Vượn đen má hung là loài động vật được phân bố chủ yếu ở Trung Lào và Việt Nam. Ớ Việt Nam, loài này đang bị đe doạ tuyệt chủng do nạn săn bắt và chia cắt môi trường sống. Số lượng quần thể ngày càng bị suy giảm nên loài này có thể được liệt kê trong danh sách loài có nguy cơ bị tuyệt chủng cao. Ước tính chỉ có khoảng 90 đàn còn tồn tại ngoài tự nhiên. Vượn đen má hung khi trưởng thành có chiều dài thân khoảng 60 – 80 cm, cân nặng tầm 7 kg. Con đực thường có màu đen, túm lông 2 bên má màu vàng. Con cái thường có màu vàng tươi hoặc màu cam nhạt, thường có chỏm lông màu đen ở phần đỉnh đầu. Tại Vườn quốc gia Cúc Phương, sau một thời gian chăm sóc đặc biệt, đến nay 10 cá thể của 2 loài (vượn đen má hung và vọoc mông trắng) được sống trong môi trường bán hoang dã. Ngày và đêm chúng tha hồ đi kiếm ăn trong rừng. Cứ đều đặn 8h30 hàng ngày, các chuyên gia tại Trung tâm cứu hộ các loài linh trưởng quý hiếm sẽ gọi chúng về cho ăn, đồng thời quan sát tình hình sức khỏe. Vượn đen má hung sống chủ yếu theo gia đình từ 3 – 5 cá thể bao gồm bố mẹ và các con. Mỗi đàn sống trong một lãnh thổ riêng. Chúng thường bảo vệ lãnh thổ của mình bằng cách hú to. Mỗi lần hú thường kéo dài khoảng 15 phút. Thức ăn của vượn má hung thường là lá cây, chồi non, trái cây và côn trùng. Loài vượn này thường bắt đầu sinh sản vào năm thứ 7, thứ 8. Chúng thường mang thai trong khoảng 7 – 8 tháng. Hai năm vượn đen má hung đẻ một lần, mỗi lần một con.
Lê Khánh