Cha mẹ là bạn thân của con cái

Cha mẹ là giáo viên tốt nhất

Chúng ta đều biết rằng cha mẹ là giáo viên tốt nhất của trẻ em. Chính vì vậy, giáo dục gia đình, với tư cách là một mắt xích quan trọng trong hệ thống giáo dục, có thể nuôi dưỡng nhân cách tốt đẹp và khám phá khả năng của trẻ một cách tinh tế và thầm lặng. Giáo dục gia đình là đặc thù của con người, nghĩa là sự trưởng thành của con cái không thể tách rời sự hướng dẫn đúng đắn của cha mẹ. Thật đáng buồn khi dựa vào sự trưởng thành tự cứu rỗi của trẻ em mà không có sự đồng hành và hướng dẫn của cha mẹ.

Vậy là cha mẹ, làm thế nào bạn có thể hướng dẫn con mình đúng cách? Đầu tiên, hãy tập trung vào nhu cầu của con bạn. Ở Trung Quốc, “Báo cáo điều tra giáo dục gia đình toàn quốc” cho thấy: Về câu hỏi “Trẻ em nghĩ điều gì là quan trọng nhất trong đời?”, dù là học sinh lớp 4 hay lớp 8, các em đều xếp loại “có tổ ấm” - “nhà” trước (39,3%, 49,4%) và chiếm tỷ lệ cao hơn nhiều so với nhóm “giàu”, “có địa vị xã hội”, “có quyền lực”. Đồng thời, so với học sinh lớp 4, học sinh lớp 8 có vẻ phụ thuộc vào cha mẹ nhiều hơn và mong muốn tự lập hơn so với trẻ vị thành niên, nhưng thực tế, vị thế của gia đình trong tâm trí các em đã trở nên rất quan trọng.

Về mặt tâm lý, trẻ em ở các độ tuổi khác nhau có những nhu cầu khác nhau. Ví dụ, thuyết tháp nhu cầu nổi tiếng của Maslow cho rằng con người có một số nhu cầu bẩm sinh, nhu cầu của con người càng thấp thì càng cơ bản và càng giống với động vật, nhu cầu càng cao thì càng độc đáo. Sự xuất hiện của các nhu cầu cơ bản khác nhau thường tuân theo thứ tự nhu cầu sinh lý, nhu cầu an toàn, nhu cầu xã hội, nhu cầu được tôn trọng và nhu cầu thể hiện bản thân, nhưng không phải tất cả chúng đều xuất hiện theo thứ tự này. Chúng ta có thể bắt đầu chú ý đến sự trưởng thành của trẻ từ năm cấp độ này.

Ngoài ra, nói một cách tương đối, con trai chú trọng tính tự lập và ít phụ thuộc vào cha mẹ hơn, trong khi con gái lại giàu cảm xúc, nhạy cảm và sẵn sàng bày tỏ lòng mình với cha mẹ hơn, nên con gái muốn cha mẹ quan tâm đến tâm lý của mình hơn. Bước vào tuổi vị thành niên, trẻ trải qua những thay đổi to lớn về thể chất và tinh thần, nhu cầu bên trong của trẻ cũng không ngừng thay đổi, vì vậy cha mẹ phải nắm bắt tốt những “biến động” này và thực sự hiểu nhu cầu bên trong của con mình.Thứ hai, học cách bày tỏ nhu cầu của bản thân một cách chính xác và cho trẻ cơ hội hiểu bản thân.

Địa vị bình đẳng là khởi đầu của giao tiếp tốt, và giao tiếp tốt là một nửa của sự lãnh đạo thành công.

Cha mẹ thường có xu hướng dùng thái độ của những người đã từng trải qua, cho nên áp dụng thái độ ra lệnh cưỡng chế đối với một số việc rõ ràng là đúng hoặc có lợi cho trẻ, ngược lại sẽ khơi dậy tâm lý nổi loạn của trẻ. Và nếu bạn gặp phải sự việc như vậy, có thể ngồi xuống và thảo luận bình đẳng với trẻ và cùng nhau thảo luận các biện pháp đối phó sẽ giúp trẻ có cảm giác kiểm soát vấn đề sâu sắc hơn, điều này không chỉ nâng cao sự tự tin của trẻ, mà còn khắc sâu lòng tin của trẻ đối với cha mẹ, khi có chuyện gì con sẽ chủ động nói với cha mẹ. Điều này vừa giúp cha mẹ dễ dàng làm tốt hơn khâu đầu tiên, đó là hiểu nhu cầu của con cái, từ đó hướng dẫn con cái tốt hơn.

Đồng thời, hãy dùng nhiều hơn những lời động viên và tán thưởng để nâng cao sự nhiệt tình của trẻ trong việc giải quyết công việc của mình, theo thời gian không chỉ nâng cao năng lực xử lý sự việc đúng đắn của trẻ mà còn giúp trẻ hiểu rõ hơn về năng lực của bản thân và tránh rơi vào tình trạng tự đánh giá thấp bản thân hoặc rơi vào cái bẫy kiêu ngạo khi đánh giá bản thân không chính xác. Đây là kết quả lý tưởng để cha mẹ định hướng cho con một cách chính xác.

Cha mẹ phải làm gương

Nhà tâm lý học Bandura tin rằng, tất cả các hiện tượng học tập được gây ra trực tiếp có thể xảy ra trên cơ sở thay thế, nghĩa là chúng có thể được thực hiện bằng cách quan sát hành vi của người khác và kết quả của họ. Vì vậy, quan sát và bắt chước lời nói, việc làm của những tấm gương là một cách quan trọng để mọi người học hỏi một cách gián tiếp, cha mẹ phải nghiêm túc kiểm điểm lại hành vi của mình.

Cha mẹ đứng đầu trong các hình mẫu được tôn kính nhất của học sinh lớp 4 và lớp 8. Vượt xa ca sĩ điện ảnh và truyền hình hoặc ngôi sao thể thao và danh nhân lịch sử hoặc danh nhân văn hóa. Vì vậy, cha mẹ có ảnh hưởng đến con cái nhiều hơn so với những người nổi tiếng và giáo viên. Là cha mẹ, cần nên bắt đầu từ những chi tiết. Ngoài thói quen ứng xử, bạn phải làm gương, và bạn phải thực hiện những gì bạn đã hứa và những điều liên quan đến sự chính trực.

Trẻ càng lớn thì càng có quan điểm riêng về các vấn đề, nếu cha mẹ thường xuyên thể hiện những hành vi không tốt, trẻ sẽ cho rằng cha mẹ lời nói và việc làm không nhất quán, và dễ phẫn nộ, thậm chí còn phóng đại những “khuyết điểm” mà chúng nhìn thấy ở cha mẹ. Nếu cứ tiếp tục như vậy, uy tín của cha mẹ trong lòng con cái nhất định sẽ giảm mạnh.

Mặc dù người ta nói rằng mọi lựa chọn trong quá khứ sẽ quyết định hiện tại của chúng ta. Và tất cả những lựa chọn không thể lặp lại ấy đều thay đổi chúng ta từng chút một, khiến chúng ta trưởng thành dần lên. Nhưng suy cho cùng, tăng trưởng vẫn là chuyện của một người, không ai đoán trước được tương lai và tìm ra giải pháp tối ưu. Tất cả những gì cha mẹ có thể làm là trở thành ngọn hải đăng của con cái.

Đồng hành với con

Chúng ta thường nói trong cuộc sống của mình: Cha mẹ cố gắng làm bạn với con cái, lắng nghe chúng và chơi với chúng. Tình bạn trong tình huống này còn được gọi là đồng hành. Mối quan hệ theo chiều dọc và mối quan hệ theo chiều ngang cũng có liên quan với nhau. Đồng cảm có nghĩa là đặt bạn ngang hàng với con bạn để suy nghĩ và cảm nhận về các vấn đề của chúng, thay vì tỏ thái độ vượt trội hoặc thờ ơ.

Bạn tri kỷ, tức là những người chênh lệch tuổi tác mà thân nhau như bạn bè, bạn nghĩ thế nào về yếu tố tình bạn trong chuyện này? Mối quan hệ tốt giữa cha mẹ và con cái không có một số phẩm chất hấp dẫn của mối quan hệ con người mà tình bạn ngang hàng có. Ngoài sự chấp nhận, hỗ trợ, vui vẻ, quan tâm, thấu hiểu và tin tưởng, tình bạn điển hình bao gồm sự bình đẳng (lợi ích của cả hai người bạn đều được coi trọng), tính chân thực (có thể tự do thể hiện bản thân mà không giả tạo) và sự tôn trọng (đánh giá cao tài năng của nhau). Chúng ta có thể thấy rằng có một số phẩm chất giao nhau trong mối quan hệ tốt giữa cha mẹ và con cái và tình bạn tốt đồng trang lứa.

Cha mẹ là giáo viên tốt nhất cho trẻ em. Chính vì vậy, giáo dục gia đình, với tư cách là một mắt xích quan trọng trong hệ thống giáo dục, có thể nuôi dưỡng nhân cách tốt đẹp và khám phá khả năng của trẻ một cách tinh tế và thầm lặng. Giáo dục gia đình là đặc thù của con người, nghĩa là sự trưởng thành của con cái không thể tách rời sự hướng dẫn đúng đắn của cha mẹ.

Nghiên cứu ở Mỹ cho thấy đối với nam giới, tình cảm cha con, chứ không phải tình cảm mẹ con, có liên quan đến nhân cách. Trẻ nam gần cha hơn được bạn bè coi là ít thù địch và ít kiểm soát cái tôi hơn. Khả năng phụ thuộc vào cha của họ có liên quan tích cực đến khả năng phục hồi bản ngã và liên quan tiêu cực đến sự thù địch. Các báo cáo của trẻ nam về sự lo lắng trong mối quan hệ cha con có mối tương quan thuận với xếp hạng về sự kiểm soát cái tôi của bạn bè. Chỉ có một mối liên hệ đáng kể giữa sự gắn bó cha mẹ và con cái với tính cách của phụ nữ và tác động không theo hướng dự đoán. Đối với phụ nữ, sự gần gũi trong mối quan hệ mẹ con có tương quan nghịch với khả năng phục hồi bản ngã. Đối với mối quan hệ cha con, mối liên hệ giữa sự gắn bó và tính cách là không đáng kể.

Trong lĩnh vực nhân cách, người ta cho rằng sự gắn bó an toàn với cha mẹ sẽ thúc đẩy phong cách giải quyết vấn đề linh hoạt, tháo vát và thoải mái hơn cũng như khả năng điều chỉnh ảnh hưởng. Đối với trẻ nam, tình cảm cha con chứ không phải tình cảm mẹ con có liên quan đến nhân cách nhiều hơn.

“Quy tắc vàng của việc nuôi dạy con cái là hãy đối xử với con cái của bạn như những gì bạn ước cha mẹ mình đã đối xử với bạn!” - Louise Hart

“Muốn hiểu tình cha mẹ thì phải tự mình nuôi dạy con cái” - Tục ngữ Trung Quốc

“Tình yêu là sợi dây ràng buộc đứa con với cha mẹ nó” - Abraham Lincoln

“Vòng tay mẹ bao la dịu dàng, con ngủ ngon trong đó” - Victor Hugo

“Tình mẫu tử tốt hơn tất cả tình yêu” - William Shakespeare

“Có một giọng nói đẹp nhất trên đời, đó là tiếng gọi của mẹ” - Dante Alighieri

GS NGUYỄN LÂN DŨNG