Bộ Y tế đề nghị cấm thuốc lá điện tử
Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng có chứa nicotine, có khoảng 15.500 loại hương liệu được sử dụng. Thế nhưng, trên thực tế, chỉ cần gõ từ khóa “mua thuốc lá điện tử” trên Google là có thể nhận về hàng chục triệu kết quả. Tại các nền tảng mạng xã hội mà giới trẻ hay dùng như TikTok, Facebook, Zalo, việc quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng gần như tự do và ít bị kiểm soát.
Bà Trần Thị Trang - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cho biết: Ở thời điểm hiện tại mới chỉ có Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thuốc lá điếu do Bộ Y tế ban hành. Các quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn của thuốc lá trong Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá chưa điều chỉnh đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.
Cụ thể, tại thời điểm Quốc hội ban hành Luật Phòng, tác hại thuốc lá năm 2012, trên thị trường Việt Nam chưa có các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, cũng chưa có tỷ lệ sử dụng loại sản phẩm này. Hay nói cách khác, ở thời điểm đó, những số liệu này chưa có ý nghĩa thống kê. Bên cạnh đó, về mặt luật pháp, Luật cũng chưa hề quy định khái niệm dành cho 2 sản phẩm thuốc lá mới điển hình ở thời điểm hiện tại là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Phạm vi của Luật cũng chủ yếu tập trung điều chỉnh đối với các sản phẩm và các nguyên liệu thuốc lá từ cây thuốc lá. Những chế định trong Luật chủ yếu điều chỉnh đối với thuốc lá điếu như tiêu chuẩn, quy chuẩn…
Trong khi đó, đặc thù của 2 loại thuốc lá mới nói trên, đối với thuốc lá điện tử là các dung dịch tinh dầu, các loại hóa chất tổng hợp dạng lỏng còn đối với thuốc lá nung nóng, đặc thù nhiên liệu có thể từ lá cây thuốc lá nhưng cũng có loại sử dụng nhiên liệu là các loại sợi được tẩm ướp hóa chất tổng hợp hay dung dịch nicotine. Bên cạnh đó, một đặc điểm quan trọng mà Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá không điều chỉnh và không thể hiện trong khái niệm, đó là bộ phận thiết bị điện tử. Chúng ta đều biết, hai sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng nếu không có bộ phận này thì không được gọi là sản phẩm thuốc lá điện tử. Ngoài ra, cũng chưa có thông tin về thành phần, các chất có trong thuốc lá mới (trên 18.000 chất và hương liệu), chưa đủ thông tin để xác định thành phần các chất cần kiểm soát trong quy chuẩn kỹ thuật… Đặc biệt, Luật, Thông tư liên tịch số 05/2013/TTLT-BYT-BCT hướng dẫn in cảnh báo sức khỏe đối với bao thuốc lá điếu, không điều chỉnh đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.
Trong bối cảnh các sản phẩm này đang có sự phát triển rất đa dạng, hiện nay, các quy định của Luật không thể áp dụng để điều chỉnh đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Tuy nhiên, hiện nay, nhóm thuốc lá thế hệ mới đang được xếp vào các loại thuốc lá lậu, chưa được cấp phép kinh doanh. Vì vậy, khi bán các sản phẩm này trên thị trường đã vi phạm pháp luật về phòng, chống buôn lậu. Nếu trà trộn thêm các loại chất cấm, ma túy thì vi phạm luật về phòng, chống ma túy.
Về phía Bộ Y tế, quan điểm, định hướng đề xuất chính sách của Bộ Y tế là nhất quán quan điểm bảo vệ sức khỏe người dân trên các lợi ích kinh tế, dựa trên căn cứ khoa học, điều kiện thực tiễn của Việt Nam. Do vậy, Bộ Y tế đã có đề nghị cấm toàn bộ các sản phẩm thuốc lá mới vì các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, bao gồm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đều là các sản phẩm có hại cho sức khỏe.