Gần 1.000 hồ, đập 'run rẩy' trước mùa mưa bão
Theo thống kê từ Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT) tỉnh Thanh Hóa cho thấy, trên địa bàn tỉnh hiện có 964 công trình thủy lợi bị hư hỏng, cần duy tu, bảo dưỡng và sửa chữa, khắc phục khi mùa mưa bão đã cận kề.
96 công trình trong tình trạng “ốm nặng”
Là công trình thủy lợi có vị trí quan trọng, hồ Đồng Cả có diện tích 11,08ha, chứa 0,14 triệu m3 nước, cung cấp nước phục vụ tưới tiêu cho 35ha đất nông nghiệp của xã Thành Long, huyện Thạch Thành được nhân dân đào đắp từ những năm 80 của thế kỷ trước. Đến nay, do chưa được đầu tư nâng cấp nên hồ bị bồi lắng, miệng tràn bị sạt lở, bờ đập bằng đất nên độ an toàn không cao. Cống lấy nước nhỏ, xuống cấp nên địa phương không dám tích nước vì sợ gây nguy hiểm cho khu vực hạ lưu.
Thực trạng trên đang khiến bà con nhân dân địa phương hết sức lo lắng. Ông Bùi Văn Hoài - thôn Thanh Sơn, xã Thành Long, cho biết: Là người dân sống ngay phía dưới hạ lưu của hồ Đồng Cả, mỗi mùa mưa bão, lo nhất là việc mất an toàn hồ đập, lo sạt lở thân đập, sợ hồ vỡ, ban ngày còn biết mà tránh, ban đêm không biết lối nào mà chạy.
Theo thống kê, trên địa bàn huyện Thạch Thành có 72 hồ đập vừa và nhỏ, các hồ chứa được xây dựng từ nhiều năm trước, đa phần là đập đất, hiện đã xuống cấp. Nói về những nguy cơ tiềm ẩn từ các hồ đập đã xuống cấp trên địa bàn huyện, ông Hoàng Minh Sơn - Phó Trưởng phòng Nông nghiệp, UBND huyện Thạch Thành cho biết: Năm 2023, huyện Thạch Thành có 5 hồ chứa có nguy cơ mất an toàn, xuống cấp nghiêm trọng. Để đảm bảo an toàn các công trình hồ đập, huyện đã chuẩn bị các phương án phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn.
Tương tự, tại huyện Vĩnh Lộc, do ảnh hưởng của các đợt mưa bão trong năm 2022, cống Bồng Thôn nằm ở vị trí K20+900 đê tả sông Mã (xã Minh Tân, huyện Vĩnh Lộc) bị hư hỏng nặng.
Mái gia cố 2 bên bờ tả và bờ hữu bằng tấm lát bê tông bị sạt trựợt, hư hỏng hoàn toàn, trên trục tiêu của cống có một số đập chắn do người dân đắp để giữ nước chống hạn cần phải được thanh thải, phá bỏ trước mùa mưa lũ. Ngoài ra, trên địa bàn huyện Vĩnh Lộc, tình trạng nhiều trạm bơm, cống lấy nước… xuống cấp đã khiến giảm hiệu quả tưới, tiêu, gây ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất nông nghiệp.
Để đảm bảo an toàn trong mùa mưa bão, UBND huyện Vĩnh Lộc đã chuẩn bị các phương án ứng phó. Được biết, trước mùa mưa bão năm nay Thanh Hóa hiện có 96 hồ chứa bị hư hỏng nặng, có nguy cơ mất an toàn trên địa bàn 13 huyện, thị xã gồm: Như Thanh (15 hồ), Thạch Thành (14 hồ), Thường Xuân (13 hồ), Ngọc Lặc (11 hồ)… Năm 2023 tỉnh Thanh Hóa đã bố trí đầu tư vốn để triển khai thi công sửa chữa, nâng cấp 61 công trình; trong đó có 19 hồ, 15 đập dâng, 16 trạm bơm, 11 kênh mương.
Cần có phương án khắc phục
Theo số liệu từ Sở NNPTNT tỉnh Thanh Hóa, qua kiểm tra các công trình thủy lợi trước mùa mưa lũ năm 2023, cho thấy, trên địa bàn tỉnh hiện có 964 công trình thủy lợi bị hư hỏng, cần duy tu, bảo dưỡng và sửa chữa, khắc phục trong đó có 169 hồ chứa, 154 đập dâng, 237 trạm bơm, 603 kênh và hệ thống kênh tưới, tiêu… Đặc biệt, ngoài vấn đề mất an toàn, xuống cấp ở các công trình thủy lợi, hiện trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa có nhiều công trình vi phạm, xây dựng vào vùng lòng hồ hoặc cao trình nước dâng. Các vi phạm trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi trên địa bàn mới chỉ dừng lại ở việc lập biên bản, nhắc nhở, vận động các tổ chức, cá nhân tự giác tháo dỡ, khôi phục hiện trạng, chưa xử phạt vi phạm hành chính.
Nguyên nhân tồn tại như trên là do thiếu sự chỉ đạo quyết liệt của chính quyền các cấp, sự phối hợp của các cơ quan chức năng trong kiểm tra, xử lý còn nhiều hạn chế, nhiều công trình chưa được cắm mốc chỉ giới bảo vệ, phổ biến, tuyên truyền pháp luật về bảo vệ công trình thủy lợi chưa được quan tâm đúng mức.
Trao đổi với chúng tôi về những vấn đề nêu trên, bà Nguyễn Thị Anh Nga - Phó Chi cục Thủy lợi Thanh Hóa khẳng định: Để đảm bảo an toàn công trình thủy lợi trong mùa mưa lũ, nhất là 96 hồ bị hư hỏng nặng, sở NNPTNT đã chỉ đạo UBND các huyện, thị xã, thành phố có hồ chứa nước và các công ty thủy lợi tích nước hạn chế với 68 hồ và không tích nước 1 hồ bị hư hỏng nặng. Tập trung huy động các nguồn lực gia cố, khắc phục sửa chữa và có phương án đảm bảo an toàn công trình trong mùa mưa lũ năm 2023 theo mục tiêu tập kết đầy đủ nhân lực, vật tư, máy móc, thiết bị theo phương châm “4 tại chỗ” trong phương án ứng phó thiên tai, phương án ứng phó tình huống khẩn cấp được phê duyệt để sẵn sàng ứng phó khi có sự cố xảy ra.
Ông Trịnh Việt Cường - Trưởng phòng Nông nghiệp, UBND huyện Vĩnh Lộc cho hay: Trên địa bàn có một số trạm bơm phục vụ điểm lẻ như trạm bơm xã Vĩnh Hưng, do biến đổi dòng chảy của sông Bưởi, mực nước xuống thấp, dẫn đến lượng nước hút lên của trạm bơm bị hạn chế. Trong đợt nắng nóng diện rộng vừa qua, hợp tác xã nông nghiệp xã Vĩnh Hưng phải vận hành nhiều ngày mới đảm bảo nước tưới cho bà con nhân dân.