'Phá băng' thị trường vốn để thúc tăng trưởng
Trao đổi với báo giới, ông Nguyễn Minh Cường - chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam cho rằng, để đạt mục tiêu tăng trưởng 6,5% của Việt Nam năm nay là một thách thức và cần phải có đột phá.
PV: Theo ông nền kinh tế Việt Nam đang chịu những tác động nào?
Ông Nguyễn Minh Cường: Năm 2023 cầu bên ngoài yếu đi, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, làm giảm xuất nhập khẩu. Suy thoái kinh tế toàn cầu trở nên trầm trọng trong quý 4 năm 2022 và nhiều khả năng sẽ tiếp tục trong năm 2023. Nhu cầu toàn cầu giảm đã khiến chỉ số sản xuất công nghiệp giảm 6,3% trong 2 tháng đầu năm 2023 so với cùng kỳ năm 2022. Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) ngành sản xuất chế biến chế tạo đã giảm xuống dưới 50 trong 4 tháng liên tiếp do lĩnh vực sản xuất chế biến chế tạo hàng xuất khẩu giảm.
Những yếu tố bất lợi bên ngoài vẫn rất mạnh như chính sách tiền tệ thắt chặt tiếp tục được thực hiện ở một số nước phát triển nhưng với tốc độ chậm hơn. Giá cả hàng hóa dự kiến vẫn tiếp tục tăng.
Trong nước, sau 3 năm chống chọi với đại dịch Covid-19, những điểm yếu về mặt cơ cấu bắt đầu bộc lộ như thị trường lao động, thị trường vốn... là rủi ro nội tại của Việt Nam. Trái phiếu doanh nghiệp (DN) đáo hạn từ tháng 3 - 12/2023 sẽ gây áp lực lên hệ thống cùng với lãi suất liên ngân hàng tăng ở tất cả các kỳ hạn.
Áp lực lạm phát vẫn gia tăng khi giá lương thực, giá nguyên vật liệu xây dựng tăng. Lạm phát chung và lạm phát cơ bản vẫn ở mức cao. Cán cân đối ngoại còn nhiều sức ép như cán cân tổng thể chuyển sang thâm hụt, dự trữ ngoại hối giảm xuống…
ADB dự báo tăng trưởng Việt Nam ở mức nào, thưa ông?
- ADB Việt Nam dự báo tăng trưởng kinh tế năm 2023 là 6,5%, năm 2024 là 6,8%; lạm phát tăng ở mức 4,5% năm 2023 và 4,2% năm 2024.
Vậy theo ông đâu là động lực cho phát triển kinh tế năm 2023?
- Để đạt mục tiêu tăng trưởng 6,5% của Việt Nam năm nay là một thách thức và cần phải có 3 đột phá.
Đầu tư công sẽ là động lực chính cho phục hồi và tăng trưởng kinh tế trong năm 2023. Dự kiến một lượng đáng kể vốn đầu tư công sẽ được giải ngân trong năm 2023. Chính phủ cam kết giải ngân 30 tỷ USD trong năm nay, trong đó 90% đã được phân bổ cho các bộ, ngành và tỉnh để giải ngân từ tháng 1/2023. Nếu Việt Nam giải ngân hết sẽ đóng góp cho tăng trưởng 1% GDP.
Việc nới lỏng chính sách tiền tệ, hạ lãi suất của Việt Nam trong thời gian vừa qua sẽ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu tăng trưởng.
Cùng với đó, việc Trung Quốc mở cửa sẽ giúp kinh tế Việt Nam hồi phục. Dịch vụ dự kiến tăng 8% trong năm 2023 nhờ du lịch phục hồi, đặc biệt khách du lịch từ Trung Quốc. Trung Quốc là thị trường du lịch lớn nhất của Việt Nam, do đó Việt Nam sẽ được hưởng lợi đáng kể từ sự thay đổi này. Trung Quốc mở cửa trở lại cũng sẽ mang lại lợi ích cho ngành nông nghiệp; có thể tạo ra nhu cầu đáng kể đối với hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam, vì quốc gia này tiếp nhận 45% lượng rau quả xuất khẩu của Việt Nam. Do đó, nông nghiệp dự kiến sẽ tăng 3,2% vào năm 2023.
Nhiều ý kiến cho rằng quan trọng nhất là cần phải cởi bỏ được nút thắt thị trường vốn, đặc biệt là thị trường trái phiếu DN. Quan điểm của ông về vấn đề này?
- Thị trường vốn, đặc biệt trái phiếu DN đang bị sức ép rất mạnh. Sức ép đó rơi vào quý 2, 3 năm 2023 do trái phiếu DN bất động sản (BĐS) phải đáo hạn sẽ gây áp lực lên toàn bộ hệ thống.
Tuy nhiên, ADB đánh giá Chính phủ đã phản ứng kịp thời trước điều kiện thị trường xấu đi. Nghị định 65 nhanh chóng được thông qua trong quý III năm 2022 nhằm tăng cường quản trị trên thị trường trái phiếu DN. Sau đó, Chính phủ đã lùi thời hạn thực hiện một năm đối với các quy định về việc phát hành trái phiếu DN, bao gồm xếp hạng tín dụng bắt buộc đối với việc phát hành trái phiếu riêng lẻ. Chính phủ đã ban hành Nghị định 08 vào ngày 5/3/2023 cho phép thanh toán lãi và gốc trái phiếu không chỉ bằng tiền mặt mà còn bằng tài sản vật chất và tài sản khác. Việc ban hành Nghị định 65 là rất kịp thời và cần tiếp tục triển khai vì nếu chậm trễ có thể làm tăng nợ xấu trong tương lai. Về dài hạn, cần tiếp tục cải cách tài chính để giảm sự phụ thuộc vào nguồn vốn ngân hàng và nâng cao tính minh bạch trên thị trường trái phiếu.
Tuy nhiên, Chính phủ cần tiếp tục phối hợp các biện pháp tiền tệ và tài khóa để hỗ trợ nền kinh tế. Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước hiện đang xây dựng dự thảo sửa đổi Thông tư 16 cho phép ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng được mua trái phiếu DN. Nếu Thông tư 16 sớm được thông qua sẽ mở ra hướng phá băng tín dụng thị trường vốn trong đó lĩnh vực BĐS sẽ được hưởng lợi. Tuy nhiên, cần phải giám sát chất lượng tín dụng BĐS để tránh tình trạng “bong bóng”.
Trân trọng cảm ơn ông!