Lời giải nào cho biến đổi khí hậu?

Thu khí trực tiếp là gì?

Khi nhu cầu hành động vì khí hậu tăng lên, các chính phủ và ngành công nghiệp đang khám phá cách loại bỏ carbon dioxide (CO2) ra khỏi khí quyển. Chính phủ Mỹ đã cung cấp khoản tài trợ trị giá 3,5 tỷ USD cho các công ty sẽ thu giữ và lưu trữ vĩnh viễn carbon bằng quy trình được gọi là Thu khí trực tiếp (DAC).

Công nghệ DAC sử dụng các phản ứng hóa học để loại bỏ CO2 khỏi không khí, sau đó carbon có thể được lưu trữ dưới lòng đất hoặc được sử dụng trong các sản phẩm hoặc ứng dụng như sản xuất bê tông hoặc nhiên liệu hàng không.

Nhà máy DAC lớn nhất thế giới đang hoạt động là nhà máy Orca của Climeworks ở Iceland, có thể loại bỏ 4.000 tấn CO2 mỗi năm, sau đó được lưu trữ sâu dưới lòng đất. Trong khi đó, hiện nay, chương trình của Mỹ đang tìm cách tài trợ cho các nhà máy quy mô lớn có khả năng loại bỏ 1 triệu tấn mỗi năm.

Mặc dù hầu hết các nhà hoạt động môi trường đều thừa nhận, cần phải loại bỏ một lượng lớn carbon để đạt được các mục tiêu khí hậu toàn cầu, nhưng họ lo ngại rằng, các công ty có thể sử dụng sự phát triển của công nghệ loại bỏ carbon như một cái cớ để không giảm lượng khí thải của họ.

Nhiều nhóm xanh cũng lo ngại rằng công nghệ này sẽ thúc đẩy công ty nhiên liệu hóa thạch tiếp tục sản xuất, đặc biệt là ở các khu vực dân tộc thiểu số và thu nhập thấp gần các cơ sở phát thải nặng.

Đặt cược vào công nghệ

Ngoài 3,5 tỷ USD của chính phủ Mỹ để xây dựng các nhà máy thu và lưu trữ carbon vĩnh viễn, các khoản tài trợ dành cho công nghệ này cũng đang được nhìn thấy ở các khu vực khác, chẳng hạn như Anh đã cam kết khoản tài trợ lên tới 100 triệu bảng Anh (124 triệu USD) cho nghiên cứu và phát triển công nghệ DAC. Tuy nhiên, con số này vẫn chưa là gì so với 12 tỷ USD chi tiêu liên bang để thúc đẩy nhu cầu về xe điện cá nhân và thương mại.

Biến đổi khí hậu ngày càng tồi tệ và những nỗ lực cắt giảm khí thải không thỏa đáng đã đẩy vấn đề loại bỏ carbon lên hàng đầu trong chương trình nghị sự khi các nhà khoa học của Liên hợp quốc (LHQ) hiện ước tính, hàng tỷ tấn carbon sẽ cần được hút ra khỏi khí quyển hàng năm để đạt được mục tiêu giới hạn nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C.

Mặc dù phần lớn trong số đó sẽ đến từ các giải pháp tự nhiên như trồng thêm cây xanh hoặc tăng khả năng cô lập carbon của đất, nhưng việc loại bỏ carbon vĩnh viễn như DAC cũng sẽ cần thiết. Tuy nhiên, danh sách các rào cản còn dài.

Nhà máy lớn nhất cho đến nay chỉ thu được 4.000 tấn một năm và chi phí cao. Ông Christoph Gebald - Giám đốc điều hành Công ty Climeworks của Thụy Sĩ cho biết, để mở rộng theo mục tiêu của Chính phủ Mỹ là một triệu tấn (megaton)/một năm, công ty đã lên kế hoạch tăng số lượng nhân viên lên hơn 100 người trong 18 tháng tới và đến năm 2030, 3 trung tâm có thể tạo ra 3.500 việc làm trực tiếp và hàng chục nghìn việc làm gián tiếp, nếu được bật đèn xanh. Tuy nhiên, theo ông Gebald, thách thức thực sự là khả năng tiếp cận nhân tài: “Bạn lấy những người đó ở đâu trong 30 năm tới?... không có chương trình đào tạo đại học nào về DAC”.

Bên cạnh đó, chi phí cao cũng là 1 rào cản đối với công nghệ này, bởi hầu hết các quy trình DAC sử dụng chất lỏng hoặc chất rắn được thiết kế để hấp thụ carbon dioxide một cách tự nhiên, sau đó được làm nóng hoặc xử lý để chiết xuất carbon rồi đưa xuống lòng đất. Nhưng năng lượng để vận hành quy trình, nhà máy, đường ống và kho chứa rất tốn kém. Vẫn chưa biết liệu nó có thể được triển khai ở quy mô đủ lớn để ảnh hưởng đến khí hậu với chi phí mà thế giới có thể chịu được hay không.

Trong một loạt các quy trình kỹ thuật, có thể tốn hơn 1.000 USD để thu giữ và khóa một tấn carbon dioxide đang làm nóng hành tinh, tuy nhiên chính phủ Mỹ đã nhắm mục tiêu mức giá 100 USD một tấn.

Heirloom Carbon - một công ty ở California có liên hệ với Climeworks là một phần của ứng dụng cho một trung tâm ở Louisiana, coi đó là một mục tiêu thực tế, trong khi Carbon Capture cho biết, họ dự kiến sẽ đạt 250 USD/tấn vào năm 2030 và 150 USD/tấn trong vòng 1 thập kỷ.

Ông Dan Friedmann - Giám đốc Điều hành của công ty DAC Carbon Engineering - cho biết, để đạt được chi phí và quy mô có thể ảnh hưởng đến hành tinh có nghĩa là phải thiết kế một nhà máy dễ dàng sao chép lặp đi lặp lại cùng một công việc, giống như một nhà hàng thức ăn nhanh được nhượng quyền.

Ông Jonas Lee - Giám đốc Thương mại của Carbon Capture cho biết: “Ngành công nghiệp này hiện đang rất mong manh, nhưng tất cả các mũi tên đã được sắp xếp đúng hướng. Bây giờ, chúng tôi phải làm việc của mình là đào sắt vào lòng đất và bắt đầu loại bỏ một lượng CO2 đáng kể từ khí quyển. Hy vọng rằng điều đó sẽ khuyến khích sự hỗ trợ nhiều hơn nữa từ các tập đoàn mua tín dụng carbon và có thể từ chính quyền tiểu bang và địa phương”.

Hà Anh