Động lực mới để bứt phá

Nhiều vướng mắc ảnh hưởng tăng trưởng

Theo ông Nguyễn Anh Đức - Tổng Giám đốc Saigon Co.op, nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới đang đi vào giai đoạn suy thoái nên Việt Nam cũng bị tác động. Nếu như mức tăng trưởng của ngành bán lẻ năm 2022 là 22% thì năm 2023 theo dự báo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư chỉ là 17,5%. “Dự báo là vậy nhưng thực tế những tháng đầu năm con số này còn thấp hơn” - ông Đức nói.

Thống kê của Hiệp hội Bán lẻ Việt Nam cũng cho thấy, không có nhà bán lẻ nào trong quý I tăng trưởng dương. Đề cập đến tăng trưởng ở mức thấp của TPHCM trong quý I/2023, TS Trương Minh Huy Vũ - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM cho rằng đây là hệ quả của một quá trình dài với nhiều điểm nghẽn.

Trong khi đó, theo TS Trần Du Lịch (thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia), TPHCM với độ mở đặc biệt, khi môi trường vĩ mô thuận lợi thì kinh tế thành phố thuận lợi, còn khi bất lợi thì thành phố cũng bị bất lợi theo. Ông Lịch lý giải, TPHCM chịu 3 tác động lớn. Thứ nhất, là hạ tầng, vấn đề tồn tại nhiều năm chưa giải quyết được. Thứ hai, chưa đánh giá hết những tác động, nhất là đối với những doanh nghiệp (DN) nhỏ và vừa; các hộ sản xuất - kinh doanh (TPHCM có khoảng gần 400.000 hộ kinh doanh). Thứ ba, tác động bất ổn từ quý IV năm ngoái tiếp tục lan sang năm nay.

“Những vấn đề này vẫn đang tồn tại. Có những cái thành phố tháo gỡ được, có những cái chưa tháo gỡ được” - ông Lịch nói.

Trong khi đó, theo TS Trần Đình Thiên (nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam), kinh tế TPHCM giảm sút về vị thế nhưng nội lực vẫn dồi dào. Tuy nhiên, đáng chú ý, một số nút thắt, điểm nghẽn tăng trưởng không được tháo gỡ triệt để mà còn tăng lên (giao thông, ngập nước, tắc nghẽn hạ tầng…); những động lực mới chưa rõ ràng.

“Do đó, phải tạo ra những đột phá, động lực mới cho TPHCM. Ngay bây giờ là cần phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho thành phố vì thành phố xứng đáng được điều đó” - ông Thiên nói.

Cần nghị quyết mới, cơ chế đặc thù để bứt tốc

Nhìn thấy rõ lối mở ở Nghị quyết mới thay thế Nghị quyết 54 của Quốc hội, TS Trần Đình Thiên cho rằng, đầu tiên cần phải thay đổi nhận thức vì vấn đề của TPHCM không chỉ là của thành phố, đây là vấn đề của cả nước. Cơ chế, chính sách đột phá cho TPHCM là cho cả nước vì thành phố gánh trên vai sứ mệnh đầu tàu kinh tế của đất nước. Đầu tàu bứt tốc mới kéo được cả đoàn tàu.

Ông Thiên nhấn mạnh, TPHCM muốn đột phá thì cần phải có những dự án đột phá cùng với đột phá về thể chế.

Đề cập đến giải pháp vực dậy kinh tế TPHCM, TS Trần Du Lịch cho rằng, muốn phục hồi phải dựa vào vĩ mô, phải tăng sức mua cho thị trường bằng cách triển khai chính sách kích tổng cầu nội địa lên thông qua 2 công cụ của nhà nước và công cụ của DN. Nhà nước nghiên cứu tiếp tục giảm thuế giá trị gia tăng theo từng ngành, đồng thời đẩy mạnh tín dụng tiêu dùng, kích cầu thị trường nội địa thông qua tín dụng tiêu dùng. Riêng DN, cần một loạt chiến dịch chấp nhận giảm giá, kích thích thị trường kể cả du lịch.

Vẫn theo ông Lịch, Quốc hội đang bàn về Nghị quyết thay thế Nghị quyết 54. Nếu được thông qua và áp dụng ngay, lần đầu tiên thành phố có quyền tự chủ rất lớn. Nghị quyết mới được thông qua và đi vào cuộc sống thì hàng chục dự án, chương trình dự án sẽ được thành phố triển khai ngay.

“Nếu các điểm nghẽn sẽ được tháo gỡ, sức hấp thụ vốn của TPHCM sẽ tăng lên” - ông Lịch tin tưởng.

Theo bà Phạm Phương Thảo - nguyên Phó Bí thư Thành ủy, nguyên Chủ tịch HĐND TPHCM, là đầu tàu kinh tế cả nước nhưng hiện thành phố gặp nhiều khó khăn, thách thức; nhiều chuyện cũ chưa được giải quyết thì những vấn đề lớn, mới lại phát sinh. “Nghị quyết mới thay thế cho Nghị quyết 54 được thông qua sẽ tháo gỡ một phần khó khăn cho TPHCM. Song song đó, cần phân cấp, phân quyền mạnh mẽ hơn nữa cho thành phố; tăng tỉ lệ điều tiết ngân sách để lại cho thành phố từ 18% lên 30% để thành phố đầu tư, phát triển” - bà Thảo kỳ vọng và cho rằng về lâu dài nên có Luật Đô thị đặc biệt dành cho TPHCM.

Thanh Giang