Người làm báo trong kỷ nguyên số
Chuyển đổi số đã đem lại những tiện ích vượt bậc cho người làm báo. Không ai có thể phủ nhận điều đó. Tuy nhiên cũng không ít khó khăn để thực hiện tốt tính ưu việt của công nghệ số. Từ đó đòi hỏi những người làm báo phải nhanh chóng thay đổi phương cách tác nghiệp để thích ứng, theo kịp sự phát triển.
Nhiều thách thức
Với những phương tiện làm báo hiện đại rất dễ khiến người làm báo đánh mất mình do theo đuổi các thông tin trên mạng xã hội, phát hành các tác phẩm không có tính báo chí, không tác nghiệp báo chí; thậm chí có thể đánh mất lương tâm của người làm nghề, dùng nghề phục vụ lợi ích của bản thân.
Nói về vấn đề này, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Hồ Quang Lợi cho rằng, nghề báo là nghề của sự sáng tạo, nếu không có sự sáng tạo cá nhân thì người làm báo khó có thể khẳng định được bản sắc của mình. Tính sáng tạo cũng là vấn đề lớn của tác phẩm báo chí đòi hỏi người làm báo phải rèn luyện, từ khi ngồi trên ghế nhà trường đến khi đi làm. Nghiệp vụ báo chí cần học từ thực tiễn, không chỉ tập trung vào nội dung truyền thống, phải tìm tòi cả công nghệ số.
Mặc dù không thể phủ nhận được công nghệ đã mang tới những tiện ích vượt bậc, nhưng đứng trước sự phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin, người làm báo cũng phải đối mặt với không ít thách thức, đòi hỏi phải nhanh chóng bắt kịp với xu thế thời đại.
Nhiều nhà báo có kinh nghiệm cũng cho rằng chuyển đổi số khiến nhà báo trượt theo thông tin thời sự, mạng xã hội cạnh tranh dẫn đến chưa đào sâu vấn đề, thông tin không còn mang tính độc quyền. Thách thức tiếp theo đó là nhà báo khó giữ được bản lĩnh trước những lợi ích khác.
Bên cạnh đó, kinh tế báo chí là một trong những vấn đề hết sức quan trọng mà báo chí Việt Nam phải đối mặt trong thời buổi hiện nay. Trong đó, việc chuyển đổi số báo chí và tăng cường vai trò của công nghệ là những giải pháp hàng đầu thu hút thêm lượng truy cập, giữ chân độc giả, tăng doanh thu quảng cáo và phát triển thêm các mảng doanh thu khác.
Nội dung và công nghệ luôn phải song hành
Theo nhà báo Hồ Quang Lợi, từ năm 1990 đến nay công nghệ làm thay đổi toàn bộ quá trình tác nghiệp của phóng viên. Kỹ năng của từng phóng viên trong mỗi thời kỳ có thể khác nhau, nhưng quan trọng nhất là tính chiến đấu và trách nhiệm xã hội. Sức trẻ từ thế hệ phóng viên mới giúp các bạn hòa nhập rất nhanh, chính vì thế, các nhà quản lý cũng rất kỳ vọng vào thế hệ trẻ hiện nay.
“Nội dung và công nghệ luôn phải song hành. Trong bối cảnh kỷ nguyên số, nội dung báo chí đương nhiên phải có chất lượng tốt để có bạn đọc. Khi có nội dung tốt thì cần phương tiện truyền thông để giúp lan tỏa” - ông Lợi nhấn mạnh.
Nhà báo Nguyễn Minh Đức - Phó Chủ tịch Hội Nhà báo thành phố Hà Nội cũng có chung quan điểm. Theo ông Đức, khi nội dung và công nghệ đi đôi với nhau, nhà báo và cơ quan báo chí sẽ khẳng định được vị thế và năng lực của mình. Người làm báo hôm nay phải biết luật chơi của công nghệ, thay đổi tư duy ngôn ngữ làm báo truyền thống sang tư duy của báo chí số. Tại một sự kiện, nhà báo phải kết hợp tác nghiệp trên nhiều nền tảng, tạo ra sản phẩm đa dạng loại hình để đáp ứng nhiều đối tượng độc giả khác nhau. Giá trị của tác phẩm bên cạnh đề tài độc, còn nằm ở chỗ người viết phải chuyên sâu, gần như là chuyên gia của lĩnh vực đó.
Hiện nay, nhiều cơ quan báo chí đã ứng dụng AI, Big Data, IoT tạo ra các sản phẩm mới. Việc đổi mới và tạo ra các sản phẩm, dịch vụ mới đi liền với cách thức tiêu dùng và thụ hưởng dịch vụ mới không chỉ đáp ứng nhu cầu mà còn là hướng đi kích thích nhu cầu phát triển, vừa gia tăng trải nghiệm cho khách hàng, vừa mở ra cơ hội cho sự phát triển của đơn vị báo chí, truyền thông. Công nghệ số đã làm cho báo chí có bước nhảy vọt về thời gian thông tin, không gian bao phủ, cách thức tiếp cận thông tin, tăng về số lượng bạn đọc, cũng như số lượng và chất lượng thông tin.
Mặc dù chuyển đổi số tạo ra những thách thức, áp lực cho người làm báo. Tuy nhiên nhiều ý kiến cho rằng thay vì phải mất thời gian đi học tập, tổ chức các buổi universal (phổ cập) về kỹ thuật và cách sử dụng một loại phương tiện, máy móc tác nghiệp mới được trang bị, công nghệ số phát triển đã giúp cho mỗi phóng viên, nhà báo, đại diện cơ quan báo chí chỉ cần lên mạng tra cứu thông tin, tìm cách hướng dẫn sử dụng được dễ dàng và nhanh chóng.