Minh bạch đấu thầu

Quy định rõ các hành vi bị cấm trong hoạt động đấu thầu như: đưa, nhận, môi giới hối lộ; lợi dụng chức vụ, quyền hạn để gây ảnh hưởng, can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đấu thầu dưới mọi hình thức.

Sửa đổi Luật Đấu thầu (xây dựng năm 2005, sửa đổi năm 2013) là nhu cầu cấp thiết để phù hợp với thực tiễn và tính tới lâu dài. Tại một hội thảo lấy ý kiến về dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi), tổ chức tại Đà Nẵng, tháng 8/2022, ông Nguyễn Phú Cường - Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội đã cho rằng, Luật Đấu thầu (sửa đổi) cần phải gỡ được những điểm vướng mắc tồn tại hiện nay chứ không thể lại làm vướng hơn. Còn theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Luật Đấu thầu (sửa đổi) cần phải tháo gỡ được những khó khăn, vướng mắc, bất cập hiện nay trong hoạt động đấu thầu, hạn chế và loại trừ thất thoát vốn ngân sách nhà nước.

Trong các quy định về đấu thầu, thì đấu thầu đối với lĩnh vực y tế và đất đai được xã hội đặc biệt quan tâm, bởi đây chính là hai lĩnh vực nóng nhất, nhiều bất cập nhất suốt thời gian qua.

Với lĩnh vực y tế, về lựa chọn nhà thầu cung cấp hóa chất, thiết bị y tế Luật Đấu thầu (sửa đổi) đã bao quát các trường hợp mua hóa chất, thiết bị y tế, trong đó đã quy định rõ việc chuyển giao quyền quản lý sử dụng/chuyển giao quyền sở hữu trong từng trường hợp mua sắm cụ thể. Đây là mô hình mua sắm trọn gói bao gồm từ hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế, bảo hành, bảo dưỡng… cũng như quyền sử dụng thiết bị y tế trong một thời gian nhất định. Luật Đấu thầu (sửa đổi) cũng quy định đối với trường hợp không thuộc danh mục bảo hiểm y tế chi trả và mua vaccine để tiêm chung theo hình thức dịch vụ, như sau: “Đối với việc mua thuốc không thuộc danh mục thuốc do quỹ bảo hiểm y tế chi trả, mua vaccine để tiêm chủng theo hình thức dịch vụ, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, cơ sở y tế tự quyết định việc mua sắm trên cơ sở bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình”.

Do vướng mắc trong quy định đấu thầu thuốc, trang thiết bị y tế, thời gian qua nhiều bệnh viện lớn gặp khó khăn, người bệnh thiệt thòi. Sợ sai, sợ trách nhiệm nên dù thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế nhưng nhiều lãnh đạo bệnh viện không dám tổ chức đấu thầu. Ngày 15/11/2022, thảo luận tại Quốc hội về dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi), ĐBQH Phạm Khánh Phong Lan cho rằng mục đích của đấu thầu là để có những sản phẩm chất lượng và kiểm soát được giá cả. "Không chỉ chăm chăm vào vấn đề đấu thầu, vừa tốn thời gian, tốn công sức mà chưa chắc đảm bảo chống được tiêu cực" - bà Lan nói. Riêng với lĩnh vực y tế thì việc chậm tổ chức đấu thầu là không thể chấp nhận vì người bệnh không thể chờ thuốc, chờ mổ được.

Với lĩnh vực đất đai, câu chuyện cũng rất nóng. Với Luật Đất đai năm 2013 đang được áp dụng, nhiều địa phương đã gặp khó trong việc xác định cơ sở phân định giữa việc lựa chọn hình thức chọn nhà đầu tư thông qua đấu thầu với đấu giá quyền sử dụng đất. Đặc biệt, cơ chế đấu giá đất thường rất phức tạp. Trong khi đó, đấu thầu dự án có sử dụng đất mang tính toàn diện, không chỉ căn cứ vào một tiêu chí duy nhất là mức độ thu giá trị đất đai trao cho dự án đầu tư. Một dự án đầu tư cần được phân tích cả về phát triển lẫn bền vững. Trong lĩnh vực đất đai nếu không được pháp luật quy định rõ ràng thì luôn tiềm ẩn nguy cơ có thể bị lợi dụng chính sách, đặc biệt đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất để kinh doanh thương mại. Vì vậy, Luật Đấu thầu (sửa đổi) lần này không có qui định về lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt.

Đấu thầu, thông thầu, “quân xanh - quân đỏ”, lợi dụng chỉ định thầu để làm giá… là những vấn đề nổi cộm sẽ được loại bỏ trong Luật Đất đai (sửa đổi) lần này. Đây cũng chính là việc làm cho mọi sự minh bạch, chính sách không bị lợi dụng, góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực.

Bắc Phong