập trung sáng tác tranh đề tài, tranh nhân vật, tranh chân dung nhân vật chủ đề con người miền núi Tây Bắc. Giai đoạn này với anh, cũng đã thu hoạch được ít nhiều thành công, đó là những ghi nhận giải thưởng qua các triển lãm mỹ thuật.
“Tuy vậy tôi nhận thấy mình cần thử nghiệm và thả sức cho mình tự do hơn trong các đề tài khác tôi bắt đầu vẽ nhiều về thiên nhiên cuộc sống xung quanh mình như tranh phong cảnh, tranh tĩnh vật... và phát hiện ra nhiều điều thú vị, cũng như những thành công mới. Và từ đó hình ảnh thiên nhiên làng quê, hoa cỏ được tôi vẽ nhiều bên cạnh những tranh nhân vật và đề tài nêu trên”, họa sĩ Mai Xuân Oanh chia sẻ.
Họa sĩ Mai Xuân Oanh được sống, làm việc ở miền núi Tây Bắc hơn chục năm. Vẻ đẹp thiên nhiên con người nơi đây đã đi vào các tác phẩm của anh một cách rất tự nhiên. Bằng chất liệu sơn dầu, anh đã vẽ rất nhiều tranh phong cảnh về thiên nhiên mùa xuân Tây Bắc. Đó là những bản Thái với sắc trắng tinh khôi của hoa mận, hoa lê, rồi tháng ba hoa xoan nở tím trời.
Ngoài ra, anh còn khai thác các góc, các ô cửa nhà sàn với những tranh tĩnh vật mùa xuân, những hình ảnh thiếu nữ Thái với truyền thuyết hoa ban trong những bức tranh lụa: “Như thành thông lệ năm nào Hà Nội studio cũng tổ chức triển lãm Tết ART cho nhóm anh em họa sĩ chúng tôi. Đó cũng là cơ duyên giúp tôi sáng tác thể loại tranh tết. Cùng với những kinh nghiệm vẽ về mùa xuân nêu trên khi vẽ tranh tết tôi cũng có nhiều hứng thú tìm tòi nhằm tạo ra cách biểu đạt riêng cho thể loại tranh này”.
Trong cuộc sống, họa sĩ Mai Xuân Oanh thích trạng thái thăng bằng hơn là cực đoan. Vì thế, anh thường kết hợp trong tranh yếu tố tương tác như thực và hư, ký ức và thực tại, tưởng tượng và hiện thực… nhằm hướng tới một tổng thể hài hòa, bình yên, bay bổng lãng mạn, nhưng hàm chứa bên trong năng lượng và sự sung mãn... Đó cũng là thông điệp anh muốn gửi gắm qua tác phẩm.
“Tình yêu quê hương là cái gì đó rất tự nhiên trong mỗi con người chúng ta”, họa sĩ Mai Xuân Oanh tâm sự. “Ở mỗi miền quê, tôi luôn tìm cách khai thác những nét riêng, chắt chiu từng vẻ đẹp để thể hiện trong tranh của mình. Điều này phải xuất phát từ tình cảm chân thật, mình phải giành sự quan sát thiên nhiên, con người, sự vật một cách chuyên chú làm sao cho mình như sống trong đời sống ấy và tìm cách thể hiện tinh thần ấy vào tranh hơn cả sức mình thì mới có hy vọng giúp người xem đồng cảm được. Để đạt được điều này không dễ, có khi thành công và có khi không thành công.
Nhiều khi thành công đó có thể là may mắn hay do một cơ duyên trời cho về sự nhạy cảm với một lĩnh vực, một góc nhỏ của cuộc sống mà mình có sở trường để có thể đem đến những cảm nhận tốt đẹp cho người xem tranh”.
Trong tranh, họa sĩ Mai Xuân Oanh sử dụng khá nhiều gam màu, trong đó có những bức màu êm dịu nhẹ nhàng cũng như nhiều bức vẽ màu sắc tương phản mạnh. Với những tranh Tết, tranh vẽ về đề tài dân gian, anh hay sử dụng không gian đồng hiện với những màu tươi: “Điều này tôi đã khai thác và phát triển trên nền tảng tranh dân gian và những tranh tết được bày bán ở chợ quê tôi ngày xưa”.
Theo họa sĩ Mai Xuân Oanh, những gì mà anh đã làm là những thành quả bước đầu. Dự định của anh trong năm mới cũng nhiều, như triển lãm, khai thác những góc độ mới của đời sống đương đại… Nhưng hơn hết, với anh, là phải tìm cách làm mới chính mình để sáng tác được những tác phẩm có giá trị nghệ thuật cao hơn.