Gỡ khó cho tiểu thương châu Á

Mở ra cơ hội mới

Khi các lệnh phong tỏa trong thời kỳ đỉnh dịch Covid-19 tấn công cơ sở kinh doanh quần áo của nữ tiểu thương người Bangladesh Tabassum Lopa, cô đã phải cầm cự trong 18 tháng khi doanh số bán hàng giảm 30%. Tuy nhiên sau đó, dù vẫn tồn tại những khó khăn riêng, nhưng giao dịch trực tuyến đã trở thành cứu cánh của cô Lopa. “Mọi thứ đã đóng cửa và người giao hàng của chúng tôi thường không thể đến tận nhà. Chúng tôi sẽ gửi đơn đặt hàng đến các địa điểm gần đó” - cô Lopa nói.

Rất may, doanh số bán hàng như vậy đã giúp cửa hàng Mun Fashions có trụ sở tại Dhaka của cô Lopa vượt qua được “cơn bão”. Cô Lopa bắt đầu kinh doanh với tư cách là một nhà bán lẻ trực tuyến vào năm 2015 trước khi mở một cửa hàng vào năm 2017, nhưng rồi cô buộc phải quay lại tập trung vào kinh doanh trực tuyến trong bối cảnh đất nước bị phong tỏa vì Covid-19.

Mặc dù công việc kinh doanh đã khởi sắc trong những tháng gần đây sau khi các hạn chế phòng dịch được gỡ bỏ, nhưng khoảng 1/3 đơn đặt hàng vẫn được thực hiện với hình thức trực tuyến. Đạt được động lực trong thời kỳ đại dịch, giao dịch trực tuyến giờ đây vẫn đang tiếp tục thúc đẩy sự chuyển đổi ở các nền kinh tế mới nổi ở châu Á và giúp thu hẹp khoảng cách thu nhập cho phụ nữ với sự hỗ trợ của sáng kiến “Better Than Cash Alliance” do Liên hợp quốc (LHQ) hỗ trợ.

“Rõ ràng, chúng ta đã có sự thay đổi lớn trên thế giới với Covid-19 và điều đó đúng với vấn đề số hóa. Đáng mừng là nó đã thúc đẩy xu hướng kỹ thuật số này” - bà Isvary Sivalingam, người đứng đầu chương trình “Better Than Cash Alliance” ở Đông Nam Á cho biết.

Hơn 80 thành viên, trong đó có đại diện các chính phủ từ Philippines, Bangladesh, Ấn Độ và các công ty như Unilever tham gia vào quá trình chuyển đổi này, cam kết chuyển từ tiền mặt sang kỹ thuật số trong mọi lĩnh vực, từ trả lương cho công nhân đến cho phép người bán chấp nhận thanh toán kỹ thuật số.

Theo Ngân hàng Thế giới, trong thời kỳ đại dịch Covid-19, khi các nước buộc phải thực hiện giãn cách xã hội, 2/3 người trưởng thành trên toàn thế giới đã sử dụng thanh toán trực tuyến. Trong đó, khoảng 40% là những người lần đầu tiên mua hàng trực tuyến.

Xoay trục tiền mặt

Thanh toán kỹ thuật số đã giúp nhiều phụ nữ thành lập doanh nghiệp nhỏ từ sự an toàn tại nhà của họ, thường là trong khi đang làm một công việc khác, mang đến nguồn thu nhập cao hơn.

Các khoản thanh toán kỹ thuật số bán lẻ ở Philippines đã tăng vọt lên khoảng 30% từ mức 1% khiêm tốn của khoảng một thập kỷ trước sau khi chính phủ tham vấn với Liên minh Better Than Cash.

Ấn Độ, nền kinh tế lớn thứ 3 châu Á, cũng đã có những bước phát triển nhảy vọt. Các sáng kiến chính sách của chính phủ nhằm liên kết chứng minh nhân dân với tài khoản ngân hàng đã giúp tăng tỷ lệ sử dụng dịch vụ ngân hàng trực tuyến lên 77% dân số trưởng thành vào năm 2021, so với 36% vào năm 2011.

Tuy nhiên, không chỉ các chính phủ đang mở ra sự thay đổi. Các công ty tư nhân cũng đóng vai trò nhất định. Các thương hiệu bán lẻ toàn cầu như H&M và Gap đang số hóa việc trả lương cho công nhân tại các nhà máy.

“Nhiều công ty lớn được kỳ vọng sẽ minh bạch hơn trong chuỗi cung ứng như một phần của các yêu cầu về tính bền vững. Số hóa các khoản thanh toán là một cách tiếp cận quan trọng mà nhiều công ty đang có. Điều này cũng lan sang cả các doanh nghiệp nhỏ hơn, như các cửa hàng nhỏ trong khu dân cư trên khắp châu Á thường do phụ nữ điều hành” - bà Sivalingam cho biết.

Các công ty cũng muốn tăng cường chuỗi cung ứng bằng cách số hóa các khoản thanh toán trong lĩnh vực nông nghiệp cấp cơ sở. Theo Ngân hàng Phát triển Châu Á, phụ nữ thường đóng một vai trò quan trọng trong các trang trại nhỏ, chiếm khoảng 70-80% diện tích đất nông nghiệp ở một số nước đang phát triển.

Nhưng vẫn còn một chặng đường dài để đến được đích. Hiện vẫn còn khoảng 1,4 tỷ người trên toàn cầu không có quyền truy cập vào các nền tảng tài chính kỹ thuật số, trong đó bao gồm nhiều người thuộc nhóm khó tiếp cận nhất như phụ nữ nông thôn và những người sống ở vùng sâu vùng xa.

Bà Sivalingam cho biết, thách thức của việc loại trừ là lớn nhất đối với những người sống ở những vùng nông thôn xa xôi và cần phải làm nhiều hơn nữa để giải quyết nguy cơ về sự phân chia kỹ thuật số. LHQ đã phác thảo các nguyên tắc về thanh toán kỹ thuật số có trách nhiệm nhằm giải quyết các rủi ro mới nổi như trộm danh tính và lừa đảo.

Quốc gia châu Phi Ghana - một trong những nhà sản xuất ca cao lớn nhất thế giới - từng bị ảnh hưởng bởi hành vi trộm cắp và tấn công bạo lực nhằm vào những người nông dân được trả thù lao bằng tiền mặt, cho đến khi Tổ chức Ca cao Thế giới - một thành viên của liên minh “Better Than Cash Alliance - giúp chính phủ chuyển hướng sang thanh toán trực tuyến nhằm giúp khắc phục khoản thất thoát hàng năm khoảng 21,5 triệu USD.

Thanh toán kỹ thuật số được coi là dấu mốc phân định “thắng lợi hay thất bại” đối với một số công ty ca cao của Ghana đang phải phụ thuộc vào chu kỳ thanh toán bằng tiền mặt chậm trễ hơn trong ngành nông nghiệp có tính cạnh tranh cao này.

Giờ đây, liên minh do LHQ hỗ trợ đang tìm cách truyền tải những bài học kinh nghiệm ở Ghana đến Indonesia - nhà sản xuất ca cao lớn nhất của châu Á. Nền tảng phục vụ mục tiêu chuyển đổi thanh toán dành cho khoảng một triệu nông dân tham gia sản xuất ca cao ở Indonesia sẽ được mở ra trong những tháng tới.

Mai Phương