Loài cây ăn quả quý hiếm cấm xuất khẩu đang vào mùa ‘se duyên’

Bưởi Phúc Trạch được mệnh danh là đặc sản của huyện miền núi Hương Khê được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận là một trong 7 loại cây ăn quả quý hiếm cấm xuất khẩu giống. Giống bưởi có quả to tròn, vị thanh, tép mọng nước này thường trồng tại vùng đất phù sa màu mỡ hoặc vùng đất ven đồi, như xã Hương Trạch, Phúc Trạch, Hương Đô, Hương Thủy, Hà Linh...

Cứ dịp tháng 3 dương lịch hàng năm, khi những vườn bưởi Phúc Trạch rộ hoa trắng tinh khôi là lúc người dân Hương Khê hối hả ra vườn “se duyên” cho giống bưởi đặc sản. Việc làm này nhằm thụ phấn bổ sung, tăng khả năng đậu quả cho cây.

Bưởi Phúc Trạch được chia thành 2 loại. Loại được nhân giống bằng cách chiết cành hoặc ghép mắt, thường gọi là bưởi đường. Loại được nhân giống bằng hạt được gọi là bưởi chua, có sức sống khỏe hơn nhưng chất lượng quả kém hẳn so với cây chiết, ghép.

Thời gian ra hoa của bưởi không lâu nên thời gian "se duyên" cho bưởi cũng ngắn. Thông thường việc thụ phấn cho bưởi chỉ kéo dài trong vòng 10 ngày đến 1 tháng, tùy vào thời gian cây bưởi ra hoa.

Để thụ phấn được cho bưởi, người dân sẽ hái hoa từ cây bưởi chua rồi dùng một vật chổi mềm quét để lấy phấn hoa.

Chổi mềm chứa phấn này sẽ được người dân đưa quét vào những bông hoa bưởi đường.

Những cây bưởi cao, sẽ được người dân dùng đến những chiếc sào dài...

...còn những cây thấp, người dân sẽ tự dùng tay để thụ phấn.

Hoa được chọn để thụ phấn phải là những bông hoa đẹp, đều, cánh mịn, khi chấm thử vào lòng bàn tay phấn hoa màu vàng sẽ rời ra nhiều.

Những cây bưởi 2-3 năm tuổi có thể trực tiếp dùng bông hoa bưởi chua quét lên từng nhụy hoa bưởi đường để thụ phấn.

Gia đình bà Phạm Thị Hương (xã Phúc Trạch, huyện Hương Khê) có hơn 300 gốc bưởi, trong đó hơn 200 gốc đã ra hoa.

Hơn 1 tuần qua ngày nào bà cũng ra vườn hái hoa bưởi chua để thụ phấn cho những cây bưởi đường trong vườn.

Việc thụ phấn bổ sung cho bưởi không khó, nhưng công việc này đòi hỏi sự tỉ mẩn, kiên trì của người nông dân khi hoa bưởi rất nhỏ và nhiều.

Theo kinh nghiệm của người dân, hoa bưởi nếu được ong, bướm thụ phấn chỉ đậu quả khoảng 30%, nhưng khi thụ phấn bằng tay bổ sung sẽ tăng khoảng 80% đậu quả.

Ngoài việc thụ phấn bổ sung, người trồng bưởi phải vệ sinh những chùm hoa bưởi đang đậu quả bằng cách bóc tách những hoa đã héo ủa, có sức sống yếu hoặc những cành hoa còn sót lại. Việc này giúp cây dễ đậu quả và đảm bảo chất lượng phát triển quả.

Theo ông Võ Tá Tài, cán bộ cơ sở bảo tồn bưởi Phúc Trạch cho biết, hoa bưởi chính vụ nở trong giai đoạn thời tiết nắng đẹp nên rất thuận lợi cho việc thụ phấn bổ sung, cây bưởi cũng dễ đậu quả hơn. Sau khi cây bưởi đậu quả, người dân cũng cần thực hiện tỉa những quả yếu, kém chất lượng, không nên để quá nhiều quả trên 1 cây.