Chặn thông thầu, chung chi, gửi giá

"Các đơn vị quản lý chặt chẽ việc sử dụng nhà thầu phụ, nhà cung cấp nhân sự, thiết bị, vật tư cho dự án đảm bảo quy định của hợp đồng, quy định của pháp luật có liên quan; kiên quyết xử lý kịp thời các vi phạm (nếu có) theo thẩm quyền" - Bộ trưởng GTVT yêu cầu.

Năm 2023, Bộ GTVT được giao vốn đầu tư công kỷ lục - trên 94.000 tỷ đồng. 2023 cũng là năm triển khai dồn dập nhiều dự án quan trọng quốc gia, ngành GTVT phải chịu áp lực và thách thức rất lớn, khi mà bình quân mỗi tháng phải giải ngân khoảng 8.000 tỷ đồng.

Rất cụ thể, tại Công điện 14, Bộ GTVT cấm các chủ đầu tư, ban quản lý dự án trực thuộc không được mắc 5 nhóm hành vi khi triển khai các dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông. Đó là: Không thông đồng, móc ngoặc để hợp thức hóa hồ sơ thủ tục, làm sai lệch hồ sơ, kết quả công việc, tăng khống khối lượng; lợi dụng chức vụ, quyền hạn để chèn ép, nhũng nhiễu, gây khó khăn cho đối tác để thu lợi cá nhân; áp đặt chỉ định mỏ vật liệu, chỉ định nguồn gốc, xuất xứ, gửi nhà thầu, nhà thầu phụ, nhà thầu cung cấp hàng hóa, vật tư, vật liệu cho dự án. Hai là, không được chọn nhà thầu chưa có đủ năng lực, không được dàn xếp, thông thầu, tiết lộ thông tin trong đấu thầu, dẫn đến có đơn, thư khiếu nại không đúng làm việc lựa chọn nhà thầu bị kéo dài, phức tạp. Ba là không được thông đồng, hợp thức hóa hồ sơ thủ tục cho các sai sót trong công tác giám sát, kiểm định, nghiệm thu kết quả khảo sát; thông đồng với tư vấn để đưa một số loại vật liệu vào hồ sơ thiết kế, hoặc “gửi giá, nâng giá” trong hồ sơ dự toán. Bốn là không được thỏa thuận với nhà thầu về việc “chung chi” để bỏ qua các sai sót về thủ tục, chất lượng, không được “gửi giá” qua các nhà cung cấp vật liệu đưa vào công trình; nhũng nhiễu, gây khó khăn khi ký hồ sơ nghiệm thu, thanh toán. Năm là không được chuyển nhượng thầu, quản lý nhà thầu phụ không đúng quy định của pháp luật.

Đây là những chỉ đạo rõ ràng, một thông điệp mạnh mẽ chống tham nhũng, tiêu cực khi tiến hành các dự án xây dựng GTVT. Ở lĩnh vực này, thời gian qua đã phát sinh nhiều tiêu cực, dẫn tới chậm tiến độ cũng như chất lượng công trình thấp. Có thể dẫn chứng trường hợp có tới 36 bị cáo đã phải ngồi tù trong vụ sai phạm xảy ra tại Dự án đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi. Trong vụ án này, 2 Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) lần lượt bị tù 6 năm và 7 năm; Giám đốc Ban Quản lý Dự án 8 năm 6 tháng tù...

“Ăn bớt” nguyên vật liệu, bắt tay với tư vấn giám sát để bỏ qua các quy trình kỹ thuật, khai tăng số lượng đất đá, khai tăng đền bù giải phóng mặt bằng... không phải là chuyện hiếm ở các dự án GTVT. Đặc biệt, tình trạng thông thầu, “quân xanh - quân đỏ” trong đấu thầu; bắt tay chia chác, “chung chi” là thực tế rất đau lòng.

Phát triển kinh tế - xã hội của đất nước đòi hỏi phải nhanh chóng hình thành hệ thống đường giao thông hiện đại, trong đó có những tuyến cao tốc. Dù kinh tế còn khó khăn, nhưng Nhà nước vẫn đầu tư rất lớn cho ngành GTVT, trong đó có các dự án giao thông đường bộ. Vì thế, những năm qua, những cong đường đã dần dần hình thành. Tuy nhiên, cũng tại một số dự án, đã xảy ra tiêu cực. Nạn “ăn bớt” đã khiến chất lượng nhiều tuyến đường không bảo đảm.

Năm 2023 và những năm tiếp theo, Chính phủ quyết tâm dành nguồn lực lớn xây dựng, phát triển, hoàn thiện hệ thống giao thông. Có thể nói, nguồn vốn đầu tư là khổng lồ, mang theo kỳ vọng rất lớn.

Cũng chính vì thế, việc bảo đảm tiến độ, chất lượng của công trình là vô cùng quan trọng. Cũng như việc ngăn chặn tham nhũng, tiêu cực ở lĩnh vực này phải được đặt ra một cách cấp thiết.

Công điện số 14 mới đây của Bộ trưởng GTVT cũng nằm trong mục đích ấy.

Ngọc Quang