Độc đáo nghi lễ Tế nữ quan trong ngày 'Tiên giáng' ở Đền Mẫu Âu Cơ

Ngay từ sáng sớm, hàng nghìn du khách thập phương đã nô nức đổ về Đền Mẫu Âu Cơ để tham dự ngày hội. Mở đầu lễ hội là lễ tế thành hoàng làng và rước kiệu, rước lễ vật từ đình Đức Ông về Đền Mẫu Âu Cơ.

Lễ dâng hương, dâng hoa, lễ vật với 100 cầu bánh ngọt, quả, rượu, trà, trầu và hương, hoa, mâm cơm chay, cơm mặn (lễ vật của 100 người con dâng lên mẹ Âu Cơ) nhằm tri ân công đức Tổ Mẫu Âu Cơ, cầu mong Tổ Mẫu phù hộ cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mọi người có cuộc sống ấm no, bình an, hạnh phúc.

Tiếp đó, các đại biểu và đông đảo quần chúng nhân dân, du khách thập phương đã lắng nghe chúc văn tri ân công đức Tổ Mẫu Âu Cơ. Trong đó nhấn mạnh về huyền thoại Âu Cơ kết duyên với Đức Tổ Lạc Long Quân, sinh ra bọc 100 trứng, nở thành 100 người con, sau đó 50 người con theo cha xuống biển, còn 50 người con theo mẹ Âu Cơ lên núi.

Trong hành trình đưa 50 người con lên thượng nguồn sông Hồng mở mang bờ cõi, Tổ Mẫu Âu Cơ đã dừng chân ở Hiền Lương, huyện Hạ Hòa. Tại đây, Mẫu Âu Cơ thấy phong cảnh hữu tình, đất đai trù phú, người đã cho khai khẩn đất hoang, lập thôn ấp, dạy dân cấy lúa, trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải; biến vùng đất hoang sơ thành trù phú.

Sau phần chúc văn thành kính tri ân công đức Tổ Mẫu Âu Cơ là nghi thức Tế nữ quan. Các cô gái thanh tân trong trang phục áo dài, đầu đội khăn kim tuyến, thắt lưng dải lụa, chân đi hài thêu cùng chủ tế nữ mặc bộ lễ phục màu đỏ thực hiện nghi thức tế lễ truyền thống.

Lễ hội đền Mẫu Âu Cơ là một trong những lễ hội lớn, mở đầu cho nhiều hoạt động lễ hội đặc sắc trên địa bàn tỉnh Phú Thọ diễn ra trong dịp đầu Xuân. Năm 1991, đền Thờ Tổ mẫu Âu Cơ đã được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Ngày 23/1/2017, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chứng nhận tín ngưỡng thờ mẫu Âu Cơ - Đền Mẫu Âu Cơ được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Theo các cụ cao niên xã Hiền Lương, Tế nữ quan là một nghi lễ đặc biệt, là nét đặc trưng riêng và không thể thiếu của lễ hội để tưởng nhớ về nguồn cội, tri ân công đức Tổ Mẫu Âu Cơ.

Do đó, việc lựa chọn những người tham gia đội tế lễ phải được thực hiện cẩn thận, kỹ lưỡng. Yêu cầu chung của đội Tế nữ quan gồm 12 nữ thanh tân, phẩm hạnh tốt, khỏe mạnh, xinh xắn, gia đình song toàn, không có tang chế.

Sau phần Tế nữ quan, dân làng Hiền Lương và khách thập phương bắt đầu vào đền lễ Mẫu, dâng hương, dâng sớ tỏ lòng thành kính tưởng nhớ Thánh Mẫu và cầu chúc cho một năm mới gặp nhiều may mắn.

Đến gần trưa, lễ tế Tổ Mẫu hoàn tất, kiệu được rước từ đền trở về đình trong âm thanh của tiếng trống, tiếng chiêng, thanh la, não bạt, tiếng bát âm và đông đảo dân làng.

Cùng với các nghi thức tế lễ, tại lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ còn diễn ra nhiều trò chơi dân gian trong khuôn viên đền như đu tiên, thi đấu cờ người, tổ tôm điếm, kéo co... đặc biệt còn có phần ca hát những bài hát ca ngợi Mẫu Âu Cơ và công đức của người.

Ông Ngô Anh Vũ, Trưởng Ban tổ chức Lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ năm 2023 nhấn mạnh: "Việc tổ chức Lễ hội Đền mẫu Âu Cơ thể hiện niềm tôn kính của các thế hệ con cháu Lạc Hồng đối với tiên tổ đã có công dựng nước, mở mang bờ cõi".

Tuấn Trung