Cẩn trọng với ChatGPT trong dạy và học
Vừa ra mắt ChatGPT đã trở thành chủ đề bàn luận sôi nổi. Tuy nhiên, bên cạnh yếu tố tích cực, ChatGPT còn có những hạn chế nhất định, khiến chúng ta cần có cảnh tỉnh sớm khi ứng dụng rộng rãi ở các nhà trường.
Cần thẩm định và đánh giá tất cả nội dung do ChatGPT đưa ra. Do ChatGPT không thể có được những trải nghiệm thực tế ở tất cả các nước, nên câu trả lời thường sai với ngữ cảnh, tình huống cụ thể ở mỗi quốc gia. Ngôn ngữ Việt Nam của chúng ta lại rất phong phú, có nghĩa đen và nghĩa bóng hay cùng một câu nói nhưng trong những hoàn cảnh cụ thể sẽ có những cách hiểu khác nhau. ChatGPT không thể có cảm xúc như vui, buồn, tức giận của con người. Ngoài ra ChatGPT thực chất là một chương trình máy tính nên phải tuân thủ theo các thuật toán do con người cài đặt sẵn. ChatGPT chưa có dữ liệu mới mà chỉ có từ năm 2021 về trước. ChatGPT chỉ được học logic cơ bản như so sánh hay liên kết, còn những vấn đề về tư duy phức tạp hơn, ChatGPT chưa thể làm được.
ChatGPT có khả năng làm được bài tập, hoàn thành luận văn tốt nghiệp hoặc nhiều nhiệm vụ học tập khác của người học. Thực tế đã xảy ra hiện tượng đạo văn hay gian dối khi lấy sản phẩm của ChatGPT làm sản phẩm học tập cho mình. Từ đó gây tâm lý lười học, thói quen ỷ lại ChatGPT để đối phó học tập. Những hành động thiếu trung thực của người học, vô hình chung đã làm hại cho chính người học. Kiến thức học tập phải được thẩm thấu để phát triển năng lực bản thân chứ không thể nhờ ChatGPT hay người khác phản hồi kết quả học giả thay cho mình.
ChatGPT có lượng dữ liệu không lồ, khoảng 300 tỷ từ và câu. Tuy nhiên, trong quá trình tiếp xúc với người, ChatGPT tiếp tục “sinh từ” để học “lỏm”, từ đó bổ sung dữ liệu mới. Người học không nên dạy nội dung không đúng hay xấu độc, gây xung đột trong cộng đồng. ChatGPT sẽ trả lời bạn theo nguyên tắc dựa vào ý kiến “đám đông” nếu có xu hướng tiêu cực của nhiều người, ChatGPT cũng hiểu theo xu hướng bất lợi ấy. ChatGPT có mặt hạn chế, kẻ xấu dễ lợi dụng để lấy cắp thông tin hay dữ liệu của người dùng, nhà trường vẫn cần cảnh giác.
Chúng ta học tập từ ChatGPT một “người” tử tế, luôn mong cầu tiến bộ, khiêm tốn, lắng nghe để học hỏi từ tất cả những ai mà ChatGPT được tiếp xúc. ChatGPT thân thiện với tất cả mọi người, giao thiệp lịch sự, lễ phép, không khác như người có văn hóa và đã từng được dạy dỗ chu đáo. Khi hội thoại với ChatGPT, ta cảm thấy như được nói với người hiểu biết và cởi mở, tôn trọng và sẵn sàng mở lòng bầu bạn. Văn phong của ChatGPT xúc tích, mượt mà và rất tự nhiên. Cách viết trả lời gọn gàng và được diễn đạt khúc triết, không mắc lỗi chính tả. Người học phải thông minh để dựa vào ChatGPT khai thác để mang lại lợi ích tích cực cho bản thân.
Đừng nhầm lẫn khi sử dụng ChatGPT và Google. Hai công cụ này rất khác nhau về bản chất và sự tiện ích. Google là công cụ tìm kiếm đa quốc gia, nhiều người dùng chủ yếu cho việc để tra cứu kết quả tìm kiếm. Nhiều câu trả lời có căn cứ, có trích dẫn nguồn và sự chính xác được sắp xếp theo thứ tự trả lời trước hay sau. ChatGPT là công cụ hội thoại đa quốc gia, tức là con người có thể trò chuyện hay nhờ giúp đỡ mọi vấn đề liên quan tới ngôn tự nhiên. ChatGPT có khả năng tổng hợp, lựa chọn câu trả lời cho người hỏi nhưng lại không xác định được tính đúng sai trong câu trả lời. ChatGPT đang trở thành con người, qua khả năng thông minh của mình.
ChatGPT xuất hiện là niềm vui nhưng cũng là nỗi buồn, là cơ hội cũng là thách thức. Công nghệ AI và ChatGPT sẽ càng ngày càng phát triển, tham gia sâu hơn trong mọi lĩnh vực xã hội. Chúng ta cần tận dụng ChatGPT để phục vụ con người, gia sư cho giáo dục, đồng thời mỗi chúng ta phải thay đổi để luôn sống có trách nhiệm hơn trong môi trường có sự hiện diện của ChatGPT rộng lớn.